11-дәріс. Ядролық физиканың эксперименталдық әдістері. Ядролық сәулелерді тіркеу әдістері: Гейгер-Мюллер санауышы, сцинтилляциялык әдіс, пропорциональдық санауыш, көбікшелі камера, Вильсон камерасы, фотоэмульсия әдісі, зарядталған бөлшектердің үдеткіштері.
11.1. Радиоактивті сәулелер мен бөлшектерді тіркеуге арналған аспаитар
Радиоактивті сәулелер мен бөлшектерді тіркеу жэне байқау олардың иондалу жэне орта атомдарын коздыру кабілетіне негізделген.
С цинтилляциялы санауыш - негізгі элементтері сцинтиллятор (өзіне түскен бөлшектерді жарық жарқылына сәулелендіретін - кристаллофосфор,) жэне әлсіз жарықтың жарқылын электрлік импульске түрлендіруге мүмкіндік беретін, фотоэлектронды кобейткіш болып табылатын ядролық бөлшектердің детекторы. Түрленген электрлік импульстер электрондык аппаратурамен тіркеледі.
Иондаушы санауыш - газбен толтырылған электрлік конденсаторлар - зарядталған болшектердің газдың иондалуын тудыратын қабілетіне және сол электр өрісінде ионизаңия өнімдерін бөлуге негізделген.
Егер санауыш бөлшектердің тікелей әсерінен түзілген иондарды тіркейтін болса, онда мүндай санауыш импульсті иондаушы камера деп аталады.
А лғашқы иондардың газ атомдары мен молекулаларына соқтығысуына және нәтижесінде газда разряд тудыруға негізделген екінші ретті иондалу маңызды роль аткаратын санауыштар газ разрядты санауыштар деп аталады. Газ разрядты санауыштың мысалы - Гейгер-Мюллер санауышы.
Жартылай өткізгішті санауыштар – жартылай өткізгіш диодтар, тіркелетін бөлшектер одан өткен кезде, диод арқылы өтетін электр тогының пайда болуына әкеледі.
Вильсон камерасы – нейтрал газбен толтырылған поршеньмен нығыз жабылған цилиндр. Газды өте тез (адиабатылық) ұлғайтқан кезде, ол қанығады және камера арқылы өткен бөлшектердің траекториясында тұманнан тректер (сызықтар) түзіледі. Осы тректер суретке түсіріледі.
Достарыңызбен бөлісу: |
