Аустралия Одағына тәуелді аумақтар:
Кокос аралдары (Мұхит Аралдары)
Дүние жүзі елдерін топтастыру ең алдымен біз бірінші тақырыпта қарастырып кеткен басқару формасы мен мемлекет құрылымына қарай болады. Одан басқа топтастырудың бірнеше басқа принциптері бар, олардың негізгілері:
Жерінің ауданы
Аумағының пішіні
Халық саны
Теңізге шығу –шықпауы
Әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі
Мемлекет аумағы – белгілі бір мемлекеттің егемендігіндегі географиялық кеңістік бөлігі, ол мемлекеттің халықаралық деңгейде танылған аумағы болып табылады. Мемлекеттер арасындағы кеңістік қатынастар шекаралар арқылы реттеледі. Осы тұрғыда мемлекеттің саяси-географиялық орны анықталады. Мемлекет аумағының құрамына құрлық пен ішкі сулар ғана емес, оның жағалауындағы Дүниежүзілік мұхиттың аумақтық бөлігі де енеді. Теңіз жағалауында орналасқан мемлекеттердің басым көпшілігінде (олардың саны 121) аумақтық сулар 3-12 мильдік жолақты құрайды, алтауында ол 15-50 миль, ал қалған он үш елде 200 мильдік аумақтық су зонасы бекітілген. Теңізге тікелей шыға алмайтын 41 мемлекетке басқа мемлекеттердің аумағы арқылы еркін өту құқығы берілген.
Жерінің ауданы бойынша ірі тоғыз елді (Ресей Федерациясы, Канада, Қытай, АҚШ, Бразилия, Аустралия Одағы, Үндістан, Аргентина, Қазақстан) атауға болады, олардың жерінің ауданы бірігіп, адам қоныстанған құрлықтың 55,8 %-ын құрайды.
Ал жерінің ауданы 30 мың км2-ден аспайтын микромемлекеттерге Еуропадағы «ергежейлі» мемлекеттер мен Мұхиттағы аралдық мемлекеттерді жатқызуға болады: Ватикан, Монако, Лихтенштейн, Мальта, Андорра, Мальдив Республикасы, Науру, Тувалу және т.б. Ұсақ мемлекеттердің алып жатқан аумағы адам қоныстанған құрлықтың бар болғаны 1,3%-ын құрайды (кесте).
үние жүзі мемлекеттерін жерінің ауданы бойынша топтастыру
(И.И. Пирожник бойынша)
Достарыңызбен бөлісу: |
