3 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТАР
Зертханалық сабақ № 1 – Кіріспе.
Сабақтың мақсаты:
Сабақ жоспары:
Көмірсутекті қанқасының түрлері, ациклді, циклді және гетероциклді қосылыстар.
Моноциклдер.
Изомерия. Гомология.
Есеп шығару
Бақылау сұрақтары:
1. Ароматты қосылыстарға қандай изомерия түрлері тән?
2. Моноциклді қосылыстардың өкілдері?
3. Ароматты көмірсутектердің классификациясын келтіріңіз
Зертханалық сабақ № 2 – Терпендер. α-пиненнің (скипидардың) қасиеттері
Сабақтың мақсаты: α-пиненнің (скипидардың) қасиеттерін зерттеу
Жұмыс барысы:
а) α-пиненнің бром суымен әрекеттесуі. Пробиркаға 0,5 мл скипидар құып тамшылатып және шайқап отырып бром суын қосады. Не байқалады? Теңдеу реакциясын жазыңыздар.
б) α-пиненнің калий перманганатының сулы ерітіндісімен тотығуы. Пробиркаға 1 мл 1-пайызды KMnO4 ерітіндісін құяды, 1 мл 5% Na2CO3 ерітіндісін құып, шайқап отырып 0,5 мл скипидар қосады. Реакциялық қоспада қандай өзгерістер жүреді? Реакция теңдеуін келтіріңіз.
в) α-пиненнің ауа оттегімен тотығу. Пробиркаға 1,5 мл 1-пайызды KI ерітіндісін, 1-2 тамшы крахмал және 0,5 мл скипидар қосады. Пробирканы шайқап, штативке орналастырады. Біртіндеп көк түс пайда болады. Реакция теңдеуін келтіріңіз.
Бақылау сұрақтары:
1. α-пиненнің формуласын келтіріңіз
2. Қандай қосылыстар α-пинен тотыққанда түзіледі
3. α-пинен бром суыммен әрекеттескенде қандай қосылыс түзіледі?
Зертханалық сабақ № 3 – Бензол синтезі
Сабақтың мақсаты: бензолды алу
Жұмыс барысы:
Ступкада 2-3 г натрий бензоатын 4-5 г натронды әкпен ұсақтады. Қоспаны құрғақ пробиркаға енгізеді де, пробирканы газөткізгіш түтігі бар тығынмен жабады. Пробирканы штативке ұзынынан бекітеді; түтіктің астыңғы бөлігін мұзды сумен суытылған қабылдағыш-пробиркаға орналастырады.
Құрғақ қоспасы бар пробирканы отмойынның отымен алдымен түгелідей абайлап, кейін қаттырақ қыздырады. Қоспа аздап қараяды.
Қабылдағышта түзілген сүзбе екі қабатқа бөлінеді; үстіңгі қабат (бензол) әдетте кристаллданады. Бұл кристаллдар өткізгіш түтіктің аузын бітемеуін қадағалау керек. Сүзбенің үстіңгі қабатын бөліп алып, кальций хлоридінің бөлігімен кептіреді және айдайды; ол 70-80ºС толық айдалады. Шығым 2-2,5 г.
Реакция теңдеуін жазыңыздар.
Бақылау сұрақтары:
1. Ароматты қосылыстарға қандай химиялық реакциялар тән?
2. Қандай қосылыстар ароматтылыққа ие?
3. SE2 реакцияның механизмін түсіндіріңіз?
Достарыңызбен бөлісу: |
