Публицистикалық шығармашылық негіздері
Батырлар жыры – ауызекі публицистика үлгісі
жүктеу/скачать 2.01 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жыраулар поэзиясындағы публицистикалық сарын
Батырлар жыры – ауызекі публицистика үлгісіҚазіргі публицистиканың қайнар көзі жазба әдебиетінен де бұрын пайда болған. Белгілі бір тайпаның көсемі өз сарбаздарының алдында сөйлеп тұрып, оларды ерлік көрсетуге шақырды, батырлық пен батылдықтың нұрын септі, яғни жауынгерлерінің жеңіске деген пікірін қалыптастырды. Елді, жерді қорғауға публицистикалық тұрғыдан әсер етті. Бұл әрине әлдеқайда кешірек пайда болған кәсіби публицистика емес. Бірақ бүгінгі публицистиканың бастау алған тұстары – сол кездер деп айта аламыз. Дәлірек айтқанда публицистиканың бастауы – фольклорда жатыр. Жалпы публицистикалық сарын дегеніміз – екінші сөзбен айтқанда көне замандағы жазылған шығармалардағы публи-цистикалық белгілер жиынтығы екенін айта кетуіміз керек. Батырлар жырларында өз елін терең сүю сарыны басым. Мұнда жеке бастың қамынан гөрі әлеуметтік, жалпыхалықтық мүдде алдыңғы шепке шығады. Ел аузына қараған батырлар сөзі, ойы арқылы батырлар жыры өз кезеңінде қоғамдық пікірді қалыптастырып отырған. Қарапайым халық ішінде бел-гілі бір елдік мәселелер туралы қоғамдық пікір қалыптастыру-дың өзі – публицистиканың негізгі ерекшеліктерінің бірі екендігі белгілі. Орыстың ауыз әдебиетін зерттеуші, академик Б.А.Рыбаковтың: “... жылнама да, батырлар жыры да шындық өмір” – деген пікірі ойымыздың дұрыстығына дәлел болады. Сөйтіп батырлар жыры – қазіргі публицистиканың нағыз бастау, бұлақтарының бірі деп батыл айтуға негіз бар. Жыраулар поэзиясындағы публицистикалық сарынЖыраулар поэзиясындағы басты публицистикалық белгі – оның мемлекетті басқару құралына айналғандығы болып табылады. Жыраулар хан сарайы төңірегінде қызмет етті, көпшілігі әскери жорықтарға бірге шығып, өз көзімен көрген батырлар ерлігін, хандар қаһармандығын, жеңістер мен жеңілістерді, қанды шайқастарды суреттеп жырлады, дәуір үнін, замана шындығын (ХV-ХІХ ғ.ғ.) жеткізді. Тақырып бойынша Асан Қайғы, Қазтуған, Доспамбет, Шалкиіз, Жиембет, Ақтамберді, Үмбетей, Бұқар, Жанақ, Ма-хамбет жырларындағы публицистикалық белгілер сараланады. жүктеу/скачать 2.01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|