Р. Қ. Ниязбекова, В. Н. Михалченко, Г. Қ. Бектұрғанова, В. А. Донбаева, К. У. Тоғызбаев, Л. А. Байбосынова
жүктеу/скачать 2.41 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Секунд
- Килограмм
- 3-сурет. Физикалық шамалар бірліктері МЕМСТ 8.417-81
- Негізгі және қосымша бірліктерден жасалған туынды бірліктердің мысалдары
- Шама
- Аталуы
- Жүйеден
| Метр 1/299792458 секунд аралығында вакуумде өтетін жарық жолының ұзындығына тең.
299792458 м/с - жарықтың вакуумдағы постулатталған жылдамдығы, дәл, қателіксіз тұрақты. Секунд - цезий-133 атомының қалыпты жағдайының өте жұқа құрылымының екі деңгейінің арасындағы ауысымға сәйкес 9192631770 сәулелену кезеңі жүзеге асатын аралық. Килограмм килограмның халықаралық эталон - платина- иридий гірдің массасына тең. Ампер өзгермейтін тоқ күшіне тең, ол тоқ бір-бірінен 1 м аралықта вакуум ішінде орналасқан, ұзындығы шексіз және көлденең қимасының ауданы өте аз болатын екі параллель тік өткізгіш арқылы өткенде, өткізгіштің әрбір 1 м ұзындығы бойында 2 • 10- 7 ньютонға тең өзара әрекеттесу күшін тудырады. Анықтамаға сәйкес ампер өлшемі килограмм мен метр эталондарына сүйенеді. Бірақ ампер де метр сияқты негізгі бірлік болып табылады. 3-сурет. Физикалық шамалар бірліктері МЕМСТ 8.417-81 Кельвин судың үштік нүктесінің термодинамикалық тем- пературасының 1/273,16 бөлігіне тең. Бұл эталон басқа шамаларға тәуелді емес. Кандела 540-1012 Гц жиілікті монохроматты сәулеленуді пайдаланатын берілген бағытта бағытталған жарық күшіне тең, осы бағыттағы жарықтың энергетикалық күші 1/683 Вт/ср құрайды. Моль - массасы 0,012 кг көміртегі-12 атом саны қанша болса, сонша құрылымдық элементтерден тұратын жүйедегі заттарының мөлшері. Моль эталоны оны анықтаудың біркелкі болмағандығынан жүзеге асырылмаған. Сондықтан бірліктер жүйесіндегі негізгі бірліктің бірінің эталоны жоқ. Туынды бірліктер физикалық байланыстар формулалары арқылы, СИ жүйесінің ережелері бойынша негізгі бірліктерден жасалған. 1-кестеде негізгі бірліктерден жасалған СИ туынды бір- ліктерінің мысалдары келтірілген. 1-кесте Негізгі және қосымша бірліктерден жасалған туынды бірліктердің мысалдары
2-кестеде өзіндік жеке атауға ие және басқа туынды бірліктер- ді жасау үшін қолданылатын СИ туынды бірліктері көрсетілген. Арнайы атауларды қолданатын СИ жүйесіндегі туынды бірліктердің мысалдары 3-кестеде көрсетілген. Арнайы атауларды қолданатын СИ жүйесіндегі туынды бірліктердің мысалдары
Жүйеден тыс бірліктер - бірліктердің қабылданған жүйесі- не кірмейтін бірліктері. Мысалы, СИ бірліктеріне кірмейтін бірліктер келесі топтарға бөлінеді: - мерзіміне шек қойылмай жіберілетін шамалардың бірлік- тер қатары; салыстырмалы және логарифмдік қолдануларға жіберілетін шамалардың бірліктері; тиісті халықаралық шешімдер қабылдануға дейін қолдануға уақытша жіберілетін бірліктер; жаңа өңдеулерде бірлік жүйеден тыс, қолдануға рұқсат етілмейтін бірліктер. ГОСТ 8.417-81 бойынша СИ бірліктерімен қатар мерзімі шектеусіз қолдануға рұқсат етілетін жүйеден тыс бірліктер 4-кестеде көрсетілген. кесте жүктеу/скачать 2.41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||