Реферат пәні бойынша
Табиғи апаттарды болжау мен олардың салдарын бағалау
жүктеу/скачать 59.57 Kb.
|
| 2.2 Табиғи апаттарды болжау мен олардың салдарын бағалау
Табиғи апаттарды болжау әдісі деп белгілі бір табиғи апатты алдын-ала болжау мәселесін белгілі бір алдын-ала және белгілі бір бастапқы бақылау материалдарын қолдану арқылы шешу әдісі. Табиғи апаттардың алдын алуды уақытына байланысты болжамдару қысқа мерзімді (12-15 күннен кем) және ұзақ мерзімді (неғұрлым дер кезінде) болып бөлінеді. Су тасқыны сияқты табиғи апаттардың қысқа мерзімді болжамдары ҚИК ереже, гидродинамика теңдеулерін шешу арқылы шығарылады. Мұндай болжамдарды құрастыру әдісі арналардағы су қозғалысының заңдылықтарын және осы арналардың қарастырылатын учаскелеріне су ағынының (және ағынның) заңдылықтарын пайдалануға, өзеннің жекелеген учаскелері бойынша су ағынының қозғалысы мен өзгеруін есептеуге негізделген. Өзен бассейніндегі су өлшегіш бекеттердің әрқайсысы үшін төменгі тұстамадағы судың тиісті деңгейлерінің (немесе шығыстарының) жоғарғы тіркелген тұстамадағы су деңгейлеріне (шығыстарына) және тұстамалар арасындағы қашықтыққа тәуелділік кестелері құрылады. Мұндай тәуелділіктер әртүрлі жармалардағы судың деңгейі мен шығынын қысқа мерзімді болжау үшін қолданылады. Қазіргі уақытта тиісті деңгейлердің әдісі негізінде нақты өзендерде су тасқыны қозғалысын есептеудің бірқатар әдістемелері бар. Осы әдістерге сәйкес су тасқынын болжау үшін бастапқы деректер қарастырылып отырған өзен бассейнінің әртүрлі бекітілген тұстамаларындағы гидрографтар (судың уақытқа тәуелділігі /шығындары) болып табылады. Нәтижесінде пайдаланушыны қызықтыратын ысырмалардағы күтілетін максималды шығындар мен су деңгейлері туралы ақпарат беріледі. Ұзақ мерзімді гидрологиялық болжамдар, әдетте, су тасқынының әсерін болжау үшін қолданылады. Көктемгі су тасқынының ұзақ мерзімді болжамдарын әзірлеудің ең тиімді әдісі-қар еру және су тасқыны кезеңінде өзен бассейнінде су ағынының қалыптасу процестерінің заңдылықтарын белгілеуге негізделген су-баланстық әдіс. Мұндай әдістемелердің негізі көпжылдық гидрологиялық және метеорологиялық бақылаулардың деректері бойынша белгіленген ағын шамасының оны тудыратын факторларға (қар жамылғысындағы және мұз қабығындағы су қоры, жауын-шашын мөлшері, инфильтрация, қар еру кезеңіндегі қар жамылғысының бетінен булану, қар астынан босатылған топырақтан булану, қардың еру жылдамдығы, топырақтың қату тереңдігі) эмпирикалық тәуелділігі болып табылады. Бұл факторлар сандық тұрғыдан алғанда және су тасқыны кезінде судың деңгейі мен шығынын болжау үшін бастапқы деректер болып табылады. Беларусь Республикасында бақылау құралдары (гидрометеорологиялық станциялар мен бекеттер) дауылдың пайда болуын, дамуын, орын ауыстыруын тіркеуге мүмкіндік береді. Осы ақпарат негізінде гидрометорталықтарда заманауи электронды-есептеу техникасының көмегімен дауылдың орын ауыстыруының ықтимал бағытын, оның ықтимал қуаты мен анықталған аудандарға жақындау уақытын болжайды. Дауылдар көбінесе нөсерлі жауын-шашынмен бірге жүреді, оның алдында үлкен кумулонимбус бұлттары пайда болады, нәтижесінде өзендер мен су қоймаларының жағасында айтарлықтай аумақтар су астында қалады. Дауылдың белгілі бір аймаққа жақындауы барометрлермен белгіленген атмосфералық қысымның күрт төмендеуімен сипатталады. Жақындап келе жатқан дауыл туралы ақпарат көзі оның толық күшіне ие болған аудандардан жіберілген бағыты мен жылдамдығы туралы хабарламалар болып табылады. Мұндай ақпарат дауылдың траекториясы мен оның сипаттамалары туралы гидрометеорологиялық орталықтың болжамын нақтылауға негіз болады. Дауылдарды, құйындарды болжау синоптикалық болжам негізінде жасалады. Ауадағы желдің жылжуы үшін 12-баллдық Бофорт бағанасы анықталған. Дауыл зор қиратқыш күші бар және айтарлықтай ұзақ уақыт тұратын, жылдамдығы 32,6 м/с ( 117,3 км/сағ) асатын, яғни 12баллды жел. Сондай-ақ дауылдар деп Тынық Мұхиттың Орталық Америка маңайында пайда болатын тропикалық циклондарды да айтады. Қиыр Шығыста, ұнді Мұхиттың аудандарында болатын тропикалық циклондарды тайфун деп атап кеткен. Тропикалық циклондар желдің жылдамдығы көбіне 50 м/с асып тұрады. Циклондар мен тайфундар, әдетте, қарқынды жауын-шашынмен бірге жүреді, мұндай нәрселер жиі кездерде дауылды желдердің өздерінен де қауіпті. жүктеу/скачать 59.57 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|