Ғалым М.Балақаев пернелі шешендік сөздерді публицис-тиканың сөйлеу ретіндегі түрі, – деп айқын көрсетіп кеткен. Тақырып бойынша шешендік сөздердің дәл осы қыры қарастырылады, Майқы би, Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би сияқты шешендердің тарихи шындықты көрсететін асыл сөз маржандарының публицистикалық сипатына мән беріледі.
Қазақ публицистикасының баспасөз бетінде қалыптасуы Шоқан, Ыбырай, Абай публицистикасы
Ш.Уәлихановтың публицистикалық мақалалары мен очерктері, хаттары. Ы.Алтынсариннің “Оренбургский листок” газетіндегі публицистикалық мақалалары, очерктері мен хаттары. А.Құнанбаевтың қарасөздері – сол заманның ащы шындығы, қоғам көрінісінің, қазақтардың тұрмыс-тіршілігінің айнасы. Абай өлеңдерінің публицистикалық сипаты.
“Түркістан уалаяты газетінде” публицистиканың қалыптасуы
Қазақ тіліндегі алғашқы газеттегі айдарлар. Ондағы публи-цистикалық жырлардың алғашқы көріністері. Газеттің шығару-шылары, редакторлары, авторлары. Заметка, шолу, жолсапар очерктері, мақалалардың тұңғыш жарияланымдары. Сол кезде-гі қоғамдық-саяси ахуалдың баспасөздегі көрінісіне мән беріледі.
“Дала уалаяты газетіндегі” ұлттық публицистика
Қазақ тіліндегі екінші газет Омбыда шығарылды. Газеттің қазақша нұсқасында қазақтың ұлттық публицистикасы қалып-тасты. Екі ғасыр тоғысындағы ірі публицистер Дінмұхаммед Сұлтанғазин, Қорабай Жапанов, Отыншы Әлжанов, Рахымжан Дүйсенбаев, Асылқожа Құрманбаев шығармашылығы жан-жақты ашылады.
Қазақтың тұңғыш баспа журналы көтерген қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық мәселелерге мән беріледі. ХХ ғасыр басындағы ұлттық публицистиканың ерекшеліктері Мұхаметжан Сералин, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов публицистикалық шығармалары негізінде көрсетіледі.
“Қазақ” газетіндегі публицистика
ХХ ғасыр басындағы қазақ саяси өмірі мен қоғамдық ойының белсенді өкілдері осы ұлттық басылым төңірегінде топтасты. “Қазақ” газеті – сол заманның шындық шежіресі, өмірлік айнасы болып қана қойған жоқ, сонымен қатар қалың көпшілікке жол сілтеген, ұлттық сана-сезімді оятуға үлес қо-сып, болашаққа бағыт-бағдар берген қоғамдық ойдың өлшемі еді.
“Қазақ” газетіндегі ұлттық публицистиканың қалыптасуы – Әлихан Бөкейханов, Райымжан Мәрсеков, Ғұмар Қарашев шығармашылығы негізінде көрсетіледі.
Достарыңызбен бөлісу: |
