Р87 Ғылыми-практикалық конференция материалдарының электрондық жинағы. Алматы: «Өрлеу» баұо ақФ Қр ббжқбари, 2018. 380 б
жүктеу/скачать 3.87 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қазақ жазуы үлкен реформа алдында тұр. Латын әліпбиіне көшіп,
тарихтың жаңа парақтары ашылмақ. Бұл қазақ халқын батыс және түркі әлеміне жақындай түсіреді. Сонымен қатар әлемге әйгілі алпауыт елдердің қатарына енеміз. Тілдің төл дыбыс құрамын ажырату. Өзге тілден айырмашылығы дыбыс таңбасы дыбысты ұстап тұратын қауызы сақталады. Түркі тілдес мемлекеттермен мәдени байланысын жаңғыртуға мүмкіндік туғызады. Тілдің ұқсастығы мен шрифттің біркелкілігі арқасында, мәтінді әрбір жазу танитын адам түсіне алатыны сөзсіз түркі әлемінде ортақ құндылықтар мол. Сондықтан, бұл үрдіс аясында қарым-қатынас жақындай түседі. Қазақстандықтардың өзіндік рухани құндылықтарын нығайтып, өз мүдделеріне бағытталған өркениетке бұруға себеп болады. Латын әліппесі сол тілді игеруге негіз, тиімді алғышарт болары сөзсіз. Халықаралық терминологияны алыңыз, немесе медицина мен басқа ғылымдар тілі көбінесе латынша жазылады. Біздің ойымызша, ынтасы бар адамдарға латын әліпбиін үйренудің еш қиындығы жоқ. Қазір көп адамдар әлеуметтік желілерде отырады. Сонда отырып- ақ, өзара латынша жазуды үйрене берсе де болады. Себебі, онда көбісінің аты- жөндері латынша болып келеді. Электрондық пошталары да солай. Сонымен қатар, күні бүгіннен бастап, қолданыстағы маңдайша мен жарнаманы қосымша латын әліппесімен 276 жазылуына көз үйренуде. Теледидардағы жүгіртпе жолдар мен көше атауларын да латын әліпбиіне көшірілуде. Латын әліпбиіне өтуіміз еліміздің бай мәдениеті мен мұрасымен көптеген шетелдік оқырмандардың терең танысуына да жол ашады. Ал, жастар үшін әлем кеңістігі, дамыған елдердің мол жинақталған техникалық, әдеби тағы басқа туындыларын түп нұсқада оқуға зор мүмкіндік туады. Реформаның маңыздылығын тілдің функционалдылығын арттыру тұрғысынан бағалауда белгілі ғалым Шәкір Ыбыраев әліпбиді латынмен ауыстырғанда ұтатын жақтарымызды былай таратады: Біріншіден, тіл тазалығы мәселесі. Тіліміздегі қазіргі жат дыбыстарды таңбалайтын әріптерді қысқартып, сол арқылы қазақ тілінің табиғи таза қалпын сақтауға мүмкіндік аламыз. Қазақ тілі грамматикасына мүлдем жат баса артық әріптердің (ь, ъ, ч,щ), екі тілдің қосарлануы қазақ тіліндегі төл сөздер, екі түпнұсқадан ауытқымай жазуға арналған әріптер жүйесі, кірме сөздердің енуі қиындық тудыруы. Екіншіден, қазақ тілін оқытқан уақытта басы артық таңбаларға қатысты емле, ережелердің қысқаратыны белгілі. Ол мектептен бастап барлық оқу орындарында оқыту үрдісін жеңілдетеді. Үшіншіден, латын әліпбиіне көшу – қазақ тілінің халықаралық дәрежеге шығуына жол ашады. Қазақ тіліне компьютерлік жаңа технологиялар арқылы халықаралық ақпарат кеңістігіне кірігуге тиімді жолдар ашылады. Төртіншіден, түбі бір түркі дүниесі, негізінен, латынды қолданады. Біздерге олармен рухани, мәдени, ғылыми, экономикалық қарым-қатынасты, тығыз байланысты күшейтуіміз керек Қорыта келе, қазіргі әліпби реформасының тарихи алғышарттарының болуы да, оның заман талабы екені де дәлелдеуді қажет етпейді. Бұл қадам Қазақстанның жаһандық бәсекеге қабілеттілігін артуына, әлемдік ғылыми кеңістікке енуіне, озық технологияларды меңгеруіне, халықаралық ақпараттық кеңістікке кіруіне, соңғы жаңалықтар мен жетістіктерді уақытылы пайдалануына қажет. жүктеу/скачать 3.87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|