ПӘннің ОҚУ Әдістемелік кешені (ПОӘК)

Жабайы есек (Equus asinus)– бойы жылқыдан кішкентай. Биіктігі 1,1-1,4 м, басы ауыр, салмақты, жалы кішкентай. Казіргі кезде жабайы есектің екі түрі сақталған (самалийлік, нубийлік). Екі түрі де Қызыл кітапқа енгізілген.

Пржеваль жылқысы (Equus сaballus) – типтік жылқы, денесі тығыз орналасқан, басы салмақты, мойны жуан, аяқтары мықты. Реңі құмды-сарғыш түсті. Дене тұрқы 220-280 см., биіктігі 120-146 см., салмағы 200-300 кг. Таралуы: қазіргі кезде табиғатта жылқы мүлдем жоғалып кеткен, бірақ зоопаркте сақталған.

Тапирлар тұқымдасы (Tapiridae).

Қазіргі кезде бұл түр Оңтүстік-Шығыс Азияда және 3 түрі Оңтүстік Америкада кездеседі. Мүйізтұмсықтардың бірнеше түрін ажыратады (суматрандық, үнділік, явандық, қара). Қара мүйізтұмсықтың сыртқы бейнесінің ақ мүйізтұмсықтан өзгешелігі жоғарғы жақ ерінінің құрылысында. Қара мүйізтұмсықтың ерні үшкірленген және мұрнымен астыңғы ерніне қарай асылып тұрады. Бұл ерінінің көмегімен жануарлар қорегін ұстай алады.

Тапир
Сипаттамасы: олардың алдыңғы аяқтарыны 4 бармақтан, ал артқы аяқтарында 3. Тапирлар көлемді жануарлар, салмағы 225-300 кг., дене тұрқы 180-200 см., биіктігі 75-120 см. Басы кішілеу қозғалмалы мұрнымен, көздері кішкентай, құлақтары қысқа, 42-44 тісті. Жоғарғы сыртқы тістері ұзарған. Қалың терісі қысқа түктермен қапталған. Таралуы: Азияда, Еуропада, Америкада таралған. Сазды және бұталы жерлерді мекендейді.

Сұрақтар :

1. Тақтұяқтылар отряды, жылқы тұқымдасына сипаттама беріңдер

2. Жүйеленуін атаңыздар.

3. Халық шаруашылығындағы маңызы қандай?

4. Көбеюі мен өсіп дамуы қалай өтеді?

Әдебиеттер : 1-9 (негізгі), 10-12 (қосымша)
3.ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАР
Тәжірибелік сабақтардың тақырыптары.

1 - тақырып. Жануарлар систематикасы пәні және міндеттері (2 сағат)

Сабақтың мақсаты:

1. «Жануарлар систематикасы» пәнінің мақсаты мен міндеттерін қарастыру

2. Сүтқоректілер отрядының классификациясымен танысу

1 - тапсырма. Пәннің мақсаты мен міндеттерін қарастыру.

2 - тапсырма. Жануарлар систематикасының классификациясын білу

3 - тапсырма. Дәптерлеріне сүтқоректілер отрядын анықтайтын кестені көшіріңдер.

1. «Жануарлар систематикасы» пәні нені оқытады?

2. Сүтқоректілер отрядының классификациясын атаңыздар.

3. Кемірушілер отрядының систематикасын атаңыздар

4. Сүтқоректілер отрядының халық шаруашылығындағы маңызы қандай? Ұсынылатын әдебиеттері:1-9 (негізгі), 10-12 (қосымша)
2 - тақырып. Қоян тәрізділер отряды. Шақылдақтар, қоян тәрізділер тұқымдасы (2 сағат)

Сабақтың мақсаты:

1. Қоян тәрізділер отрядының классификациясын оқу. Шақылдақтар, қоян тәрізділер тұқымдасы.

1 - тапсырма. Отрядтың жүйеленуін қарастыру.

3 - тапсырма. Шақылдақтар, қоян тәрізділер тұқымдасын анықтайтын кестені дәптерлеріне көшіріп алыңдар.

1. Кемірушілер отрядына сипаттама беріңдер.

2. Қоян тәрізділер отрядының классификациясын атаңыздар.

3. Шақылдақтардың қоянтәрізділерден қандай айырмашылығы бар?

4. Қоян тәрізділердің халық шаруашылығында қандай маңызы бар?

Ұсынылған әдебиеттер: 1-9 (негізгі), 10-12 (қосымша)

1. Тиіндер тұқымдасының жүйеленуін қарастыру.

2. Тиіндердің құрылысын, таралуын, көбеюі мен дамуын оқып білу.

1 - тапсырма. Отрядтың жүйеленуін оқып білу.

3 - тапсырма. Тиіндер тұқымдасын анықтайтын кестені дәптерлеріне көшіріп алыңдар.

1. Тиіндер тұқымдасына сипаттама беріңдер.

2. Тиіндердің таралуы және таралу аймағы қандай?

3. Көбеюі мен дамуы.

4. Тиіндердің халық шаруашылығындағы және өндірістегі маңызы қандай?

Ұсынылған әдебиеттер: 1-9 (негізгі), 10-12 (қосымша)

1. Суыр тұқымдасының жүйеленуін оқып үйрену.

2. Суырлар тұқымдасының құрылысын, таралуын, көбеюі мен өсіп-дамуын оқып білу.

1 - тапсырма. Отрядтың жүйеленуін оқып білу.

3 -тапсырма. Суырлар тұқымдасын анықтайтын кестені дәптерлеріне көшіріп алыңдар.

1. Суырлар тұқымдасына сипаттама.

2. Суырлар тұқымдасының көбеюі мен өсіп дамуы.

3. Суырлар тұқымдасының таралуы және мекендеу аймағы.

4. Суырлар тұқымдасының халық шаруашылығындағы және өндірістегі маңызы қандай?

Ұсынылған әдебиеттер: 1-9 (негізгі), 10-12 (қосымша)

1. Иттер тұқымдасының жүйеленуін, қасқырлар, қорқау қасқыр туысын оқып білу.

2. Қасқыр мен қорқау қасқыр туысының құрылысын, таралуын, көбеюі мен өсіп-дамуын оқып білу.

1 - тапсырма. Жыртқыштар отрядының жүйеленуін оқып білу.

4 - тапсырма. Қасқыр мен қорқау қасқыр тұқымдасын анықтайтын кестені көшіріп алыңыздар

1. Иттер отряды, қасқырлар және қорқау қасқырлар тұқымдасына сипаттама беріңдер

2. Иттер тұқымдасының, қасқыр мен қорқау қасқырдың таралуы және мекендейтін жерлері қандай?

3. Көбеюі және өсіп дамуы.

4. Иттер отряды, қасқырлар және қорқау қасқырлар тұқымдасының халық шаруашылығындағы маңызы қандай?

Ұсынылған әдебиеттер: 1-9 (негізгі), 10-12 (қосымша)

1. Иттер тұқымдасының жүйеленуін оқып білу, түлкі туысы.

2. Түлкі туысының құрылысын, таралуын, көбеюі мен өсіп дамуын оқып білу.

1 - тапсырма. Отрядтың жүйеленуін оқып білу.

3 - тапсырма. Иттер тұқымдасын, түлкі туысын анықтайтын кестені дәптерлерінізге көшіріңіздер.

Бақылау сұрақтары:

1. Иттер тұқымдасы. Түлкі туысына сипаттама беріңіздер

2. Иттер тұқымдасы. Түлкі туысының таралуы және мекендейтін жерлері

3. Көбеюі және өсіп дамуы.

4. Иттер тұқымдасы. Түлкі туысының халық шаруашылығындағы және өндірістегі маңызы қандай?

Ұсынылған әдебиеттер: 1-9 (негізгі), 10-12 (қосымша)
7 - тақырып: Жыртқыштар отряды. Иттер тұқымдасы. Жанат туысы (2 сағат)

Сабақтың мақсаты:

1. Иттер тұқымдасы, жанат туысының жүйеленуін оқып білу

2. Иттер тұқымдасы, жанат туысының құрылысын, таралуын, көбеюі мен өсіп дамуын оқып білу.

1 - тапсырма. Отрядтың жүйеленуін оқып білу

Тұқымдаста 21 түрді қарастырады олар 8 туысқа біріктірілген. Жануарлардың сыртқы пішіні бойынша ажыратады.

Тұқымдас	Атауы
Жанат тәрізді ит	Nyctertutes procyonoides

2 - тапсырма. Иттер тұқымдасы жанат туысының құрылысын, таралуын, көбеюі мен өсіп дамуын оқып білу.

3 - тапсырма. Жанат тұқымдасын анықтайтын кестені дәптерлеріңізге көшіріп алыңыздар

Бақылау сұрақтары:

1. Иттер тұқымдасы жанат туысының сипаттамасын беріңіздер.

2. Иттер тұқымдасы жанат туысының таралуы және мекендейтін жерлері қандай?

3. Көбеюі және өсіп дамуы.

4. Иттер тұқымдасы жанат туысының халық шаруашлығындағы және өндірістегі маңызы қандай?

Ұсынылған әдебиеттер: 1-9 (негізгі), 10-12 (қосымша)
8 - тақырып. Жыртқыштар отряды. Аюлар тұқымдасы. Аю туысы (2 сағат)

Сабақ мақсаты:

1. Аюлар тұқымдасының жүйеленуін оқып білу

2.Аюлар тұқымдасының құрылысын, таралуын, көбеюі мен өсіп дамуын оқып білу.

1 тапсырма. Отрядтың жүйеленуін оқып білу.

Жыртқыш жануарлардың ішіндегі ең ірі өкілдері. Тұқымдас 8 түрді 4-5 туысқа біріктіреді.

Түрлері	Атауы
Бурыл аю	U. arctos linn
Ақ аю	U. maritimus
Азиаттық қара аю	U. thibetanus Cuv
Американдық қара аю	U. americanus Hall

2 - тапсырма. құрылысын, таралуын, көбеюі мен өсіп дамуын меңгеру.

3 - тапсырма. Аюлар тұқымдасын анықтайтын кестені дәптерлеріңізге көшіріп алыңыздар.

1. Аюлар тұқымдасына сипаттама беріңдер.

2. Аюлар тұқымдасының таралуы және мекендейтін жерлері.

3. Көбеюі мен өсіп дамуы.

4. Аюлар тұқымдасының халық шаруашылығындағы маңызы және өндірістегі маңызы қандай?

Ұсынылған әдебиеттер: 1-9 (негізгі), 10-12 (қосымша)