Малюнак 1 – Аб’ект даследавання аграметэаралогіі

8 
 
Фактарыяльная 
аграметэаралогія 
даследуе 
ўздзеянне 
аграметэаралагічных фактараў (асноўных і другасных) на прадукцыйны працэс 
культурных раслін.  
Агракліматалогія  –  навука,  якая  даследуе  кліматычныя  ўмовы  і  іх 
ўзаемадзеянне з аб’ектамі і працэсамі сельскагаспадарчай вытворчасці. 
Аграгідралогія  –  прыкладная  галіна  аграметэаралогіі,  што  вывучае  стан, 
водна-фізічныя ўласцівасці і водны рэжым глебы сельскагаспадачых угоддзяў і 
іх  узаемадзеянне  з  метэаралагічнымі  ўмовамі  і  працэсамі  сельскагаспадарчай 
вытворчасці. 
Зааметэаралогія  –  раздзел  сельскагаспадарчай  метэаралогіі,  які  вывучае 
ўплыў метэаралагічных умоў на сельскагаспадарчую жывѐлу. 
Аграметэаралагічныя  прагнозы  –  навуковае  абгрунтаванне  меркавання 
пэўнай  заўчаснасці  аб  будучым  стане  ці  прадукцыйнасці  сельскагаспадарчых 
культур.  Аграметэапрагнозы  складаюцца  на  аснове  колькасных  сувязей,  якія 
існуюць  паміж  метэаралагічнымі  ўмовамі  і  жыццядзейнасцю  раслін,  з  улікам 
верагоднасці магчымых аграметэаралагічных умоў, якія могуць сфарміравацца 
на  канкрэтнай  тэрыторыі,  а  таксама  біялагічных  асаблівасцей  саміх  раслін  і 
ўзроўню агратэхнікі.  
Заўчаснасць  аграметэаралагічных  прагнозаў  складае  ад  1  да  3  месяцаў,  а 
доўгатэрміновых  –  ад  3  да  6  месяцаў.  Пры  гэтым  выкарыстоўваюцца  розныя 
метады  прагназавання:  статыстычныя,  дынаміка-статыстычныя,  сіноптыка-
статыстычныя і інш. 
Метады аграметэаралагічных назіранняў – прыкладная галіна ведаў, якая 
вывучае  метады  вымярэння  фізічных  велічынь  як  знешняга  атмасферна-
глабавага  асяроддзя,  так  і  сельскагаспадарчых  аб’ектаў  (раслін  і  жывѐлы). 
Сярод  іх  вылучаюць  наземныя  (кантактныя)  і  дыстанцыйныя  (авіяцыйныя  і 
спадарожнікавыя) аграметэаралагічныя вымярэнні.  
Важнымі 
падраздзеламі 
аграметэаралогіі 
таксама 
з’яўляюцца 
сельскагаспадарчая мікракліматалогія, фітакліматалогія і клімат глебы.  
Аграметэаралогія  развіваецца  на  мяжы  розных  галін  ведаў,  такіх  як 
метэаралогія,  кліматалогія,  гідраметэаралогія,  агранамія,  фізіялогія  раслін, 
глебазнаўства, земляробства, фізічная геаграфія, аграэкалогія і інш.  
Падкрэслім,  што  аграметэаралогія,  як  навука  аб  пагодна-кліматычных  і 
глебавых  умовах  вырошчвання  раслін,  знаходзіцца  ў  аснове  развіцця 
раслінаводства  (паляводства).  Менавіта  раслінная  прадукцыя  забяспечвае 
чалавека  прадуктамі  харчавання,  жывѐлагадоўлю  –  кормам,  перапрацоўчую 
прамысловасць – сыравінай.  
Пры  вывучэнні  метэаралагічных,  кліматычных  і  глебавых  умоў  ва 
ўзаемадзеянні з аграфітацэнозамі сельскагаспадарчая метэаралогія карыстаецца 
законамі, выведзенымі шэрагам іншых навук, такіх як фізіка атмасферы, фізіка 
глебы, біяфізіка, раслінаводства, матэматыка, камп’ютарнае мадэляванне і інш. 

9 
 
У  абагульняючым  выражэнні  ланцуг  узаемазвязаных  дысцыплін,  якія 
вызначаюць  прадукцыйнасць  сельскагаспадарчай  вытворчасці  мае  наступны 
выгляд: паляводства–раслінаводства–агранамія–аграметэаралогія. 
Метады  даследаванняў.  У  аграметэаралогіі,  як  і  ў  іншых  геаграфічных  і 
геафізічных навуках, выкарыстоўваюцца наступныя метады даследаванняў. 
1. 
Метад 
паралельных 
(спалучаных) 
палявых 
назіранняў 
за 
метэаралагічнымі ўмовамі, ростам і развіццѐм культурных раслін. Гэта галоўны 
метад  даследаванняў,  які  заключаецца  ў  вымярэнні  метэаралагічных  велічынь 
паралельна з назіраннямі за сельскагаспадарчымі раслінамі ў палявых умовах. 
Ён  дазваляе  ўстанавіць  сувязь  паміж  умовамі  надвор’я  і  ростам,  развіццѐм  і 
ўраджайнасцю  сельскагаспадарчых  культур.  Паралельныя  спалучаныя 
назіранні  дазваляюць  колькасна  ацэньваць  патрэбу  раслін  да  асноўных 
фактараў жыцця – святла, цяпла і вільгаці, вызначаць крытычныя тэмпературы 
розных  сартоў  і  культур,  выявіць  пашкоджанні  іх  прымаразкамі,  засухамі  і 
іншымі небяспечнымі з’явамі. 
Вынікі спалучаных назіранняў з’яўляюцца асновай для сельскагаспадарчай 
ацэнкі клімату, а таксама для аналізу аграметэаралагічных умоў, іх мадэлявання 
і прагнозу. 
2. 
Метад 
пачашчаных 
тэрмінаў 
сяўбы. 
Сезонныя 
змяненні 
аграметэаралагічных  умоў  патрабуюць  вызначэння  аптымальных  тэрмінаў 
сяўбы. Для гэтага на вопытных дзялянках культуры высяваюць праз кожныя 5 
ці  10  дзѐн  ад  вясны  і  да  канца  вегетацыйнага  перыяду.  У  такім  выпадку 
высяваемыя  расліны  пападаюць  у  неаднолькавыя  ўмовы  цяпла,  вільгаці  і 
святла. Паралельныя назіранні за метэаралагічнымі ўмовамі, якія змяняюцца на 
працягу сезона, а таксама за ростам і развіццѐм раслін, пасеяныя ў розны час, 
дазваляюць  устанавіць  найлепшыя  тэрміны  сяўбы  і  атрымаць  максімальны 
ўраджай. 
3.  Метад  геаграфічнай  сяўбы.  Гэты  метад  прадугледжвае  выпрабаванне 
новых сартоў (гібрыдаў), а таксама генетычна мадыфікаваных раслін у розных 
глабава-кліматычных  умовах  пры  аднолькавых  агратэхнічных  прыѐмах. 
Зразумела,  што  адрозненні  ў  глебава-кліматычных  умовах  уплываюць  на 
асаблівасці  росту,  развіцця  і  фарміраванне  ўраджайнасці.  Такім  чынам 
даследуюцца  патрабаванні  да  агракліматычных  і  агратэхнічных  умоў  і 
вызначаюцца  межы  глебава-кліматычнага  раѐна,  для  якога  мэтазгодна 
вырошчванне новых раслін. 
4.  Эксперыментальна-палявы  метад  прадугледжвае  выкарыстанне  камер 
штучнага  клімату  (фітатронаў),  цяпліц,  газаметрычных  камер,  пры  дапамозе 
якіх  вывучаецца  рэакцыя  раслін  на  заданыя  велічыні  святла,  цяпла,  вільгаці, 
газавага складу і спажыўных элементаў. 
5.  Метад  гідрапонікі  –  вырошчванне  раслін  без  глебы.  Гэтым  метадам 
забяспечваецца  аўтаматычнае  кіраванне  працэсамі  падачы  спажыўных 
раствораў,  аэрацыі  каранѐвай  сістэмы,  працягласці  і  сутачнай  перыядычнасці 

10 
 
светавога,  тэмпературнага  і  вільготнаснага  рэжымаў,  выкарыстоўваецца  для 
даследавання  і  селекцыі  трансгенных  (генетычна  мадыфікаваных)  раслін 
(малюнак 2, 3, 4). 
 

жүктеу/скачать 1.94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: