Дикция бойынша жҧмыс істейтін сӛйлеу аппаратын дайындауға арналған жаттығулар
Жаттығу мақсаттары — сөйлеу аппаратын жҧмысқа дайындау («қыздыру»), болуы мҥмкін бҧлшық ет қысылуын алып тастау немесе алдын алу, резонатордағы дыбысты сезіну.
Артикуляциялық-резонаторлық аппарат гимнастикасы.
Артикуляциялық-резонаторлық аппараттың жаттығу гимнастикасының ғылыми тҧжырымдалған негіздеріне қатысты орыстың физиологиялық мектебінің жетістіктері, сондай-ақ аталған оқу қҧралы авторының театр мектептерінде жəне педагогикалық жоғары оқу орындарындағы тəжірибесі енген. Сабақтарды желдетілген жайларда өткізу керек. Жаттығуды: таңертең, дауыс сабағына дейін, лекцияның, сабақтың алдында жəне дауыс болдырғанда жасау ҧсынылады. Жаттығу кезінде жҧмыс істегенде оқыс асыра сілтенген артикуляциядан қашу керек, себебі сабақтардың негізінде табиғи, созылыңқы қозғалыстар жатыр. Сөйлеу аппаратының бҧлшық еттерін жаттықтырудың нəтижесінде олар созылмалы жəне еркін болуы тиіс.
Бастапқы жаттығуды, əсіресе, өзің дайындалғанда , айнаның алдында жасау керек. Ары қарай, жаттығу кезінде бҧлшық еттердің сезгіштігі есте қалғанда,айнаны пайдаланбауға болады. Жаттығуларға емдеу ғана емес, сөйлеу қызметімен байланысты аурулардың алдын алу мақсатында қолданылатын өзін-өзі сылау қосылған.
Массаж — бҧл бҧлшық еттің қысылуын, шаршағандықты кетіретін ертеден келе жатқан тəсіл, ол денсаулықты қалыпқа келтіруге, зат алмасуды, қан айналымын жақсартады. Сөйлеу органдарына жақын жҥйке жҥйелеріне ə сер етіп, ол дыбысты дҧрыс шығаруға (жанама тҥрде) ықпал етеді. Сипау арқылы жасалатын массаж гигиеналық, саусақтарды соғумен жасалатын массаж — дірілдеуыш деп аталады.
Әр жаттығуды 5 — 10 рет қайталау керек.
Массаж
Бет массажы
Екі қолдың саусақтары бір-біріне жанасатындай алақанды маңдайға қою керек. Маңдайдың ортасынан бетті қҧлақ тҧсына дейін ақырын алақанмен сипау керек.
Дəл осындай жаттығуларды жасау керек:
а) кеңсіріктен қҧлаққа;
б) мҧрын астынан қҧлаққа;
в) беттің қҧлақ жанынан иек астына жəне кері қарай;
г) саусақ ҧштарымен көздің маңайын сипалау (жайылма қимылмен маңдайдан жəне қайтадан ортаға қарай).
Жоғарыда айтылған жаттығуларды қайталау, тек сипалап емес, саусақтармен соққылау арқылы (дірілдететін массаж).
Мойын массажы.
Екі қолдың алақанымен мойынды жоғарыдан төмен қарай сипау:
а) тамақ маңын кезек-кезек біресе оң, біресе сол қолмен;
б) беттің қҧлақ маңынан мойынның қырынан қолтық асты
шҧқырына дейін (қос қолдың бір уақыттағы қимылы);
в) екі қолды мойынның артқы жағына желкеге жақын қою (қос қолдың саусақ ҧшатыра бір-біріне жанасады),содан кейін қолдар мойынның қырынан қолтық асты шҧқырға дейін сырғиды.
Достарыңызбен бөлісу: |
