ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені
жүктеу/скачать 465.5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сәйкестікті куәландырудың жалпы сипаттамасы
- Міндетті сертификаттау
- Лекция 22-23. Өнімді сертификаттау.
- 1. Өнімді сертификаттау схемалары Өнімді сертификаттау Мемлекеттік сертификаттау жүйесімен тағайындалған схемалар бойынша жүргізіледі. Сертификаттау схемасы
- 2. Өнімді сертификаттауды жүргізу тәртібі
- 3. Сәйкестік туралы декларацияны қабылдау тәртібі.
- НОРМАТИВТІК-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰЖАТТАРДЫ ЗЕРТТЕП ДАЙЫНДАУ Лекция 24. Мемлекеттік жіктеуіштер 1. Жіктеуіштердің түрлері.
- 2. Жіктеуіштерді жасау тәртібі
- Лекция 25. Жалпытехникалық және ұйымдастырушылық-техникалық жүйелер мен стандарттардың кешендері
Лекция 20-21. Өнімдер мен көрсетілетін қызметтердің сәйкестігін куәландыру Жоспар:
Сәйкестікті куәландырудың ұйымдық- әдістемелік негізі барлық сертификаттау объектілеріне таралатын және осы процедураны ұйымдастыру және жүргізу тәртібін реттейтін ережелерден құралады. Отандық және импортталатын өнімдердің сәйкестігін куәландыру бірегей ҚР Мемлекеттік сертификаттау жүйесінде тағайындалған ережелер және схемалар бойынша жүзеге асырылады. Өнім қай мемлекетте шығарылғаны, өндіру, сақтау, тасымалдау процестері, келісімдердің түрі мен олардың ерешеліктері ескерілмейді. Импортталған өнімнің сәйкестігін куәландыру шетел сертификатын және сәйкестік Белгісін мойындау жолымен жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл жерде сертификаттау нәтижесін мойындау туралы тиісті келісім болуы керек. Республикада мойындалатын сертификат болмаған жағдайда өнімнің үлгілерін сертификаттау сынақтарынан өткізеді? Сынақ жүргізгенде өнімнің көрсеткіштерінің Қазақстан Республикасында жүретін нормативтік құжаттарда мекітілген қауіпсіздік талаптарына сәйкестігі тексеріледі. Экспортталатын өнімдердің сәйкестігін куәландыру олардың шығарушы және тапсырыс беруші арасындғы контракттта қарастырылған ноормативтік құжаттардың талаптарына сәйкестігін көрсету үшін жүргізіледі. Өнімнің, оның ішінде импортталатын өнімнің сәйкестігін куәландыруды сертифиакттау жөніндегі аккредиттелген орган, ал ондай орган болмағанда Мемстандарт жүзеге асырады. Сертификаттау сынақтарын жүргізуге тек аккредиттелген сынау зертханалары (орталықтары) тартылу керек. Өнімді сынау кезінде анықталатын көрсеткіштер үш топқа бөлінеді:
Сертификаттау жөніндегі жұмыстарды жүргізумен байланысты барлық шығындарды, жұмыстың нәтижесіне байланысыз, өтінуші өтейді. Бұл үшін өтінуші және сертификаттау жөніндегі орган арасында келісім-шарт жасалады. Сертификаттау жөніндегі орган, өз кезегінде, сертификаттау жұмыстарын жүргізуге өзі тартқан ұйымдардың шығындарын өтейді. Келісім – шарт бойынша.
Қазақстан Республикасы территориясында өнімдердің (процестердің, көрсетілетін қызметтерлің, жұмыстардың) сәйкестігін куәландыру ерікті және міндетті түрде жүргізілуі мүмкін. Өз еркімен сәйкестікті куәландыру ерікті сертификаттау түрінде жүзеге асырылады. Ерікті сертификаттау өтінушінің (шығарушы, сатушы, орындауышының) инициативасы бойынша жүргізіледі. Мақсаты - өнімнің (процестің, көрсетілетін қызметтің, жұмыстың) өтінуші ұсынған стандарттың немесе басқа нормативтік құжаттың талаптарына, сондай-ақ өтінушінің арнаулы талаптарына сәйкестігін куәландыру. Ерікті сертификаттау міндетті сертификаттауды алмастыра алмайды. Басқаша айтқанда, егер өнім міндетті сертификаттауға жататын болса, оны ерікті сертификаттаудан өткізуге болмайды. Сәйкестікті міндетті куәландыру төмендегі түрде жүзеге асырылады:
Міндетті сертификаттау – сәйкестікті растау жөніндегі органдрдың қатысуымен өнімнің, көрсетілетін қызметтің техниклық реттеу саласындағы нормтивтік құқықтық актілерде белгіленген талаптарға сәйкестікті растау нысаны. Міндетті сертификаттау міндетті сертификаттауға жататын өнімдер (процестер, көрсетілетін қызметтер, жұмыстар) тізіміне кірген өнімдер (процестер, көрсетілетін қызметтер, жұмыстар) үшін жүргізіледі. Техниклық реттеу саласындағы нормтивтік құқықтық актілерге техникалық регламенттер, стандарттар немесе өнімнің, процестің, көрсетілетін қызметтің адам өмірі, денсаулығы, мүлкі үшін және қоршаған орта үшін қауіпсіздігін қамтамасыз ететін басқа да нормативтік құжаттар жатады. Міндетті сертификаттауға жататын өнімдер мен көрсетілетін қызметтер тізімі, сондай-ақ сәйкестігі туралы декларациямен растауға болатын өнімдір мен көрсетілетін қызметтердің тізімін Мемстандарт мемлекеттік басқару органдарының ұсынысы бойынша әзірлейді. Тізімдер Қазақстан Республикасы Үкіметімен бекітіледі. Қазіргі кезде мұнбай тізілімдер мыңнан астам өнімдер және онға тақау көрсетілетін қызметтерді ауқымдайды. Заңға сәйкес тізілімдерге енгізілген өнімдерді тек қана сәйкестік сертификаты немесе сәйкестік туралы декларациясы болған жағдайда сатуға болады. Міндетті және ерікті сертификаттаудың салыстырмалы сипаттамалары 1- таблицада келтірілген. Қазақстанда қазіргі кезде көбінесе міндетті сертификаттау орын алады. Себебі – тауарлар рыногындағы бәсекелестіктің деңгейі төмен. Бәсекелестік арта түскен жағдайда ерікті сертификаттаудың ролі артады. Шетел мемлекеттерінде ерікті сертификаттаудан өткен өнімдер жақсы сатылады, бәсекелестікті көтереді. Біз де соған жетеміз кезінде. Таблица 1. Міндетті және ерікті сертификаттаудың салыстырмалы сипаттамалары
Лекция 22-23. Өнімді сертификаттау. Жоспар:
1. Өнімді сертификаттау схемалары Өнімді сертификаттау Мемлекеттік сертификаттау жүйесімен тағайындалған схемалар бойынша жүргізіледі. Сертификаттау схемасы үшінші жақтың өнімнің сәйкестігін бағалау кезіндегі іс-әрекеттерінің құрамы мен кезектілігін белгілейді. Сертификаттау жүйесімен бірнеше сертификаттау схемалары қарастырылған. Схеманы таңдап алу кезінде нақты өнім өндірісінің, оны сынау және қолданудың рекшеліктері ескерілу керек. Бұлармен қатар куәландыру деңгейіне қойылатын талаптар және өтінушінің шығындарының мөлшері ескеріледі. Қазақстан Республикасында қолданылатын сертификаттау схемалары 2- таблицада берілген. Таблицадан растау әдістері ретінде:
1 – 6 және 10- сертификаттау схемалары сериялап шығарылатын өнімдерді сертификаттауда қолданылады, 7 – 9 схемалар – шығарылып жатқан өнімді сертификаттауда қолданылады. 2- таблица. Қазақстан Республикасында қолданылатын сертификаттау схемалары
1 Шығарылатын өнімді оның типтік өкілі болып табылатын бір немесе бірнеше үлгілерінің сәйкестігін растау негізінде сынау. Ү Сынаудың қажеттілігін және көлемін өнімді сертификаттау жөнінднгі орган сертификатталған сапа жүйесін (өндірісті) бақылау нәтижесі бойынша анықтайды. ** Өндіріске немесе сапа жүйесіне сертификат берген орган жүзеге асырады. 2. Өнімді сертификаттауды жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сертификаттау жүйесінің нормативтік құжаттары төмендегі өнімді сертификаттау жөніндегі жұмыстарды жүргізу ретін қарастырады:
Кейбір схемалар бойынша сертификаттау кезінде кейбір кезеңдер қарастырылмауы мүмкүн. 3. Сәйкестік туралы декларацияны қабылдау тәртібі. Өнімнің сәйкестігін сәйкестік туралы декларацияны қабылдау арқылы растау рәсімі отандық тауар өндірушілерді қолдау және Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сертификаттау жүйесінде сертификаттауға жұмсалатын шығындарды азайту мақсатында енгізілген. Бірақ өнімнің сәйкестігін сәйкестік туралы декларацияны қабылдау арқылы растау отандық өнімдерге ғана таралады және импортталатын өнімдерге қолданылмайды. Сәйкестік туралы декларация міндетті сертификаттауға жататын және «Сәйкестігін сәйкестік туралы декларацияны қабылдау арқылы растау рұқсат етілген өнімдердің Тізіліміне» енгізілген өнімдерге қатысты қолданылады. Өнімді жеткізуші (шығарушы, сатушы) сәйкестік туралы декларацияны өнімнің өзіне қойылатын талаптарға сәйкес келетінінрастайтын құжаттардың негізінде қабылдайды. Мұндай құжаттарға жатады:
Сәйкестік туралы декларация нақты өнім немесе олардың сәйкестікті растайтын бірыңғай талаптар қойылатын біртекті өнімдер топтарына қатысты қабылдануы мүмкүн. Сәйкестік туралы декларация Мемстандартпен бекітілген форма бойынша толтырылады және НОРМАТИВТІК-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰЖАТТАРДЫ ЗЕРТТЕП ДАЙЫНДАУ Лекция 24. Мемлекеттік жіктеуіштер 1. Жіктеуіштердің түрлері. Технико-экономикалық және әлеуметік ақпараттардың жіктеуіштері бекіту деңгейі мен қолдану аймақтарына қарай келесі категорияларға бөлінеді: а) мемлекеттік жіктеуіштер – МЖ; б) салалық (ведомстволық) жіктеуіштер – СЖ; в) бірлестіктердің, кәсіпорындардың, ұйымдардың жіктеуіштері (ары қарай – кәсіпорын жіктеуіштері). Технико-экономикалық және әлеуметік ақпараттардың мемлекеттік жіктеуіштері техникалық реттеу және метрология жөніндегі Комитетпен бекітіледі және тіркеледі. Мемлекеттік жіктеуіштер құжаттамалардың бірыңғайланған жүйеге кіретін мемлекеттік маңызы бар салааралық (ведомстволық) құжаттардың формаларында тұратын ақпараттар кіреді. Салалық (ведомстволық) жіктеуіштер ҚР министрліктері мен ведомстволарымен бекітіледі және тіркеледі. Салалық жіктеуіштерде мемлекеттік жіктеуштерге кіргізілмеген ақпараттар немесе мемлекеттік жіктеуіштерден жіктеу нысандарымен немесе белгілі салаларға тән қасиеттермен толтырылған іріктемелер болады. Осы категориядағы жіктеуіштер министрліктің, ведомствоның кәсіпорындары мен ұйымдары арасында ақпараттармен алмасу үшін қолданады. Кәсіпорын жіктеуіштері кәсіпорын басқарушыларымен бекітіледі және оларды кәсіпорын ішінде ақпаратпен алмасуды ұйымдастыру кезінде қолданылады. Кәсіпорын жіктеуіштерінде мемлекеттік және салалық жіктеуіштеріне енгізілмеген ақпарат немесе жіктеу нысандарымен және осы кәсіпорынға тән қасиеттермен толтырылған басқа категориялы жіктеуіштерден іріктемелер кіреді. Қазақстанда қолданылатын мемлекеттік жіктеуіштердің тізімі: 1 ҚР МЖ 01-99 Сабақтар (пәндер) жіктеуіштері 2 ҚР МЖ 02-99 Кәсіпорындар мен ұйымдардың жалпы жіктеуіштері (ҚҰЖЖ) 3 ҚР МЖ 03-99 Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуіштері (ЭҚЖЖ) 4 ҚР МЖ 04-99 Экономикалық қызмет түрлері бойынша өнімдер жіктеуіштері (ЭҚТӨЖ) 5 ҚР МЖ 05-2000 Бастапқы және орта кәсіптік білім мамандықтарының жіктеуіштері 6 ҚР МЖ 06 (ИСО 3166.0-2001) Мемлекеттер мен олардың аймақтық бірліктерінің атауларын белгіленуге арналған кодтар. 1 бөлім. Мемлекеттердің коды 7 ҚР МЖ 06 (ИСО 3166.2-2001) Мемлекеттер мен олардың аймақтық бірліктерінің атауларын белгіленуге арналған кодтар. 2 бөлім. Мемлекеттің әкімшілік-аймақтық бөлімшелерінің кодтары 8 ҚР МЖ 06 (ИСО 3166.3-2001) Мемлекеттер мен олардың аймақтық бірліктерінің атауларын белгіленуге арналған кодтар. 3 бөлім. Бұрын қолданған мемлекеттердің атауларын белгілені кодтары 9 ҚР МЖ 07 (ИСО 4217-2001) Валюталар мен қорларды белгіленуге арналған кодтар 10 ҚР МЖ 08-2001 ҚР жоғары кәсіптік білім мамандықтарының және оларды дайындау бағыттарының жіктеуіштері 11 ҚР МЖ 09-2002 Төлемдерді тағайындаудың бірыңғай жіктеуіштері 12 ҚР МЖ 10-2002 ҚР білім деңгейлерінің мемлекеттік жіктеуіштері
Мемлекеттік жіктеуіштерді жасау кезінде жұмыстарды координациялау және бақылау мақсатымен және оларды енгізуге дайындау үшін жұмыстарды орындаудың келесі кезеңдері болады. -жіктеуіштерді жасауды ұйымдастыру; -жіктеуіштерді жасау әдістемелерін құру және бекіту; -жіктеуіштердің жобасының бірінші редакциясын жасау; -жіктеуіштердің жобасының соңғы редакциясын жасау; -жіктеуіштерді бекіту және мемлекеттік тіркеу; -жіктеуіштерді басып шығару; -жіктеуіштерді енгізуді ұйымдастыру.
КҚБЖ стандарттарында сызбалар мен сызба жүйесінің бұрын қолданысқа болған стандарттардың ережелері, конструкторлық құжаттамалардың салалық жүйелерді қолданудың оң тәжірибесін, графикалық құжаттардың (сызбалардың және сұлбалардың) ресімделу ережелерінің халықаралық ұйымдардың (ИСО, ХЭК) ұсыныстарымен келісілуі қамтамасыз етілуі керек. КҚБЖ ақпараттық тілдің бірлігін құруда, конструкторлық құжаттаманы ресімделуін оңайлатуында, оның сапасын жақсартуда, конструкторлардың еңбектерінің өнімділігін жағарлатуда үлкен оң рөл ойнайды және автоматтандырылған жүйелердің ақпаратпен қамтамасыз етудің негізі болып табылады. КҚБЖ стандарттардың талаптары ұлттық және халықаралық тәжірибеде графиктік, мәтіндік, сұлбалық, басқа конструкторлық құжаттарды орындаудың негізгі талаптарына сай болуы керек және оларда символдар, шартты графиктік және әріптік-сандық белгіленулер қолданылуы қажет. КҚБЖ әмбебап жүйе болғандықтан шетел мемлекеттерімен техникалық құжаттамаларды кеңінен алмастыруға, халықаралық нарыққа тауарларды, лицензияларды сатып шығуға, соңғы өнімді дайындау бойынша кәсіпорындарды шетел фирмаларымен бірлесіп ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Технологиялық құжаттамалардың бірыңғай жүйесі (ТҚБЖ) – технологиялық құжаттама ғылыми-техникалық прогрестің жеделдетуін, қоғамдық өндірістің тиімділігінің өсуін және шығарылатын өнімнің сапасын жоғарылауын қамтамасыз ететін маңызды факторлар. Ол екі негізгі мәселені шешеді: ақпараттық және ұйымдастырушылық. Технологиялық құжаттаманың негізінде өндірістің технико-экономикалық және жоспарлы-нормативтік есептерді, жоспарлау мен реттеуді жүргізуге қолданылатын, оның дұрыс ұйымдастыруын, дайындауын, басқаруы мен қызмет етуіне қажетті көптеген ақпараттар жасалады. Технологиялық құжаттама негізгі мен қосалқы өндіріс арасында қатынастарды ұйымдастырады. Әсіресе автоматтандырылған басқару жүйелері үшін технологиялық құжаттаманың рөлі зор. ТҚБЖ қамтитын мемлекеттік стандарттар жинағының негізгі белгіленуі – барлық ұйымдар мен кәсіпорындарда бірыңғай өзарабайланысқан ережелер, нормалар мен технологиялық құжаттаманы орындау, ресімдеу, жинақтау, унификаттау мен стандарттау ережелерін орнату. Технологиялық құжаттаманың бірыңғай жүйесі келесіні қамтамасыз етеді: машинажасау және аспапжасау детальдарының технологиялық жіктеуішіне негізделген типтік технологиялық процестерді кеңінен енгізу; дайындалатын технологиялық құжаттаманың көлемін қысқарту; технологтардың еңбектерінің өнімділігін жоғарлату, жалпы белгіленуі бар құжаттамалар формаларының (технологиялық процестің карталары, специализациялар) мазмұны мен номенклатурасын ретке келтіру; ыстық, суық, механикалық және термохимиялық өңдеу әдістерімен детальдарды өндіру үшін технологиялық процестерді (құжаттамалардың формаларын) ресімдеу ережелерін орнату; негізгі өндірістің нормативтерінің жүйелерін жасап шығару; өндірістік техникалық құжаттаманың, оларға өзгерістерді енгізу мен ресімдеуді дайындау. ӨТДБЖ дегеніміз өндірістің технологиялық дайындаудың басқару процестері мен ұйымдастыру жөніндегі мемлекеттік стандарттардың орнатылған жүйесі болып табылады. ӨТДБЖ негізгі мақсаты әртүрлі өндіріс типтерінің (сериялы, салмақтық) толық дайындығына қажетті шаралар құру және еңбекті, қаржыны көп жұмсамай аз уақытта сапасы жағынан жоғары категориялы өнімдерді шығару. Жабдықтарды агрегаттау арқылы типтік және стандартталған технологиялық процестердің жабдықталуын жеделдетуге, өндірістің технологиялық дайындығына жұмсалатын қаржыларды азайтуға, өнімнің сапасын жоғарлатуға мүмкіндік береді. ӨТДБЖ типтік технологиялық процестердің қолдану деңгейін 14-60 %, агрегатты жабдықтардың қолдану деңгейін – 1-10 %, өндірістік процестердің және инженерлі-техникалық жұмыстардың автоматтандыру құралдарының қолдану деңгейін – 5-15 % дейін көбейтеді.
жүктеу/скачать 465.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|