Пжм оқытушысы Мустафина Р. С. Пжм оқытушы-сарапшысы Солтанбаева Б. Ф
Орындалатын практикалық тапсырмалар
жүктеу/скачать 361.29 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мүгедек балаға, мүмкіндігі шектеулі балаға жеке білім беру маршрутын салу және енгізу
| Орындалатын практикалық тапсырмалар:
1. «Мүмкіндігі шектеулі балалармен әлеуметтік педагогтың жұмысының ерекшеліктері» тақырыбына кластер құру. 2. Әлеуметтік педагогтың мүгедек баламен жұмысының жеке маршрутын құрастырыңыз. Мүгедек балаға, мүмкіндігі шектеулі балаға жеке білім беру маршрутын салу және енгізу
3. Жұмыс бағыттарын анықтаңыз мүмкіндігі шектеулі балаларға (жасөспірімдерге) және олардың ата-аналарына психологиялық-педагогикалық көмек көрсету. 4. «Ақыл-ойы бұзылған балалармен әлеуметтік педагогтың жұмысының ерекшеліктері» тақырыбына кластер жасаңыз. 5. Әлеуметтік педагогтың Қазақстан Республикасындағы және шет елдердегі ақыл-ойы бұзылған балалармен жұмысына салыстырмалы талдау жасау. 3.3.Әлеуметтік педагогтың отбасымен жұмысы Әлеуметтік педагогтың әсер ету нысаны отбасындағы бала, ересек отбасы мүшелері және отбасының өзі, жалпы ұжым болуы мүмкін. Әлеуметтік педагогтың отбасымен қызметі әлеуметтік-педагогикалық көмектің үш негізгі компонентін қамтиды: тәрбиелік, психологиялық және делдал. Тәрбиелік компонент әлеуметтік педагог қызметінің екі бағытын қамтиды: оқыту мен тәрбиелеуге көмек. Оқытуға көмектесу туындайтын отбасылық мәселелердің алдын алуға және ата-аналардың педагогикалық мәдениетін қалыптастыруға бағытталған. Тәрбиедегі ең типтік қателіктерге мыналар жатады: тәрбиенің мақсатын, әдістерін, міндеттерін жеткіліксіз түсіну; отбасының барлық мүшелерінен білім беруде бірыңғай талаптардың болмауы; балаға деген соқыр махаббат; шамадан тыс ауырлық; білім беру қамқорлығын оқу орындарына аудару; ата-аналардың жанжалдары; қарым-қатынаста педагогикалық такттың болмауы. Тәрбиеге көмекті ең алдымен, әлеуметтік педагог ата-аналармен – олармен кеңесу арқылы, сондай-ақ отбасын нығайту және оның мүмкіндіктерін барынша пайдалану мақсатында дер кезінде көмек көрсету мәселесін шешу үшін арнайы тәрбиелік жағдайлар жасау арқылы баламен қамтамасыз етеді. Отбасы өмірінің тәрбиелік қызметі жүзеге асырылатын негізгі салалары ата-аналық борыш, сүйіспеншілік және қызығушылық сфералары болып табылады. Отбасы өмірінің тәрбиелік қызметі жүзеге асырылатын негізгі салалары ата-аналық борыш, сүйіспеншілік және қызығушылық сфералары болып табылады. Отбасына көмек көрсету кезінде әлеуметтік педагог ата-аналармен олардың отбасында қолданылатын тәрбие әдістерін талқылап, олардың ең қолайлысын анықтауға көмектесуі қажет. Тәрбие процесінде ата-аналарға ұсынылатын әдістер мен тәсілдер жүйесі қайта құрылып, отбасының барлық мүшелеріне қолайлы білім беру ортасын қалыптастыратын нақты қарым-қатынаста жүзеге асырылуы керек. Әлеуметтік-педагогикалық көмектің психологиялық компоненті 2 компонентті қамтиды: әлеуметтік-психологиялық қолдау және түзету. Қолдау қысқа мерзімді дағдарыс кезінде отбасында қолайлы микроклиматты құруға бағытталған. Тұлғааралық қарым-қатынастарды түзету, негізінен, отбасында балаға психикалық зорлық-зомбылық болған кезде, оның жүйке-психикалық және физикалық жағдайының бұзылуына әкеліп соғады. Зорлық-зомбылықтың бұл түріне қорқыту, баланы қорлау, оның ар-намысы мен қадір-қасиетін қорлау, сенімге қол сұғу жатады. Әлеуметтік-педагогикалық көмектің психологиялық компоненті 2 компонентті қамтиды: әлеуметтік-психологиялық қолдау және түзету. Қолдау қысқа мерзімді дағдарыс кезінде отбасында қолайлы микроклиматты құруға бағытталған. Тұлғааралық қарым-қатынастарды түзету, негізінен, отбасында балаға психикалық зорлық-зомбылық болған кезде, оның жүйке-психикалық және физикалық жағдайының бұзылуына әкеліп соғады. Зорлық-зомбылықтың бұл түріне қорқыту, баланы қорлау, оның ар-намысы мен қадір-қасиетін қорлау, сенімге қол сұғу жатады. Әлеуметтік педагог отбасындағы қарым-қатынастарды отбасында белгіленген тәртіп пен тәртіпті қамтамасыз ету үшін барлық қажетті шаралар Бала құқықтары туралы конвенцияға сәйкес баланың адамдық қадір-қасиетін құрметтеуге негізделген әдістермен қамтамасыз етілетіндей етіп реттеуге тиіс. Әлеуметтік-педагогикалық көмектің делдалдық құрамдас бөлігі 3 компонентті қамтиды: ұйымдастыруға көмек, үйлестіру және ақпарат. Ұйымда көмек көрсету отбасылық бос уақытты ұйымдастыруға бағытталған, оның ішінде: көрмелер мен пайдаланылған бұйымдарды сату, қайырымдылық аукциондарын ұйымдастыру; қызығушылық клубтары, отбасылық мерекелерді ұйымдастыру, жарыстар, үй шаруашылығы курстары, «танысу клубтары», жазғы демалыстар және т.б. Үйлестіруге көмектесу белгілі бір отбасының мәселесін және ондағы нақты баланың жағдайын бірлесіп шешу үшін әртүрлі бөлімдер мен қызметтерді белсендіруге бағытталған. Ақпараттық көмек отбасын әлеуметтік қорғау мәселелері бойынша ақпаратпен қамтамасыз етуге бағытталған. Ол консультация түрінде өтеді. Сұрақтар тұрғын үй, отбасы және неке, еңбек, азаматтық, зейнетақы заңнамасы, балалардың, әйелдердің, мүгедектердің құқықтарына, сондай-ақ отбасындағы проблемаларға қатысты болуы мүмкін. Әлеуметтік педагог отбасымен жұмыс жасағанда үш негізгі рөл атқарады: Кеңесші – отбасын отбасындағы ата-аналар мен балалардың өзара әрекеттесуінің маңыздылығы мен мүмкіндігі туралы хабардар етеді; баланың дамуы туралы әңгімелейді; бала тәрбиесі бойынша педагогикалық кеңестер береді. Кеңесші – отбасылық құқық мәселелері бойынша кеңес береді; жанұядағы тұлғааралық қарым-қатынас мәселелері; белгілі бір отбасына бағытталған тәрбиенің қолданыстағы әдістері туралы хабарлайды; ата-аналарға отбасында баланың қалыпты дамуы мен тәрбиесі үшін қажетті жағдайларды қалай жасау керектігін түсіндіреді. Қорғаушы – ата-ананың жеке басының толық дағдарысқа (маскүнемдік, нашақорлық, балаларға қатыгездік көрсету) және одан туындайтын тұрақсыз өмір проблемаларына, назардың болмауына, адамның қарым-қатынасына тап болған жағдайда баланың құқықтарын қорғайды. Қысқа мерзімді формалардың ішінде ғалымдар өзара әрекеттестіктің дағдарысқа араласу және проблемаға бағытталған үлгілерін бөліп көрсетеді. Отбасымен жұмыс істеудің дағдарыстық-интервенциялық моделі отбасының табиғи өмірлік циклінің өзгеруіне немесе кездейсоқ жарақаттық жағдайларға байланысты болуы мүмкін дағдарыс жағдайында тікелей көмек көрсетуді қамтиды. Мұндай қолайсыз кезеңдер отбасында психологиялық-педагогикалық мәселелер күшейетін баланың жасына байланысты дағдарыстармен байланысты. Дағдарысқа қандай проблемалар әкелгеніне қарамастан, әлеуметтік педагогтың міндеті күйзелістің әсерін жеңілдету және тікелей эмоционалды қолдау көрсету арқылы дағдарысты жеңуге отбасының күш-жігерін жұмылдыру болып табылады. Пайда болған мәселелерді тиімді шешу үшін қатені серіктестердің бірінің мінез-құлқынан іздеуге болмайды. Бұл үлгілер белгілі және ескерілуі керек, оларға сәйкес мінез-құлқыңызды реттеңіз. Әлеуметтік педагог отбасы мен онымен жұмыс істейтін мамандар арасында делдал қызметін атқарады. Сондай-ақ, әлеуметтік педагог отбасының дағдарыстан шығу кезеңдері мен оның келешегі туралы мәлімет беріп, оны құжаттық фактілермен дәлелдей отырып, тәрбиелік көмек көрсетеді[23]. Проблемалық-бағдарланған модель белгілі бір жағдайларда адамдардың көпшілігі проблемаларды өз бетінше шеше алатынына немесе кем дегенде олардың ауырлығын төмендете алатындығына негізделген. Демек, әлеуметтік педагогтың міндеті – осындай жағдай жасау. Проблемалық модель жұмыс үшін таңдалған мәселені бірлескен күш-жігермен шешуді белгілейді. Жұмыс отбасы мүшелерінің өз қиындықтарымен күресудегі қабілеттерін ынталандыруға және қолдауға баса назар аудара отырып, ынтымақтастық рухында жүзеге асырылады. Отбасына кедергі келтіретін кедергілер анықталып, мәселені шешуге көмектесетін құралдар қолданылады. Мәселені сәтті шешу келесі проблемалық жағдайларды өз бетіңізше шешуге оң тәжірибе береді Мәселеге бағытталған модель жұмыс үшін таңдалған мәселені бірлескен күш-жігермен шешуге нұсқау береді. Жұмыс отбасы мүшелерінің өз қиындықтарын шешудегі қабілеттерін ынталандыруға және қолдауға баса назар аудара отырып, ынтымақтастық рухында жүреді. Отбасына кедергі келтіретін кедергілер анықталады және мәселені шешуге ықпал ететін құралдар қолданылады. Мәселені сәтті шешу кейінгі проблемалық жағдайларды өз бетінше шешу үшін оң тәжірибе жасайды. Психоәлеуметтік тәсілдің негізгі міндеттері – отбасылық жүйені өзгерту, оны өзінің нақты функциясын орындауға бейімдеу немесе жағдайды өзгерту-отбасына әсер ететін басқа әлеуметтік жүйелер немесе бір уақытта екеуіне де әсер ету. Отбасылардың әлеуметтік-педагогикалық, психологиялық көмекке жүгінуінің төмен уәждемесі жағдайында патронаж сияқты отбасымен жұмыстың осы түрін қолдану қажет-бұл диагностикалық, бақылау, бейімдеу және оңалту мақсаттары бар отбасына үйде баруды білдіретін әлеуметтік педагог жұмысының бір түрі, оны уақтылы анықтай отырып, отбасымен ұзақ мерзімді байланыс орнатуға және сақтауға мүмкіндік береді проблемалық жағдайлар, жедел көмек көрсету. Әлеуметтік мұғалімнің қызметінде маңызды орын алатын патронажбен қатар, отбасымен жұмыс жасаудың бір түрі ретінде кеңес беру әңгімелерін бөліп көрсету керек. Кеңес беру, анықтама бойынша, негізінен өмірлік міндеттерді шешуде қиындықтарға тап болған дені сау адамдарға көмек көрсетуге арналған. Әлеуметтік тәрбиеші отбасымен жұмыс жасай отырып, кеңес берудің кең таралған әдістерін қолдана алады: эмоционалды инфекция, ұсыныс, сендіру, көркемдік ұқсастықтар және басқалар. Сонымен қатар, консультациялық әңгіме әртүрлі мазмұнмен толтырылуы мүмкін және әртүрлі міндеттерді орындай алады – білім беру, психологиялық, психологиялық-педагогикалық. Әлеуметтік тәрбиеші отбасымен жұмыс жасай отырып, кеңес берудің кең таралған әдістерін қолдана алады: эмоционалды инфекция, ұсыныс, сендіру, көркемдік ұқсастықтар және басқалар. Сонымен қатар, консультациялық әңгіме әртүрлі мазмұнмен толтырылуы мүмкін және әртүрлі міндеттерді орындай алады – білім беру, психологиялық, психологиялық-педагогикалық. Топтық жұмыс әдістері ата-аналарға бір-бірімен тәжірибе алмасуға, сұрақтар қоюға және топта қолдау мен мақұлдауға ұмтылуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, ақпарат алмасу кезінде көшбасшы рөлін қабылдау мүмкіндігі ата-аналардың белсенділігі мен сенімділігін дамыту. Жоғарыда сипатталған әдістер: консультативтік әңгіме, білім беру тренингі – әмбебап, яғни ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді жұмыс нысандарында қолданылады. Әлеуметтік мұғалім отбасы үшін барлық мәселелерді шеше алмайды, оны тек отбасылық мәселелерді шешуге белсендіріп, туындаған мәселені түсінуге қол жеткізіп, оны сәтті шешуге жағдай жасауы керек. Жеке профилактикалық жұмыс дер кезінде атқарылатын іс-әрекет болып табылады. Әлеуметтік педагог балаға көмектесумен қатар ата-анаға, отбасына көңіл бөледі. Отбасы қоғамның шағын үлгі ретінде баланың жеке тұлғасын қалыптастырудың көп қырлы процесінің ең маңызды буыны болып табылады. Бұл жанұя адамның күрделі және қарама-қайшылықты қоршаған әлемге қосылуы үшін нұсқаулық болуы керек. Отбасы көбінесе өзінің тәрбиелік функцияларын орындамайды: балаларды табысты әлеуметтендіру, психологиялық жайлылықты, баланың эмоционалдық саулығын қамтамасыз ету. Әлеуметтік педагогтың негізгі міндеттерінің бірі балалар мен жасөспірімдерді табысты әлеуметтік бейімдеу мәселелерінде отбасына көмек көрсету болып табылады. Қажет болған жағдайда әлеуметтік педагог отбасының әлеуметтік диагностикасын жүргізеді, оның нәтижесі әлеуметтік педагогтың қорытындысы болып табылады.,отбасының түрін, оның тұрмыстық және эмоционалдық-психологиялық ерекшеліктерін анықтау. Әлеуметтік педагогтың қорытындысына және психологтың отбасымен жұмысына сәйкес қажет болған жағдайда әлеуметтік қауіпті жағдайдағы отбасымен түзеу, оңалту жұмыстарының бағдарламасы (4-қосымша). Отбасын зерттегенде педагог баланың ондағы орнына бірінші кезекте көңіл бөледі. Сондай-ақ ата-ананың балалары туралы не білетінін, баланың нені қызықтыратынын, не оқитынын, нені армандайтынын, кіммен дос екенін және т.б. елестету маңызды. Сонымен қатар, жағдайдан шығудың жолын балаға көмектесу үшін ата-анадан емес, ата-анаға көмектесу үшін баланың өзінен іздеу керек. жүктеу/скачать 361.29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|