С. О. Ахметова, М. С. Сериккызы сапа менеджменті жүйелері

9 
1 САПА МАЗМҰНЫ БАСҚАРУ НЫСАНЫ РЕТІНДЕ 
1.1 Сапа аумағындағы негізгі түсініктемелер мен 
анықтамалар. Өнім сапасын бақылау 
 
Қазіргі уақытта тәжірибеде ИСО 8402 халықаралық стандарты 
қолданады, ол сапа аумағында процестер мен құбылысты білдіретін 
түсініктермен өзара қатынастың мәнін терең шешуге, негізгі 
терминдерді анықтауға болжау жасауға мүмкіндік береді . 
Терминдерді талдау кезінде біз осы ғылымда шығып жатқан 
негізгі жағдайдағы принциптерін басшылыққа аламыз. 
Біріншіден, терминді анықтау құбылыстың мәнін білдіретін 
түсінікті толық және дәлірек сипаттау қажет. Осыған қосымша 
анықтамада қубылыстың мәнінен басқа оның өзінше ерекшеліктері 
қосымша көрсетілуі мүмкін. 
Екіншіден, қолданбалы мағынада терминді анықтау түсінігі 
арасындағы байланыс негізгісіне қарсы шықпау қажет. Ондай болмаса 
бұл оның түсінігіне қайшы келуі мүмкін. 
Үшіншіден, шет тілдік терминологияны ауыстырған кезінде 
осындай ауыстырып алынған шарты мен принциптерін сақтау қажет. 
1.1.1 Сапа түсінігі 
Сапаның негізгі анықтамасы: сапа бұйымның сипаты мен 
қасиетінің жиынтығын білдіретін, яғни бұйымды анықтайтын және оны 
басқалардан ажыратуды айтады. 
ИСО 8402 стандартында сапаға келесі анықтама берілген: «Сапа» - 
бұл объектінің сипаттамасы мен қасиетінің жиынтығы, яғни қойылған 
және ұсынылған талаптарды қанағаттандыру қабілетін айтады. 
Осы анықтамадан басқа да көптеген анықтамалар бар, және де 
барлығында 
сапа 
тұтынушылардың 
талаптарын 
қанағаттандыратындығын көрсетіледі. 
Қалай болса да осы анықтамадан кейін мынаны қарастырамыз: 
егер 
сапа 
тұтынушылықты 
қанағаттандырса, 
онда 
бізді 
қанағаттандырмайтын өнімнің сапасы жоқ болады. 
ИСО 8402 стандартындағы қолданбалы анықтама сипаттамасы 
мен қасиетінің жиынтығын объективті сапа ретінде көрсететін 
негізгісіне қарама - қайшы болады. Ол дұрыс ойлауға да қарама-қайшы 
келеді, егер өнім бар болса, онда оның нақты сипаттамасы болады. 
Осыған байланысты сапа терминдерінің анықтамасын келесі 
бейнеде қалыптастыруга болады: 

10 
«Сапа» 
- 
ескертілген 
немесе 
ұсынылған 
қажеттілікті 
қанағаттандыру мақсаты мен оны құру кезінде жабдықтаушы мен 
қалыптастыру нұсқасы немесе өнімнің сипатының деңгейі мен
қасиеттерінің жиынтығын айтады. 
Осындай анықтамада: 
- сапа, бұл өзінің философиялық негізін сақтайтын объективтік 
шындық;
- процесінде жабдықтаушымен өнімнің сапасының қажетті 
деңгейін қалыптастыру жолында ұсынылған немесе ескертілген 
қажеттілігін қанағаттандыру маңыздылығына көңіл бөледі. Осыған 
байланысты, сапаны анықтау дәлелдірек көрсетіледі, мұнда ол 
объективті шындық ретінде шығады. 
Сапаны басқару аймағында қолданылатын түсініктер мен 
терминдер халықаралық және ұлттық стандарттармен анықталады.
Халықаралық ИСО–8402–94 стандартында сапа туралы терминдер
келтірілген. 
Сапа – дегеніміз объектінің сипаттамаларының жиынтығы, оның
бекітілген мұқтаждықты қамтамасыз ету қабілеті ретінде анықталады. 
Объект – дегеніміз жеке сипатталған және қарастырылған өнім 
немесе процес, ұйым немесе жеке тұлға болуы мүмкін мағанасы кең
түсінік. 
Өнім – процестің немесе қимыл іс–әрекеттің нәтижесі ретінде
қарастырылады.
МемСТ 15467–79 сәйкес өнім сапасы – тағайындалу мақсатына
байланысты 
белгілі 
бір 
мұқтаждықтарын 
қанағаттандыруға 
жарамдылығын сипаттайтын қасиеттерінің жиынтығы.
Өнім еңбек ету процесінің материалдық нәтижесі ретінде
қарастырылады. Еңбек нәтижесі затқа айналдырылған (шикізат,
материалдар, техникалық қондырғылар және т.б.) және затқа 
айналдырылмаған (энергия, мәлімет).

жүктеу/скачать 1.17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: