Құрастырушылар: доцент Куленов Б.Ә

1. http://krugosvet.ru/

2. http://www.grandars.ru/college/filosofiya/
Тақырып 9. Қазақ мәдениетіндегі философияның феномені

Тәжірибелік сабақ №17

Жоспар:

1.Қазақтардың протофилософиясы. Номадтық мәдениеттің синкретизмі.

2.Ақын мен жыраулардың шығармаларының философиялық қырлары.

3. ХУII-ХУI 11 –ші ғасырлардағы Қазақ хандығының қайраткерлерінің саяси-құқықтық көзқарастарының әлеуметтік-философиялық қырлары. «Жетi Жарғы» философиялық контексіндегі құрылымдар.

4.Космологиялық және антропософиялық ілімдер (Доспамбет, Дулати).

Тәжірибелік №18

Жоспар:

1.Абайдың адамгершілік философиясы.

2.Ш. Уәлихановтың философиялық көзқарастары.

3.Ш. Құдайбердиевтің философиялық шығармашылығы.

4. ХIХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басындағы ұлттық қазақ интеллигенциясының философиялық тақырып (А.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, С.Торайғыров, М.Шоқай, Ж.Ақпаев және басқалары).

5.Қазіргі қазақ философиясы.

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу : номадизм, тәңіршілдік, деизм, «Зар-заман».

2. Абайдың «Қара сөздерін» жұмыстарын оқу.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар

Шамандықтың, жыраулардың әлемді дәстүрлі қабылдауы, қазақ философиясының ойларының қалыптасуына ерекше үлес қосқан Әл-Фарабидің ілімдері, негізінен, оның ілімдері. Сол сияқты Ж. Баласағұнның әлемді тану туралы ілімдері «Құтадғу-білік», М.Қашқаридың микро және макрокосмос бірлігі туралы идеялары, «Диуани-лұғат-ит түрк» еңбегінің тақырыбы.

Қазақ философиясының дамуы мен қалыптасуында ерекше орын сопылыққа жатады. Сопылардың гносеологиясы мен тұрмыстық идеялары Абайдың шығармашылығында көрініс тапты. Әсіресе Абайдың ілімдері сопылардың гносеологиясында жалғасын тапты.
Әдебиетттер:

1 Есiм Ғ. Қазақ философиясының тарихы:оқулық/Ғарифолла Есiм.-Алматы:Қазақ ун-тi.-2006.-216 б.

2 Нысанбаев Ә. Қазақтың тарих философиясы/[ғылыми ред. Ә. Нысанбаев; құраст.: Т. Ғабитов, А. Қасабек; аударған Б. Сатершинов].-Астана:Аударма.-2006.-508 б..-(Мәдени мұра)

3 Бурабаев М. С. Фараби - Аристотельден кейiнгi екiншi ұстаз; Құран және Ахмед Яссауидiң хикметтерi; Ислам және Бекасыл Биболатұлының философиясы/М. С. Бурабаев; Орталық Азия ун-тi.-Алматы:Мария.-2006.-278 б.

4 Есiм Ғ. Қазақ ренессансы/Ғ. Есiм.-Алматы:Қазақ ун-тi.-2006.-90 б..-(Академик Ғарифолла Есiмнiң кiтапханасы)

Тақырып 10 Марксистік философия ХХ ғасырдың кеңестік мәдениетінің контексінде

ХХI ғасыр қарсаңында, ХХ ғасырдағы мәдениет контексіндегі Батыс философиясы
Тәжірибелік сабақ №19

Жоспар

1.Марксистік философияның жалпы ерекшеліктері. Тарихты материалистік ыңғайда түсіну. Қоғамдық-экономикалық формациялар.

2.Маркстік философияның вульгаризациясы мен догматизациясы. И.Сталиннің жұмыстарының канонизациясы. Компартияның ХХ съезді және рухани салалардың либерализациясы.

3.Кеңес философиясы ХХ ғасырдың 60-80 жылдарында: Э.В.Ильенков, Г.С.Батищев, П.В.Копнин

4. Диалектикалық логиканың қазақстандық мектебі. Қазақстандық философтардың зерттеулерінің негізгі бағыттары: Ж.М.Абдильдин, М.Баканидзе, Н.Д.Жандильдин, Л.К.Науменко, А.Х.Қасымжанов, А.К.Абишев, А. Касабек, Л. Кішібеков, А.Н. Нысанбаев, М.С.Орынбеков, Г.Г. Акмамбетов, К.Х. Рахматулин, М.Ш.Хасанов, К.Ш.Шулембаев

5.Қазақ философиясының тарихы мен мәдениеті бойынша зерттеулердің қалыптасуы : А. Қасабек, О.А. Сегізбаев, М.С. Орынбеков, Ғарифолла Есім, М. Сәбит, Ж.Алтаев, Т.Х.Ғабитов, Ж.Муталипов, Д.С.Раев, Г.Т.Телебаев, А.К.Абишев, З.Мукашев, А.Хамидов, А.Н.Нысанбаев, М.Ш.Хасанов, М.З.Изотов, Б.К.Құдайбергенов, Н.Ж. Байтенова, С.Е. Нұрмуратов және басқалары.
Тәжірибелік сабақ №20

Жоспар:

1.Американдық прагматизм. Д. Дьюидің жаңашылдық философиясы.

2. З.Фрейдтің психологиялық талдаулары.

3.Қазіргі позитивистік философияның негізгі бағыттары. Неопозитивизм (Вендік үйірме – М. Шлик, Р.Карнап, О.Нейрат, Г.Рейехенбах; Б.Рассел, Л.Витгенштейн және басқалары). Постпозитивизм (К.Поппер, Т.Кун, И.Локатош, П.Фейерабенд, М.Вортовский және басқалары).

4.Э.Гуссерль еуропалық ғылым, философия мен мәдениеттің дағдарысы жөнінде.

Тапсырма:

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: прагматизм, санасыз, либидо, верификация тері, қоғамдық-экономикалық формация.

2. Позитивизмнің дамуының 3 кезеңін атап өт және айырмашылықтарын көрсет.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар

Марксизм зерттеулеріндегі негізгі бағыттар: адамның мәні, адамның өмірге көзқарастары, адамдардың өзара қарым-қатынастары, адам мен қоғам, қоғамның даму заңдары.

Кеңестік мемлекеттің алғашқы салтанат құрған жылдары марксистік философия кең ауқымда таралымға ие болады. Әсіресе кеңестік философия ғылымында ауыр ахуал туындатқан мақала Сталиннің «Диалектикалық және тарихи материализм туралы» (1938) еңбегі, яғни марксистік философияның шыңы болып саналды. Сталиннің жеке басқа табыну дәуірінде көптеген кеңестік философтар репрессияға ұшырады. КПСС-тің XX съезінде жеке басқа табыну жағдайына қарсы қадамдар бастау алып, кеңестік философияның дамуының жаңа кезеңі бастау алады. Ол зерттеудің тақырыптарының елеулі түрде кеңеюімен жалғасады және философиялық ғылымдардың өзекті сұрақтарының қарым-қатынасының тереңдеуімен жалғасады. Материалистік диалектиканың мәселелерін зерттеу аясы кеңейіп, таным теориясы, диалектикалық логика, методология және логика ғылымы қанатын кеңге жаяды ( Э. В. Ильенков, М. М. Розенталь, П. В. Копнин және басқалардың еңбектерінде).

Позитивизм өзінің даму үдерісінде үш негізгі кезеңді бастан өткереді:

біріншісі, мына есімдермен тығыз байланысты: О. Конт, Г. Спенсер және т.б.;

екіншісі, эмпириокритицизм, немесе махизм, (Э. Мах, Р. Авенариус және басқалары) – 19 –шы ғасырдың соңы мен 20 –шы ғасырдың басы;

үшінші саты – неопозитивизм немесе логикалық позитивизм.

Прагматизмнің философиялық тұжырымдарының негіздері Чарльз Пирс тарапынан көп қарастырылды.

Прагматизм 1906 жылдан бастап кең танымал болды, Пирс Уильямнің ізбасары Джеймс көпшіліктің қолы жетімді дәрістер оқып, аталмыш атаулармен жарыққа шыға бастайды. Прагматизмнің маңызды үшінші өкілі ретінде Джон Дьюи саналады, прагматизмнің өзіндік дамуына ықпал етеді, инструментализм атауына ие болады.

Әдебиетттер:

1. Алтай Ж. Философия тарихы:оқулық/Ж. Алтай, А. Қасабек, Қ. Мұхамбетәли.-2-шi басылымы.-Алматы:Раритет.-2006.-310 б.

2 http://myline.ru/
Тәжірибелік сабақ №21

Жоспар:

1.Экзистенциализм философиясы: С.Къеркегор, К.Ясперс, Ж-П Сартр, А.Камю, М.Хайдеггер.

2.Герменевтика өкілдерінің негізгі илеяларының мазмұндары (Ф.Шлейермахер, М.Хайдеггер, Г.Гадамер, П.Рикер)

3.Тарих философиясы (К.Маркс, О.Шпенглер, К.Ясперс, А.Тойнби)

4.Постмодернизм философиясы (М.Фуко. Ж.Деррид).
Тапсырма:

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: экзистенция, абсурд, түсінік, эпистема, деконструкция, өстік уақыт, герменевтикалық шеңбер.

2. тарихтың түсніктеріне орай формациялық және цивилизациялық қарым-қатынастарды салыстыру.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар

Аталмыш тақырыпты дайындауда келесі кезеңдерге баса назар аударылады:

Герменевтика екі мәнге ие болады: 1) Түсіндірме өнері, интерпретация теориясы және мәтіндерді түсіну, оның ішінде класикалық ежелгі дәуір мәтіндері;

2) XX ғасыр философиясындағы бағыттар, әдеби мәтіндерді талдау теориясының негізінде өркендеу бағытын ұстанады. Герменевтика көзқарасы тұрғысынан философияның міндеті шектік мәдениеттің мәнін түсіндірумен қатысты, шынайылықты біз мәдениет призмасынан аңғарамыз, яғни өз алдына негізгі деп саналатын мәтіндердің жиынтығын құрайды.

Еуропалық мемлекеттердің өмірінде дағдарысты құбылыстардың артуы рухани жағдайлардың қолайсыздануына жол ашады, бұның өзі көптеген әдебиетшілердің алдарына мәселе туындатты, яғни адамның әлемде тіршілік ету болашағына қатысты, философиялық сұрақтарға қатысты қызығушылықтар туындатып, кьеркегоровтік философияға жол салады. Экзистенциализмнің анағұрлым ірі өкілдері деп саналатындары: М. Хайдеггер, К. Ясперс, Ж.-П. Сартр және А. Камю.

Постмодернизм философиясында оның ғылыммен жақындауы аңғарылады, сол сияқты өнермен байланысы аңғарылады. Осылайша, философиялық ойлау тек қана ғылымға қатысты маргинальдылық аймағында ғна емес, сол сияқты тұжырымдамалардың индивидуалистік хаосы жағдайынан сипат алып, рефлексия түрлерін қамтиды, ХХ ғасырдың аяғында көркем мәдениетте қандай ара жік байқалатындығы назарға алынады. Философияда, сол сияқты тұтастай мәдениетте, деконструкция механизмдері әрекетке енеді, философиялық жүйеліліктің ыдырауына әкеледі.

1. Фридрих Шлейермахер. Герменевтика. пер. с нем. А.Л. Вольского. науч. ред. Н.О. Гучинская. — СПб.: «Европейский Дом». 2004.

2. http://www.grandars.ru/college/filosofiya/ekzistencializm.html

3. http://eurasialand.ru/txt/frolov1/136.htm

4Кiшiбеков Д. Философия:оқулық/Д. Кiшiбеков, Ұ. Сыдықов.-9-шы басылымы.-Алматы:Қарасай.-2008.-356 б.
Тақырып 11 Тұрмыстық философиясы

Тәжірибелік сабақ №22

Жоспар:

1.Тұрмыс ұғымының мәні. Философия тарихындағы тұрмысқа қатысты түсініктер.

2.Тұрмыстық пішіндер.

3.Материя түсінігі. Қозғалыстың негізгі пішіндері. Кеңістік және уақыт.

4.Материя туралы қазіргі ғлыми теориялар.
Тапсырма:

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: тұрмыс, өзін-өзі ұйымдастыру синергетика, көрініс, детерминизм.

2. Материяның әмбебап қасиеттерін көрсету.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар

Тұрмыстың материалдық пішіні көрініске, қозғалысқа қабілеттілікті иеленеді, кеңістікте және уақыт бойынша орын алады, өзін-өзі ұйымдастырушы жүйе болып саналады. Тұрмыстың материалдық пішіні бейнесін толық түсіну үшін атап өтерлігі, өзін-өзі ұйымдастыруға ден қойған дұрыс болады – бұл үдеріс, соның арқасында күрделі динамикалық жүйенің ұйымдастырылуы жандандрылады және жүзеге асады, қалыптасады. Өзін-өзі ұйымдастыру үдерістері тек қана жүйелерде орын алады, күрделіліктің жоғары деңгейіне ие болады және элементтердің көпшілік түрлерінің байланысымен ұштасады, қатаң емес, ықтималды ерекшелікке ие. Өзін-өзі ұйымдастыру қасиеттері әр түрлі табиғаттың нысандарын ажыртады: тірі клетка, ағза, биологиялық популяция, биогеоценоз, адами ұжым және т.б. Өзін-өзі ұйымдастыру үдерістері жүйенің элменттерінің арасындағы жаңа байланыстардың түзілу және орын алған түрлерінің қайта құрылуы есебінен туындайды. Өзін-өзі ұйымдастыру үдерістерінің негізгі ерекшеліктері — олардың мақсатты бағыттылығы, бірақ сонымен бірге табиғи, спонтанды мәнге ие: бұл үдерістер, қоршаған ортамен өзара байланыста жалғасын тауып, белгілі мөлшерде автономды, қоршаған ортаға қатыссыз сипат алады.

1. httpHYPERLINK "http://education-filosof.ru/.html"://HYPERLINK "http://education-filosof.ru/.html"educationHYPERLINK "http://education-filosof.ru/.html"-HYPERLINK "http://education-filosof.ru/.html"filosofHYPERLINK "http://education-filosof.ru/.html".HYPERLINK "http://education-filosof.ru/.html"ruHYPERLINK "http://education-filosof.ru/.html"/.HYPERLINK "http://education-filosof.ru/.html"html

2. http://filo-lecture.ru/filolecturet7r3part2.html

4. http://www.chronos.msu.ru/TERMS/mavrikidi_samoorganizatsia.htm

1.Философия тарихындағы адам мәселесі.

2.Адам философияның пәні ретінде. Философиялық антропология.

3.Табиғат пен адамның мәні.

4.Адамның тіршілігі. Адамның тіршілігінің категориясы.

Тапсырма:

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: адам, индивид, тұлға, антропогенез, антропологизм.

2.Адамның биологизаторлық және социологизаторлық тұжырымдамаларының арасындағы айырмашылықтарды түсіндір.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар

Адамды тануға деген қызығушылық ежелгі Грецияда туындайды, сопылар мен Сократ, Платондардың ілімдерінде адамдардың қосалқы табиғаты қарастырылады, Аристотель адамды қоғамдық, саяси тіршілік иесі ретінде қарастырады. Ежелгі гректік философиялық антропология, ежелгі шғыстағы сияқты, өз аясына мифологияның және діннің алғышарттарын иеленіп, олармын өзара үндестікте дамиды. Келесі дәуір өзініңқарым-қатынастарын мәңгілік мәселелермен ұштастыра назарда ұстайды.

Еуропалық философиялық антропологияда (осы арқылы оның философиялық басқа ойлардан негізгі айырмашылықтары байқалады) орталық, оның барлық философиялық мәселелерін синтездеп, адам деген ұғымға түсінік береді. Философиялық антропология адаммен тығыз қатысты ұғым. Адам туралы ұғым мен тұжырымдар мен оның ерекшеліктері мәселелердің кең ауқымын қамтиды, оның аясы тәжірибелік тұрғыда кең көлемде қарастырылмаған. Антропология туралы айтқанда, философиялық антропологияда тар ұғымда — зерттеудің ерекше бағыттарын қамтиды, бұл тіршіліктің құрылымы мен адамның мәнін назарға алып, кең ауқымда — философиялық көзқарастардың барлық жүйесі ретінде сипат алып, яғни адам туралы табиғат пен қоғамдағы ілімдердің қатарынан орын алады.
Әдебиетттер:

1. http://socfil.narod.ru/glava_8.htm

2 Кiшiбеков Д. Философия:оқулық/Д. Кiшiбеков, Ұ. Сыдықов.-9-шы басылымы.-Алматы:Қарасай.-2008.-356 б.

3. http://www.grandars.ru/college/filosofiya/proishozhdenie-cheloveka.html

4. http://mylect.ru/filosofi/textfilosofi/136-2011-06-04-02-32-30.html?start=26

5. http://anthropology.ru/ru/texts/gathered/manwest/index.html

1.Әлеуметтік философияның пәні. Қоғамның пәні.

2.Қоғамның әлеуметтік құрылымы. Қоғамның экономикалық негіздері

3.Еңбек қажеттілік ретінде, социумге сұраныс түрінде. Адамның еңбекке деген қажеттіліктері. Еңбекті бөлудің гендерлік қырлары.

4.Ашық қоғам. Жабық қоғам. Жаппай қоғам. Индустриалдық және постиндустриалды қоғам. Ақпраттық қоғамның феномені.

Тапсырма:

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: гендер, ашық және жабық қоғам.

2. Ашық және жабық қоғамға мысалдар келтіру, сол сияқты индустриалды және постиндустриалды түрлеріне.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар

Қоғамның өмірінің негізгі салаларына енеді: материалдық-өндірістік, әлеуметтік, саяси рухани.

Әлеуметтік философия - әлеуметтік құблыстардың және жалпы заңдылықтардың өзекті жүйелерінің жиынтығы, қоғамның дамуының және қызметінің алғышарттары, әлеуметтік өмірдің тұтас үдерістері.

«Стратификация» сөзінің этимологиясы топтық сан алуандықты білдіріп қоймайды, ал әлеуметтік қаббаттардың, қоғамдағы пластардың қалыпты тік жағдайларын анықтайды, олардың иерархиясын қарастырады. Әр түрлі авторларда «страта» түсінігі мынадай кілтті сөздермен алмастырылады: «класс», «қауым».

1. Нысанбаев Ә. Әлеуметтiк философия/[ғылыми ред. Ә. Н. Нысанбаев; құраст.: Ә. Н. Нысанбаев, М. З. Изотов; аударғандар: Қ. Жамалов ж. б.].-Астана:Аударма.-2006.-474 б..-(Мәдени мұра)

2. http://mylect.ru/filosofi/textfilosofi/132-2011-06-04-02-14-41.html

3. http://www.grandars.ru/college/sociologiya/socialnaya-stratifikaciya.html

1.Мәдениет философиясы.

2. Тарих философиясы.

3.Діннің философиясы.

4.Білім беру философиясы.
Тапсырма:

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: парадигма, секуляризация, культурфилософия, цивилизация.

Мәдениет филосо́фиясы— философиядағы бағыт, қоғам әр түрлі аспектіде тұтас жүйе ретінде қарастырылу кезеңінен бастап туындайды, және мәдениет көбінесе адамның рухани әлемімен ішкі байланыс түрінде қарастырады, бұның өзі сөзсіз, философияға деген қызығушылықты туындатады. Мәдениет философиясының қазіргі нұсқалары XX ғасырдың ортасынан бастап белең алады.

Дін философиясы – дін туралы тұжрымдар. Бұндай түсніктерде ол көптеген әр түрлі бағыттарды қамтып алға тартылады, еңбек, түсінік-пайымдар, философия тарихының екі мың жылдық көлеміне лайықты деп есептеледі. Олардың мазмұны мен жаңалық шаралары нақты дәуірдің рухани өмірінің контексінде ғана бағаланады. Батыс еуропалық мәдениетте 18 ғасырда діннің философиясы ұғымы тар көлемде тұжырымдалады, нақты айтқанда: өзіндік тұрақты философиялық пән ретінде, дінді мәдениеттің арнаулы пішіні ретінде қарстырумен ұштасады.

Тарих философиясы - философияның тарауы, объективті заңдылықтар мен рухани - тарихи үдерістер сұрақтарына жауап беруге бағдар алып, сол сияқты тарихтағы адами мағыналы күштерді жүзеге асырудың жолдары хақында түсінік береді, жалпы адами ынтымақтастықты аңғартады.

Білім философиясы - философияның зерттеу саласы, педагогикалық әрекеттер мен білім беруді талдауға негізделеді, оның мақсаты мен идеалына ден қойып, педагогикалық білімнің методологиясына ден қояды, жобалау әдістері мен институция мен жүйенің жаңа білім беру құрылымын құруға бағыт алады.

Әдебиетттер:

1 Нысанбаев Ә. Философия тарихы/[ғылыми ред. Ә. Нысанбаев; құраст.: Ә. Нысанбаев, Ғ. Құрманғалиева; аударғандар: Д. Раев, А. Құлсариев].-Астана:Аударма.-2006.-484 б..-(Мәдени мұра)

2. http://deadbeef.narod.ru/work/docs/phi/06.htm http://

3. http://www.grandars.ru/college/filosofiya/religiya.html

1.Диалектиканың тарихи типтері. Диалектика ежелгі үнді және ежелгі қытай философиясында.

2. Диалектиканың ежелгі грек философиясындағы пішіндері.

3.Диалектика классикалық неміс философиясы мен марксизмінде.

4. ХХ ғасыр диалектикасының негізгі нұсқалары. Диалектиканың теориясының қазіргі дайындамалары.

Тәжірибелік сабақ №27

Жоспар:

1. Диалектиканың заңдарының жалпы түсінігі

2.Бірлік заңдары мен қарама-қайшылықпен күрес

3.Сандық өзгерістерден сапалық өзгерістерге көшу заңдары

4.Қарсылық заңдары

5. Диалектиканың негізгі принциптері мен категориялары.

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: заң, қайшылық, қарама-қарсылық, шаралар.

2. Диалектиканың заңдарының табиғат пен қоғамдық өмірде қалай көрініс алатындығына мысалдар келтіру.

Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар

Диалектика барлық заңды алғышарттардың ішіндегі даму туралы бірден-бір ғана теория емес. Онымен қоса қабат философиялық мүддеге деген қызығушылықтарды дамытатын басқа да теориялар бар, яғни сол сияқты философиялық әдістер болып саналады. Көбінесе аталмыш тео­риялар диалектикаға қайшы болып саналады.

Диалектиканың альтернативларына жатады:

• метафизика;

• «кереғар» диалектика;

• сопылық;

• эклектика;

• догматизм;

• релятивизм.

Гегельдің философиясында диалектика идеалистік пішінде өзінің даму сатысына ие болады, яғни объективті идеализмнің көрнекті өкілі болып саналады.

Диалектика туралы философиялық ілімдер онтологиялық және гносеологиялық жоспарда жүзеге асады. Диалектика туралы философиялық ілімдер онтологиялық жоспарда кейде объективті диалектика деп аталады, субъективтік диалектиканың гнесеологиялық алғышарттары қатарына енеді. Соған сай диалектиканың онтологиялық принципі назарға алынып, диалектиканың гнесеологиялық принципі алға тартылады.

Әдебиетттер:

1. http://www.sunhome.ru/philosophy/1232

2. http://www.nuru.ru/philos/023.htm

3. http://www.grandars.ru/college/filosofiya/dialektika.htmlhttp://

4. http://philosophy.ru/library/vopros/50.htmlhttp://
Тақырып 14 Эпистемология

Тәжірибелік сабақ №28

Жоспар:

1.Танымның жалпы түсінігі. Танымның мәні.

2.Танымға философиялық қарым-қатынастың ерекшелігі. Танымның принциптері

3. Танымның құрылымы (танымның объектісі мен субъектісі).

4.Танымның сезімдік және рационалды түрлері: олардың пішіндері.
Тәжірибелік сабақ №29

Жоспар:

1.Таным мен шығармашылық. Шығармашылық пен интуиция.

2.Түсінік пен түсіндіру.

3.Шынайылық пен адасу. Шынайылық теориясы.

4.Әдістер мәселелері. Танымның негізгі әдістері. Логика мен методология.
Тапсырма:

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: білім, таным, сана, сезім, ақыл, топшылау, шынайылық, эпистемология.

2. К.Поппердің «Өсу және ғылыми білімдер логикасы» жұмысы бойынша мәлімдеме дайындау.

Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар
Таным — адамның жаңа білім алу үдерісі, бұрын белгісіз ахуалдың ашылуы.

Танымның нәтижелілігіне қол жеткізу ең алдымен адамның бұл үдерістегі белсенді әрекеттері арқылы жүзеге асады, оның философиялық қарастыру әрекеттерінің қажеттілігіне қатысты.

Негізгі сұрақ —әлемді принципінде тани аламыз ба?

Бұл сұрақтарға жауап алу әр түрлі философиялық ағындарда түрліше сипат алады:

Гносеологиялық оптимизм — әлемді тану жүзеге асады, шекара жоқ, уақыт пен қаражат қана қажет.

• 
  агностицизм — әлемді принципінде танымаймыз, адам да танымайды, ал сезімдік қабылдау арқылы виртуалды әлем құрады.
  
• 
  скептицизм — тіз феноменальды әлемді танимыз, әлемді тану мәселе туындатады.
  
• 
  солипсизм — бірден-бір күдік туғызбайтын шынайы тіршілік ететін Мен, қалған барлығы — менің қиялымның жемісі, өзімнен басқа ештеңені тану мүмкін емес.
  

Шығармашылық — бұл оның стандартты емес жағдайларының жағынан танымдық үдерістердің сипат алу ерекшелігі, сол сияқты туындайтын міндеттердің шешімдерінің өнімділігі мен құралдары. Шығармашылықтың негізгі белгісі –жаңа білімнің туындауы, яғни белгілі ережелер, бұрынғы дәлелдер орын алатын алғышарттар көрініс алмайды. Бұл жаңа білім белгілі мағынада қайталанбайды. Шығармашылықтың негізі орын алады, бір жағынан, сыртқы әлемнің жағдайларының өзгермелі болуы, субъектінің белсенділігін ынталандырады, ал басқа қырынан — адамның ішкі өмірінің алуан түрлігігі мен көзқарастарының жиынтығы, оның қабілеттілігі, динамикалық ұйымдастыру.

1. http://kudr-phil.narod.ru/lecture/5teorpozn.html

2. Нысанбаев Ә. Таным теориясы/[ғылыми ред. Ә. Нысанбаев; құраст.: С. Колчигин, Ә. Нысанбаев; аударғандар: Д. Раев ж. б.].-Астана:Аударма.-2006.-501 б..-(Мәдени мұра)

3.http://www.grandars.ru/college/filosofiya/filosofskoe-poznanie.html

4. http://ido.rudn.ru/philosophy/5.html

5. http://philsci.univ.kiev.ua/biblio/Teoria/6.htm