3) Диалогтық логикалық жағы (жоспарлылығы, дәлелділігі т. б.) кемдеу болады;
4) Диалог сөз ым-ишаралармен, бет пен көздегі мәнерлі қозғалыстармен (қолдың, ауыздың, көздің, қабақтын қозғалысы т. б.) толықтырылады;
Монологтық сөйлеу дегеніміз бір адамның сөзі, яғни баяндамашының, лектордың сөздері. Мұнда бір адам оны тыңдап отырған екінші адамға немесе көп адамдарға қарап сөйлейді: бұл мұғалімнің әңгімесі, оқушының жауабы,баяндама және т.с.с. монологтық сөйлеудің үлкен композициялық күрделілігі бар, ойдың аяқталуын, грамматикалық ережелерді қатаң сақтауды, монолог айтушының айтқысы келгендерінің қатаң логика мен жүйелілік пен баяндалуын талап етеді. Монолог сөзге тән кейбір психологиялық ерекшеліктері төмендегідей:
1) Монолог сөз үнемі белгілі жоспарға сәйкес қүрылады, бүл алдын ала даярлықты тілейді;
2) Монолог сөздерге логикалық жағынан қатаң талаптар қойылады (мәселен, баяндамашы мен лектор сөзінің магыналылығы мен түсініктілігіне ерекше көңіл бөледі);
3) Монолог сөз мәнерлі, өсер ететін моменттерді (созді сазына келтіріп айту) кобірек қажет етеді.
Монологтық сөйлеу
Ауызша сойлеуде (оның диалог және монолог түрлерінде де) қолданылады:
Актив сөздер
Пассив сөздер
күнбе-күнгі жиі қолданылатын сөздер
тілімізде сирек пайдаланатын, мағынасына түсінгенмен күн сайын айтылмайтын создер. Мүндай создерге кобінесе ғылыми-техникалық атаулар және ескірген сөздер жатады.
Сөйлеудің ерекше бір түрі — жазбаша сөйлеу. Жазбаша сөйлеу арнаулы әдістер арқылы меңгерілетін сөйлеудің түрі. Жазбаша сөйлеу адам баласы хат танырлықтай дәрежеге жеткенде, ауызша сөйлеудің біршама дамыған кезінде пайда бола бастайды. Жазбаша сөйлеудің түрлері мен стильдері әр алуан. Олардың бастылары ғылыми, публицистика, көркем әдебиет, іс-қағаздық т. б.
Жазбаша сойлеудің кейбір ерекшеліктері:
Достарыңызбен бөлісу: |
