Психотерапия технологиялары


кесте Модальдылық тілдің екі жақты аудару



бет18/43
Дата27.03.2023
өлшемі0.86 Mb.
#471159
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   43
АР ЖУНУСОВА ПСИХОТЕРАПИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ. ПАВЛОДАР. КЕРЕКУ, 2010

3 кесте
Модальдылық тілдің екі жақты аудару



Белгісіз
модальдылық

Көзге көрінетін модальдылық

Аудиалды
модальдылық

Кинестетикалық
модальдылық

Орнату

Болашақ, көзқарас

Түсініктеме, пікір

Бағыттылық

Ойлану

Бейнелеу

Талқылау

Сезіктену

Табандылық таныту

Бақылау

Тыңдау

Жету, қайтпау, ұсталу

Көрсетілім жасау

Көрсету

Түсіндіру

Алу, талқылау

Жоқ болу

Бос, таза болу

Құлақ бітелу, үнсіз

Ұю, қалшиып қалу

Жай, қалыпты

Күңгірт

Бір дыбысты, сәл құлақ бітелу

Енжар, босаң, дәмсіз

Көрнекті, тартымды, көңіл

Ашық, көрме, түрлі-түсті, көзге түсетін

Қатты, құлақ тұндыратын

Жабысқақ, қажырлы, керемет

Мұқият болу

Үңіле қарау, қадала қарау

Құлақ салу

Тынышсыздану, сабырсыздану

Елемеушілік

Көзден жоғалту

Тыңдай алмау

Сезбеу, өткізіп жіберу

Тартымды, көңіл аударарлықтай етіп жасау

Анықтау

Жариялау

Ұсыну

Байқау

Қарау

Құлақ салу

Сезіну

Жасау, қайталау

Шолу жасау, қарастыру

Талқылау

Өту

Баяндау

Көрсету

Айту

Өткізу

Ойлап табу

Көз алдыеа елестету

Дыбысталуын еске алу

Қамту

Бір нәрсені еске алу

Таныс болып көріну

Бірдемеге келісу, үндес болу

Үйлесу, қатынасу

Көз аударту

Көрсету

Меңзеу

Жанасу

Түйсінуден айырылған

Зағип

Керең

Сезімсіз

Ойластырайық

Қарастырайық

Талқылайық

Талдау жасайық

Ақпаратты өңдеу үдерісіндегі «рұқсат кілттерінің» тиімдісі көзқөзғаушы паттерндер болып табылады. Бұл күрделі анатомиялық-физиологиялық үдерістер нәтижесінде қалыптасқан көз қарашықтарының нистагмоидтық қөзғалыстары. Осы паттерндердің мәнін түсініп, психотерапевт ішкі психикалық үдерістеріне рұқсат ала алады, ал осы паттерндерді «бейнесін көрсету» және клиентті көзді керек бағытта жылжытуға («жүргізу») күштеу – бағыттау және ішкі күйзелістерді реттеу.




4 кесте
Рұқсаттың көз белгілері



Оң




Сол

Шолып құрастырылған бейнелер

Зейінді естеліктер, эйдикалық жадыда жинақтау

Шолып еске алынатын бейнелер

Аудиалды құрылған дыбыстар

Ішкі немесе сыртқы объектілерге көңіл аудару

Аудиалды құрылған дыбыстар

Кинестетикалық сезімдер

Ішкі күйзелістерге көңілді аудару

Аудиалды дискреттік (ішкі) сұхбат

Психотерапевттің модалдық жүйелер мен арнайы сұрақтар арқылы ақпаратты өңдеу стратегияларын анықтау және көзқөзғаушы серпілістерді бақылау үдерісі калибр жасау деп аталады.


Әр модальдылықта, өз кезегінде, әлемді қабылдауда неғұрлым нәзік реңкті енгізетін субмодальдылық болады. Субмодальдылық саны шексіз, бірақ күнделікті өмірде олардың кейбіреулері ғана қолданылады. Субмодальдылықтың психотерапевтикалық тәжірибеде неғұрлым көп тараған негізгі тізбесін келтірейік:



Көзге көрінетін субмодальдылық:
1) түрлі түсті немесе ақ-қара бейнелеу сипаты;
2) шектің бары немесе жоқ болуы;
3) тереңдіктің бары немесе жоқ болуы (бейнелеудің екі немесе үш мөлшерлі сипаты);
4) орналасу жері (оң немесе сол жақтан, үстінен немесе төменнен);
5) субъектіден бейнеге дейінгі қашықтық;
6) анықтық;
7) қарама-қарсылық;
8) кенеттілік;
9) қөзғалыстың бары немесе жоқтығы (фильм немесе фотосурет, сурет);
10) қөзғалыстың барында — оның жылдамдығы (қалыпты жылдамдықтан жылдам немесе баяу);
11) саны (жеке сахна немесе бейнелер көптігі);
12) өлшем.

Аудиалды субмодальдылықтар:


1) стерео немесе жалғыз дыбыс;
2) сөйлеу немесе басқа дыбыстар;
3) дауыс қаттылығы;
4) егер сөйлеу болса, оның үні (жұмсақ немесе құлақ тұндыратын);
5) тембр (дыбыс қанықтығы);
6) дыбыс көзінің орналасу жері;
7) дыбыс көзіне дейінгі қашықтық;
8) дыбыс естілу ұзақтығы;
9) дыбыс естілудің үздіксіздігі мен дискреттілігі;
10) дыбыс шығару жылдамдығы (қалыптыдан жылдам немесе баяу).
Кинестетикалық субмодальдылықтар:
1) оқшаулау;
2) қарқындылық;
3) қысым (қатты немесе әлсіз);
4) деңгей;
5) текстура;
6) салмақ;
7) температура;
8) әсер ету ұзақтығы;
9) түрі.

НЛБ ең басты жұмыс терминдерінің бірі «зәкір» болып саналады. Ол ерекше сезіну (мысалы, иықты, қолды, зені басу), клиенттің тиісті жағдайды күйзелуі болып танылады. Арнайы сол күйді күтіп не шақырып, психотерапевт ылғи зәкірмен бекітеді (яғни бұлшық немесе басқа белгіленген сезінумен). Осындай қайталануларда зәкір мен керекті күй арасында шартт-рефлекторлық байланыс орнатылады, әрі қарай жалғыз зәкірдің қоданылуы сол күйді шақыртып отырады.


Бүгінгі күні НЛБ тәжірибесінде нақты құрылған мақсаттарға байланысты көптеген нұсқалар қолданылады. Сонымен бірге олардың барлығы қалай болсын келтірілген кестеге орнығады деп айтуға болады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   43




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет