С. Б. Балшыкеев
жүктеу/скачать 1.13 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- (Оқытушы Мырза)
- «Брахмо самадж» , «Арья Самадж», «Миссия Рамакришны»
- «Махаришидің ведалық қайырымдылық
| Сикхизм. Индуизмнің бҧл бағытының туындауына бір Қҧдай
барлығына ортақ деген идеясы бар Ислам діні зор әсерін тигізді. Сикхизмнің негізін салушы – Нанак (1469-1539 жж.), ол балалық және бозбала шағында индуистік және мҧсылмандық мектепте оқыды. Нанак теологиясында Қҧдай тҧлғасы жоқ жан ретінде танылады, оның қҧпиясын тек гурудың (оқытушы) кӛмегімен ашуға болатыны туралы жазылған. Қҧдайдың алдында барлығы бірдей: әйелдер мен еркектер, халықтар мен касталар. Қҧдай тақуалықты талап етпейді. Сикхтер ҥшін киелі саналатын «Грант Сахиб» кітабында (Оқытушы Мырза) Нанак ӛз дінінің тек теориялық негіздерін баяндап қана коймай, сонымен қатар, кӛптеген ӛсиеттерге толтырған. Сикхтер Нанак ӛлімінен кейін бірін-бірі алмастырған гурулерді қҧрметтейді. Олардың арасында Гавинд ең маңызды орынға ие, ол 1699 жылы сикх қоғамдастығын басқарды. Ол моңғол императорлары шабуылдарына қарсы қуатты, жауынгерлік ҧйымдастырылған ӛз әскерін (хальса) қҧрды. Бҧл әскер қатарына қару-жарақты қолдана алатын барлық ер адамдар қабылданды. Әскер қатарына кіру ҥшін бес міндетті орындау міндеттелген: 1) шаш қимау және сақал ӛсіру, 2) шайқасқа ыңғайлы шолақ шалбар кию, 3) шашына тарақ тағу, 4) ӛзімен бірге ҥнемі садақ алып жҥру, 5) қолына жауынгерлік болат сағатты тағып жҥру. Гавинд ағылшындардың 1849 жылы басып алғанға дейін ӛмір сҥрген, оның ӛлімінен кейін жаңа тәуелсіз мемлекет қҧрумен аяқталған Ҧлы 48 Моңғолдар империясына қарсы кҥресті басқарды. Қазіргі таңда сикхизмнің киелі орталығы болып әйгілі алтын ғибадатханасы бар Пенджаб штатындағы Амритсар қаласы болып табылады. Индуизм жҥйесінде сикхизм ерекше орын алады. Бҧл моноатеистік дін эволюция барысында ортодоксальдық индуизмге қатысты жылы кӛзқарасты таныта бастады. Бірақ, Нанактың индуизм мен ислам діндерін жалпы Ҥндістан ҥшін ортақтандыру туралы ойлары жҥзеге аспады. Мҧсылмандар да, ҥндістер де сикх қоғамдастығын ерлердің қаһармандығымен және әйелдердің даналығымен, ынтымақтастық орнау және бір тәртіпке бағынумен ерекшеленетін ерекше каста ретінде қарастырады. Джайнизм және сикхизм – бҧл енді діндер индуизмге қарсы емес, керісінше, оның ажырамас қҧраушы бӛлігіне айналды. ХIХ-ХХ ғғ. Индуизмді қайта қҧру әрекеттері бірнеше мәрте қайталанған. Бҧл әрекеттер кҥні бҥгінге дейін жҥзеге асырылуда. Ҥндістанның шекарасынан тыс жерлерде «Брахмо самадж», «Арья Самадж», «Миссия Рамакришны» және басқа да «заман талаптарына сай қадам басатын» қоғамдастықтардың іс-әрекеті белгілі. Индуизмді ҧстанушылардың жалпы саны – 650-700 миллион адам. Қазақстанда индуизм діні «Махаришидің ведалық қайырымдылық жүктеу/скачать 1.13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|