Республиканский научно-методический журнал «Педагогический мир Казахстана»

Методические разработки: дополнительное образование 
49 
Төрт дауыста əн айту ережелері 
Абилтаева Фариза Жалгасовна 
"Қонаев қаласының білім бөлімі" ММ 
"Балалар шығармашылық жəне жазғы демалыс орталығы" МКҚК 
хор жетекшісі 
Сабақтың тəрбиелік мақсаты: 
Балалардың музыкалық əрі көркемдік талғамын арт-
тырып, ой өрісін, таным түсінігін жетілдіру. Сонымен 
қатар балаларды өзара көпшіл болуына, оларды дос-
тыққа, жолдастыққа баулу, өзара қарым қатынастарын 
нығайту, жəне де болашақта мəдениетті азамат болып 
өсуін қалыптастыру біздің тəрбиелік мақсатымыз. 
Білімділік міндетіміз: 
Дұрыс əн айту арқылы, балалардың дауыс ырғағын 
жақсы дамыту, яғни əннің мазмұнын тыңдаушыға 
жеткізе білуі, дауыстарды бір-бірімен үйлестіріп, ин-
тонациясының таза, дикциясының анық шығуын, 
əнді жинақы дауыспен, академиялық үлгіде айту не-
гізгі міндетіміз болып саналады. 
Сабақ жоспары: 
x Ұйымдастыру кезеңі. 
x Денені босатуға арналған жаттығулар. 
x Артикуляциямен жұмыс жасау. 
x Демді дұрыс алуға арналған жаттығулармен жұ-
мыс. 
x Дауысты қыздыруға арналған жаттығулармен жұ-
мыс. 
x Жаңа шығарманы талдау, С. Сейфуллиннің əні 
«Тау ішінде», əр партиямен жеке жұмыс. 
x Барлық дауыстарды біріктіріп, əнді нақышына, 
тыңдаушыға жүрекпен жеткізіп орындау. 
x Қорытынды. 
Ұйымдастыру кезеңі. 
Қайырлы күн құрметті ұстаздар «Əдемай» вокалды 
ансамбльінің ашық сабағына қош келдіңіздер. Жетек-
шісі: Абилтаева Фариза Жалғасқызы сүйемелдеуші 
Кущенко Елена Алексеевна. 
Əн айтуда ең алдымен денені босату есебінде жатты-
ғулар жасаймыз. Денені ұрғылау арқылы ұйықтап 
жатқан денені оятамыз, яғни сергіту жаттығуларынан 
бастаған жөн. Саусақтарымызды массаж жасау ар-
қылы. Орнымызда тұрып секіреміз, билейміз, ол ал-
дағы сабағымызға көңіл қосуымызға септігін тигізері 
сөзсіз. 
Вокалды техниканы жетілдіру үшін, көптеген жұ-
мыстар атұарамыз. Соның ішінде аса мəн беретініміз 
жаттығулармен жұмыс. 
Артикуляциямен жұмыс, демді дұрыс алу жаттығу-
лары , дауысты қыздыру. 
Артикуляция –дегеніміз дұрыс сөйлеу тілін қалып-
тастыру. Алдымен дыбысты дұрыс айта білу жəне 
оны нақты шығаруына көмектесу. Бастысы дикция-
ның жақсы ,нақты болуы, сөздерді анық сөйлеумен 
байланысты. Артикуляциялық аппаратқа иек ,ауыз, 
тіс, тіл, жақ таңдай тамақ жатады. Соған байланысты 
жаттығулар жасаймыз. 
Ауыз қуысының бұлшық еттерін дамытуға арналған 
жаттығу түрлерімен жұмыс. 
Таңдай қағамыз 
Жақпен жұмыс жасаймыз ерін, мұрын, қас, тіл, таңдай. 
Əр əріптерге жаттығу жасаймыз. 
Жақпен ерінмен, мұрын, қас, иек, тілмен жаттығу жа-
саймыз. 
Демді дұрыс алу. 
Вокалды техниканың маңызды бір бөлігі ол демді дұ-
рыс алу, күнделікті өмірде демді өкпемен алатын бол-
сақ ал əн айтуда демді ішпен аламыз. Себебі ішпен 
алған демнің дауыс күші болады опора демді ұзақ 
жеткіземіз. 
Əн айтуда ең алдымен баланың тұрысына назар ауда-
руымыз қажет. Себебі баланың тұрысына қарап , əн 
айтуға дайын екенін білуге болады. Тұрысымыз дұ-
рыс болмаса дыбыстары дірілдеп шығады, таза бол-
майды, күші де болмайды. Нақты тұрса опорамызда 
жақсы дыбыстары нақты таза шығады, дыбыс күші де 
болады. 
Дауысты қыздыруға арналған жаттығулармен жұмыс. 
Жаттығуды айтпас бұрын тұрысымызды дұрыстай-
мыз, аяғымыздың арасын сəл ашамыз. Екі қолымыз 
белде, дем алуды тексеріп тұрамыз. Ха-ха деп , ба-
рынша күреске шыққандай дауыстап шығарамыз. 
Ауызға ыстық картошка салғанда ауызымыз күл-
генде таңдай көтеріледі. Əн айтқанда осы таңдайды 
көтеріп айтуымыз дұрыс соны естен шығармаймыз. 
-Стаккато ми-и-и-и-е 
-Легато мии-иии-иии-иии-е төменге қарай нон ле-
гато. 
-Цепное дыхание дегеніміз не? Дыбысты үзбей айту. 
Жаттығу крещендо деменуэндо айтамыз. Раз-до-ле-
мо-е 
-Гамма до мажор жоғары төмен екі дауыста , қайта 
оралғанда триоль айтылады. 
-Үш дауысты үш дыбыстық жабық ауызбен орындау. 
Рахмет, енді орындалатын шығармамызға оралсақ 
С.Сейфулиннің «Тау ішінде» əні хорға өңдеген 
Б.Байқадамов. 
x Алдыменен жеке-жеке əр партиямен нотамен жұ-
мыс жүргіземіз. 
x 4 дауысты қосып, динамикалық дыбыстармен жұ-
мыс жасау. 
x Сөздерімен нақты болу үшін, дикциямен жұмыс. 
x 4 дауыстың үйлесімділігін, дикцияның нақты бо-
луын, жəне динамикалық дыбыстардың жақсы шы-
ғуын қадағалау. 
x Əнді акапелла орындау. 
x Əнді əдемі жүрекке жеткізіп, мəнерлі орындау. 
Қорытындылау. 

жүктеу/скачать 3.17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: