«Программалау іі» ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені

Animate компоненті тек қана A VI – файлдарын ұйымдастыру үшін ғана қолданылады. FileName қасиетіне дыбыс шығаратын файл атын енгізсеңіз, онда Delphi сізге қате туралы хабар береді. A VI – файлының ішіндегісін көргініз келсе, онда Windows – де керекті A VI – файлын белгілеп, қасиет командасын орындаңыз. Нәтижесінде Қасиет терезесі ашылады, осы терезеде файл туралы толық ақпарат берілген.

System бетінде орналасқан Media Player компоненті ыидеороликтерді, дыбыстарды және дыбысы бар анимацияларды орындауға мүмкіндік береді.

Media Player

10.14-сурет. System беті

Компонентті формаға қосу нәтижесінде формада батырмалар тобы пайда болады. Бұл батырмалардың мәні төменгі кестеде келтірілген.

10.15-сурет. Media Player компоненті

Батырма	Белгілеуі	Жұмысы
Шығару	BtPlay	Видео немесе дыбысты шығару
Пауза	BtPause	Тоқтату
Стоп	BtStop	Тоқтату
Келесі	BtNext	Келесі кадрға көшу
Алдыңғы	BtPrev	Алдынғы кадрға көшу
Қадам	BtStep	Келесі дыбыстық файлға көшу
Артқа	BtBack	Өткен дыбыстық файлға көшу
Жазу	BtRecord	Жазу
Ашу/жабу	BtEject	Компьютер дисководын ашу немесе жабу

Дыбыстық фрагментер заты. WAV болып келген файлдарда орналасқан. Delphi-де дыбысты шығару үшін де Media Player комоненті қолданылады

Видеороликтерді және анимацияларды көру үшін Media Player компоненті қолданылады. Бұл процесті бақылау үшін келесімысалды қарастырайық: төмендегі суретте көрсетілгендей Pane компоненті анимацияны көрсететін экран ретінде пайдаланылады.

Стилдердің түрлерін көрсететін программа құр.

Жұлдызша сызатын программа құр

10.3 Суретті шығараратын программа құрыңыз

F (x) =2sin функциясының графигін [0:25] аралығында түрғызатын программа құрайық.

Программа тізімдегі таңдалған файлға сәйкес дыбысты шығару керек.

Әдістемелік нұсқауда келтірілген программаны орындап, компиляциялаңыз

unit Unit;

interface

uses

Dialogs;

TForm1= class(TForm

Procedure Form 1 Paint(Sender:TObject) ;

Private {Private declarations}

Public {Public declarations}

End;

Form1: TForm1;

Implementation {$R*. dfm}

Procedure Tform1. FormPaint(Sender : TObject);

Const

bsName : array[1..8] of string =(‘bsSolid’, ‘BsCIear’, ‘bsHorisontal’,

‘bsCross’, ‘bsDiagCoss’);

Var

X,y:integer;

Bs:TBrushStyle;

K:integer;

i,j:integer;

begin

w:=40; h:=40; y:=20

begin

for j:=1 to 4 do

begin

k:=j+(i-1)*4;

1:bs:=bsSolid;

2:bs:=bsClear;

3:bs:=bsHorisontal;

4:bs:=bsVertical;

5:bs:=bsFDiagonal;

6:bs:=bsBDiagonal;

7:bs:=bs Diagonal;

8:bs:=bsCross;

9:bs:=bsDiagCross;

End;

canvas.Brush.Color:=clGreen;

Canvas.Rectangle(x,y,x+w,y+h);

Canvas.Brush.Style:=Clear;

canvas.textOut(x,y-15,bsName[k]);

x:=x+w+30;

end;

end;

end.
Тапсырма №2

Unit Unit1;

Interfase

Uses

Windows, Messages, SysUtils, variants, Classes6 Graphics, Controls, Forms,

Type

Procedure FormMouseDown(Sender: TObject; Button: TMouseButton;

Shift:TShiftState; X,Y:integer);

Private

Publick { publick declarations}

End;

Var

Implementation

{$R*.dfm}

Procedure Starline(x0,y0,r:integer; Canvas:Tcanvas);

Var

P:array[1..11] of TPoint;

J:integer;

Begin

A:=18;

Begin

Begin

P[i].y:=y0+round(r*sin(a*pi/180));

End

Else begin

P[i].y:=y0+round(r/2*sin(a*pi/180));

End;

A:=a+36;

P[11].X:=p[1].X;

P[11].Y:=p[1].Y;

Canvas.Polyline(p);

End;

Procedure TForm.FormMouseDown(Sender:TObject; Button:TMouseButton

Begin

Then

Else

Starline(x,y,30,Form1.Canvas);

End;

End.

Заты.Bmp, .ico болып келген графикалық файлдарды шығару үшін Additional бетіндегі Image компоненті қосылады.

Image

Енді экранға жоғарыда келтірілген фигураларды сызып, оның жанына олардың атын жазып шығаратын программа мысалын жазайық. Ол үшін формаға Image1 және Button компоненттерін орналастырамыз. Программа мәтіні төмендегідей:

Unit rr2;

Interface

Uses

Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphcs, Controls, Forms,

Type

Image:TImage;

Button:TButton;

Procedure ButtonClick(Sender:TObject);

Private {Private declarations}

Public {Public declarations}

End; var

Form1:TForm1;

Implementation

{$R*.dfm}

Procedure Tform1.Button1Click(sender:TObject);

Begin

Begin

Pen.Color:=clred;

Arc(10,10,90,90,90,50,10,50);

TextOut(40,60,’Arc’);

Pen.color:=clGreen;

Brush.style:=bscroos;

Chord(110,10,190,90,190,50,110,50);

Textout(135,60,’Chord’);

Pen.Color:=clred;

Brush.Color:=clBlue;

Brush.Style:=bsclear;

Ellipse(230,60,’Ellipse’);

Pie(310,10,390,90,390,30,310,30);

Textout(340,60,’Pie’);

Polygon([Point(30,150),Point(40,130), Point(50,140), Point(60,110)

Point(70,150)]);

Polyline([Point(130,150),Point(140,130), Point(150,140), Point(160,110)

Point(170,150)]);

Textout(140,170,’polyLine’);

Rectangle(230,120,280,160);

Textout(230,170,’Rectangle’);

Roundrect(330,120,380,160,20,20);

TextOut(325,170,’Roundrect’);

End;

End.

Форманы дайындау кезінде сурет Picture қасиеті арқылы жүктеледі. Олүшін Objecr Inspecror қосымшасында Picture қасиетін таңдау керек. Содан кейін пайда болған Picture Editor терезеде Load батырмасы арқылы суретті тандап, OK батырмасын басу керек.

Оның өлшемін Strech қасиеті арқылы өзгертуге болады.


10.8-сурет. Фигураларды бейнелеу терезесі

10.9-сурет. Picture Editor терезесі

Мұнда негізгі жұмысты graficfun процедурасы орындайды. Алдымен [x1,x2] аралығындағы функцияның ең үлкен (y2)және ен кіші (y1) мәндері есептеледі. Grarficfin процедурасын шығару OnPainr оқиға өндеушісінің TFormI. Form Paint процедурасын шақыру арқылы орындалады. Ол үшін FormI – l3 екпінді жасап, оқиғалар бетінен On Paint оқиғасын тышқанмен жылдам екі рет белгілеу жеткілікті. Ал, форманың өлшемі өзгергеннен кейін графикті сызу үшін TFormI. FormResize процедурасы пайдаланылады. Ол оқиғалар бетінен OnResize оқиға өрісін тышқанмен жылдам екі рет белгілеу арқылы алынады. Программа мәтіні төмендегіней.

unit Unit1;

interface uses

Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,

Dialogs, StdCtrls;

type

TForm1 = class(TForm)

procedure Form Resize (Sender: TObject);

private {Private declarations}

public {Public declarations}

end;

var

procedure graficfun;

var x1, x2:real; y1, y2:real; x,dx.y:real;

1,b:integer; w,h:integer; mx,my:real; x0y0:integer;

function f (x:real):real;

begin f:=2*sin(x) *exp(x/5); end;

begin

1:=10; b:=Form1.ClientHeight-20; h:=Form1.ClientHeight-40;

x1:=0; x2:=25; dx:=0.01; y1:=f(x1); y2:=f(x2); x:=x1; y0:=60;

repeat

y:=f(x); if yy2 then y2:y;

my:=h/abs(y2-y1);

mx:=w/abs(x2-x1);

x0:=1; y:=b-abs(round(y1*my));

with form1.canvas do

begin

MoveTo(x0,y0); LineTo(x0+w,y0);

x:=x1;

repeat

form1.canvas.Pixels[x0+round(x*mx),y0-round(y*my)]:=clred

x:=x+dx;

until(x>=x2);

end;

end;

begin

end;

begin

Canvas.FillRect (Rect (0,0, ClientWidth, ClientHeight));

End;end.

Программаның орындалу нәтижесі 10.10 - суретте келтірілген.

10.10-сурет. F(x)=2sinx*e^x/5функциясының графигі

unit media1;

Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,

Dialogs, StdCtrls, MPlayer;
type

TForm1 = class(TForm)

ListBox1: TListBox;

MediaPlayer1: TMediaPlayer;

Label1: TLabel;

Label2: TLabel;

procedure FormActivate(Sender: TObject);

procedure ListBox1(Sender: TObject);

procedure MediaPlayer1Click(Sender: TObject; Button: TMPBtnType;

var DoDefault: Boolean);

procedure Label1Create(Sender: TObject);
private

{ Private declarations }

public

{ Public declarations }

const

var

var SearchRec:TSearchRec;

begin

form1.MediaPlayer1.Play;

then

Form1.ListBox1.Items.Add(searchRec.Name);

while (FindNext(SearchRec)=0)do

Form1.ListBox1.Items.Add(searchRec.Name);

end;

end;
procedure TForm1.ListBox1Click(Sender: TObject);

Label3.Caption:=ListBox1.Items[listBox1.ItemIndex];

end;

procedure

var DoDefault: Boolean);

begin

if (Button=btPlay) and (Label3.Caption<>")then

with MediaPlayer do

begin

FileName:=SoundPatch+Label3.Caption;

end;

end;

Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,

Dialogs, StdCtrls, MPlayer, ExtCtrls;
type

TForm2 = class(TForm)

Panel1: TPanel;

Label1: TLabel;

MediaPlayer1: TMediaPlayer;

Button1: TButton;

procedure Button1Click(Sender: TObject);

procedure FormCreate(Sender: TObject);

private

{ Private declarations }

{ Public declarations }

end;
var

Form2: TForm2;

begin

end;
procedure TForm2.FormCreate(Sender: TObject);

begin

mediaPlayer1.DisplayRect:=Rect(0,0,60,60);

uses

Dialogs, ExtCtrls;

TForm3 = class(TForm)

PaintBox1: TPaintBox;

Timer1: TTimer;

procedure FormCreate(Sender: TObject);

procedure FormPaint(Sender: TObject);

procedure Timer1Timer(Sender: TObject);
procedure Vector(x0,y0,a,l:integer)

procedure DrawClock;

{ Private declarations }

public

{ Public declarations }

Form1: TForm1;

uses

//MinuteOf және HourOf кіру үшін

const

R=75; // сағат циферблатының радиусы бұрышы

x0,y0:integer; //циферблат центрі

ahr,amin,asec:integer; //бағыттауыш стрелкалар бағыты

//форманы инициализациялау

procedure TForm1. FormCreate(Sender: TObject);

var

begin

//форманың өлшемін береміз

ClientHeight:=(R+10)*2;

ClientWidth:= (R+10)*2;

x0:=R+10;

y0:=R+10;

t:Now();

//бағыттауыш стрелкалар бағыты

ahr:=90-HourOf(t)*30-(MinuteOf(Today)div 12)*6;

amin:=90-MinuteOf(t)*6;

asec:=90- SecondOf(Today)*6;

Timer1.Interval:=1000; // 1сек таймер сигналының периоды

Timer1.Enabled:=True; //таймерді қосу

End;

// x0,y0-вектродың басы

// a-X осі мен вектор арасындағы бұрыш

// l-вектордың ұзыңдығы

const

GRAD=0.0174532; //бұрышты градустан радионға есептеу коэффициенті

x,y:integer; //вектордың соңғы нүктесінің координатасы

begin

Canvas.MoveTo(x0,y0);

y:=Round(y0-1*sin(a*GRAD));

Canvas.LineTo(x,y);

end; // бағыттауыш стрелкалар procedure DrawClock;

var

t:TDateTime;

//сызады секундтық және минуттық стрелкалар қадамы 6 градус

//сағат-30

//стрелкалар бейнесін өшіру

Canvas.Pen.Color:=clBtnFace;

Canvas.Pen.Width:=3;

//сағаттық

Vector(x0,y0,ahr,R-20);

//минуттық

Vector(x0,y0,amin,R-20);

//секундтық

Vector(x0,y0,asec,R-7);

T:=Now();
//стрелкалардың жаңа орналасу жағдайы

ahr:=90-HourOf(t)*30-(MinuteOf(Today)div 12)*6;

amin:=90-MinuteOf(t)*6;

asec:=90- SecondOf(t)*6;

//стрелкалар салу

//сағаттық стрелка

Canvas.Pen.Width:=3;

Canvas.Pen.Color:=clBlack;

Vector(x0,y0,ahr,R-20);

//минуттық стрелка

Canvas.Pen.Width:=2;

Canvas.Pen.Color:=clBlack;

Vector(x0,y0,amin,R-15);

//секундтық стрелка

Canvas.Pen.Width:=1;

Canvas.Pen.Color:=clYellow;

Vector(x0,y0,asec,R-7);

end;

var

a:integer; //OX осі мен (x0,y0),(x,y) арасындағы бұрыш

pc:TColor; //қарындаш түсі

pw:integer; //қарындаш ені

begin

pc:= Canvas.Pen.Color

Canvas.Pen.Width:=1;

Canvas.Pen.Color:=clBlack;

a:=0; //сағат стрелкасына қарсы

//сағат 3-тен бастап белгі қоямыз

//циферблат

While a<360 do

begin

y:=x0-Round(R*sin(a*2*pi/360));

Form1.Canvas.MoveTo(x,y);

if (a mod 30) do

then Canvas.Ellipse(x-2,y-2,x+3,y+3)

else Canvas.Ellipse(x-1,y-1,x+1,y+1)

a:=a+6; //1 минут - 6 градус

end;

Canvas.Pen.Width:=pw;

Canvas.Pen.Color:=pc;

DrawClock;

end;

//сағат стрелкасының ағымдағы жағдайын салу

begin

1. 
   Графикалық құралдары пайдалануға арналған кластарды атаңдар.
   
2. 
   Шрифт қандай кластың көмегімен құралады?
   
3. 
   Сызық қандай кластың көмегімен құралады?
   
4. 
   Толтыру қандай кластың көмегімен құралады?
   
5. 
   Кенеп қандай кластың көмегімен құралады?
   
6. 
   Қаламның қандай қасиеттері бар?
   
7. 
   Қылқаламның қызметі не?
   
8. 
   Графикалық бетке мәтін қалай шығарылады?
   
9. 
   Графикалық примитивтерді салудың қандай әдістері бар?
   
10. 
    Image компонентінің қызметі қандай?
    
11. 
    Сурет шығару үшін қандай компонент пайдаланылады?
    
12. 
    Мультипликация дегеніміз не?
    
13. 
    Мультимедиялық программалар қандай компоненттің көмегімен құралады?
    
14. 
    Видеороликтер, дыбысы бар анимациялар қандай компоненттердің көмегімен орындалады?
    
15. 
    Media Player компонентінде қандай қызметтер қамтылған?
    
16. 
    Дыбыс шығару үшін қандай компонент қолданылады?
    

1. 
   Давыдова Е.В., Скородумов И.А., Балаханов В.А. Создание базовых элементов интерфейса Windows программы в среде Delphi. Информатика и образование. № 4,5,6. 2002.
   
2. 
   Дудина И.П. Построение графиков функций в Delphi. Информатика и образование. №6, 2003, стр.27 -31.
   
3. 
   Кнопка Р. Создание оригинальных компонентов в среде Delphi. Пер.с англ.Рей.К.: НИПФ «Диа Софт ЛТД», 1996-152 с.
   
4. 
   Культин Н. Delphi 3. Программирование на Object Pascal. Санкт-Петербург, 1998. -304 с.
   
5. 
   Орлик С.В. Секреты Delphi на примерах. М.: Бином, 1996-136 с.
   
6. 
   В.Фаронов. Объектно-риентированная среда Delphi. Версия 6. Учебное пособие. «Русская редакция», 2002.
   
7. 
   М.Фленов. Библия Delphi. Санкт-Петербург «БХВ-Петербург», 2004-880 с.: ил.
   
8. 
   Халықова К.З., Бостанов Б., Тұрғанбаев А. Объектілі бағдарланған программалау жүйелерінің негіздері. Оқу құралы. Абай ат. ҚазҰПУ. Алматы, 2005-301 б.
   
9. 
   Халықова К.З. Паскаль тілінде программалау. Оқу құралы. Абай ат. АлМУ. Алматы, 2002-210 б.
   

Берілген өрнекті есептеу үшін консольдық қосымша құрыңыз. (Таратпа материал, өз нұсқаңыз бойынша(журналдағы реттік номерге сәйкес))