С. Рахметова, Т. Әбдікәрімова, Р. Базарбекова. І бөлім. Халық ауыз әдебиеті үлгілері
жүктеу/скачать 1.09 Mb.
|
ІІІ . Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2. Жаңа сабаққа даярлық. ІҮ. Қайталау. Әр оқушы жеке жұмыс парағымен істейді.
1.Кәсіпкер болсам егер мен, 2. Бөбектерін оқытып, үйрететін Бар әлемді кезем де: Мұғалима боламын! Бар пайданы ойламай, Барымды берем мен елге. ( «Мен таңдайтын мамандық...» )
Өлеңшінің әні алтын Білімбасқа бітеді.
( «Сурет салғым келмейді» )
А). Н.Айтов. «Алтын сөз» Б). Қ.Дәрібаев. «Шөже» Ә). Ж.Аймауытов. «Әнші» В). Т.Айбергенов. «Аппақ қыс» 5. Анықтаманы аяқта. « Портрет дегеніміз көркем шығармада кездесетін адамның ...»
Ү. Қорыту. Бүгінгі сабақта біз не істедік? Осы бөлімнен өзіңе қандай әсер алдың? ҮІ. Үйге тапсырма: өткенді қайталау. № 81. Тақырыбы: Шығарма. «Адам көлікке жануарларды пайдаланады» ( шығарманы не жайлы жазу керектігін мұғалім өзі таңдауына болады) Мақсаты: Оқушыларды жазбаша байланыстырып сөйлеуге, жазбаша тілін қалыптастыру, өзне таныс мәтіннің мазмұнын, негізгі кезеңдерін қалдырмай жазуға үйрету; логикалық ойлау қабілетін, есте сақтау, зейінін жетілдіру; ойын жүйелі жеткізуге, сауаттылыққа дағдыландыру. Түрі: жазбаша өздік жұмыс Әдісі: қорыту Керекті құрал – саймандар: сын жұмыстар жинағы, дәптер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру. Амандасу,түгендеу,оқушылардың зейінін, назарын жаттығулар орындау арқылы сабаққа аудару. ІІ. Мақсатын қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2.Жаңа сабаққа даярлық, жазбаша жұмыс алдында нақты талап қою: мәтіннің мазмұнын толық жазу; кейіпкелерді анықтау; қай жақта жазу керектігін нақтылау; ІІІ. Жаңа сабақ: Мұғалімнің тақырып бойынша оқушы ойын қорытуға көмектесуі. Оның басы, негізгі бөлімі, соңын анықтау. Мазмұны бойынша сұрақ қою арқылы оқушылардың түсінгенін анықтау; содан кейін мәтінді қайталап жоспар құру. Міндетті түрде жазуға тиісті тірек сөздер мен сөз тіркестерін тақтаға жазып қою; түсініксіз сөздерді тақтаға жазып қою. ( міндетті түрде істелетін жұмыстар). Адам көлікке жануарларды пайдаланады Адам атқа мінеді, жегеді, оны сен өзің де білесің. Бірақ иттерді шанаға жеккенді білмейтін шығарсың? Солтүстіктің жолсыз, қарлы, суық жақтарында иттерді шанаға жегеді. Анау бұғыға мініп келе жатқан – аңшы. Ол қалың орманда, тоғайда тұрады. Аңшы алыс жолға шыққанда, екінші бұғыға керек жарағын артады. Ыстық жақтарда пілге де мінеді. Үлкен піл бір тонналық машинаның жүгін алып жүреді. Кейбір жерлерде борақ жүнді өгіздер болады. Оны қодас деп атайды.адам қодасқа мініп жүреді. Адамдар шөл далалы жерлерде түйеге мініп жүреді. Түйе – шөлге өте төзімді мал. Біздің елдің кейбір жерлерінде есекке мініп жүреді. Есек шаруаға көп пайда келтіреді.
ІҮ. Сабақты қорыту: Бүгінгі сабақта не істедік? Ү. Үйге тапсырма: өткенді қайталау ІҮ тарау. Туған өлкем – тұғырым. 10712 Тақырыбы: Республика рәміздері Мақсаты: оқушылардың Қазақстан туралы білімдерін кеңейту, Отанын сүюге, байлығын қорғауға, елжандылыққа, әсемдікті сезінуге, жауапкершілікке тәрбиелеу; өнерге деген қабілеттерін дамытып, елге, жерге патриоттық сезімдерін ояту; Ел рәміздерін, тарихын білуге, қастерлеуге үйрету; оқушыларға желтоқсан жұлдыздарының батырлығы, отаны үшін жанын аямаған еліміздің ұл-қыздарының ерлігі туралы түсінік беру. Түрі: аралас баяндау сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Қанатты сөздер: 1. Туған жер – алтын бесік.
Мен сені мәңгілікке сүйіп өтем. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік. Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар. Мен бақытты баламын, Жан дүниемде күн нұрлы Жылуым мол бойымда. Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын. Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді!
(Бұл сұрақтар баланың өзін-өзі тексеруіне, өзін-өзі бақылап, бағалауына көмектеседі). І. «Мен не білемін?» деген сұрақ бойынша оқушылар Тудың, Елтаңбаның авторын, ондағы бейнелердің қандай мағына беретінін айтуға болады. Елтаңба авторы – Шота-Аман Ыдырысұлы Уәлиханов. Тудың авторы – Шәкен Оңдасбекұлы Ниязбеков. 2.Қосымша берілетін мәліметтер: 1992 жылы алғаш рет Мемлекеттік рәміздер бекітілді:Ту Елтаңба және әнұран. 1991 жылдың 16 желтоқсанында Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңы қабылданды. Қазақстан Республикасы батыстан шығысқа 3000 км-ге, солтүстіктен оңтүстікке 1600 км-ге созылған. Жер аумағы – 2724,9 мың шаршы км. Қазақстан халқы - 15 миллионнан астам адам. Оның 9 миллионға жуығы немесе 60% -ын қазақтар құрайды. Республикада 131 ұлт пен ұлыстың өкілдері тұрады. 1992 жылы алғаш рет Мемлекеттік рәміздер бекітілді: Ту, Елтаңба және Әнұран. Қазақстан Республикасында сондай – ақ Қазақстан Республикасының аумағында жүрген адамдар Қазақстан Республикасының Туын, Елтаңбасын, Әнұранын қастерлеуге міндетті. ІІ. «Нені білгім келеді?» деген сұраққа әрбір оқушы өз ойын айтады. ІІІ. «Бүгінгі сабақта не үйрендім?» деген тұста мәтіндегі Отан, туған жерге деген сүйіспеншілік, құрмет жайлы жазылған мақалдарды жазуға немесе ауызша есінде қалған мақал-мәтелдерді айтып шығуы тиіс.
ҮІІ. Қорыту. Бүгін не жайлы өттік? Бүгінгі сабақтан өзіңе қандай әсер алдыңдар. ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, құмырсқа сызбасын толтыр. № 83. Тақырыбы: Туған жер. Қасым Аманжолов. Мақсаты: Оқушыны Қасым Аманжоловтың «Туған жер» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету; өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау; елге, жерге деген патриоттық сезімдерін ояту; өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту. Түрі: аралас сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Көрнекілігі: суреттер, кесте. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік. Сабағымыз басталды, балаларға пайдалы. Бәрін ұғып алыңдар, сабаққа зер салыңдар!
Балалар, қандай Отан, туған жер туралы өлеңдер білесіңдер?( «Отан туралы» М.Мақатаев, «Туған өлкем» Ө. Тұрманжанов, «Үш бақытым» М.Мақатаев, С. Мәуленов, ...) Ү. Жаңа сабақ: 1. кіріспе: Қасым Аманжолов – Отан, туған жер, өскен ел тақырыбына көптеген өлеңдер жазған дарынды ақындардың бірі. Оның төмендегі «Туған жер» атты лирикалық өлеңі автордың туған жерге деген мақтаныш сезімін паш етеді. Оқулықпен жұмыс: өлеңді мәнерлеп, түсініп оқу. әр шумақты кезектесіп, жалғастырып оқу. Әр шумақтың түйінін табу. ҮІ.Түсінгендерін тексеру: 1. Ақынның көңіл күйі, туған жерге деген ризашылық сезімі өлеңнің қай жолдарында берілген? Өлеңнің соңғы жолдарынан автордың қандай ой-пікірін аңғаруға болады? 2. Өлеңнің үшінші шумағы арқылы мына сөзжұмбақта жасырынған сөзді тауып жаз. Неткен байтақ, неткен ұлы жер едің, Нендей күйге жүрегімді бөледің? Сенде тудым, сенде өстім мен, сенде өлсем, Арманым жоқ бұл дүниеде дер едім. « ҮІІ. Қорыту. Осы оқулықта ақынның тағы қандай өлеңімен таныстың? (3 класта «Ұшқыш болғым келеді» , «Көктем», 2 класта «Қазақстан», 4 класта «Көктем» қайталанып келеді.) ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. Мәнерлеп, түсініп оқу, жаттау. 2. Бағалау. № 84. Тақырыбы: Сүйемін, өскен Отаным. Мұқағали Мақатаев. Мақсаты: Оқушыны Мұқағали Мақатаевтың «Сүйемін, өскен Отаным» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету; өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау, Отанға деген патриоттық сезімдерін ояту; Отанын сүюге, елжандылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу; өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту. Түрі: аралас сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Көрнекілігі: суреттер, кесте. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік. Балалар, бір – біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен қайталаңдар. Мен бақытты баламын, Жан дүниемде күн нің нұры, Жылуым мол бойымда. Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын. Менің оқығым келеді! Білімді, алғыр болғым келеді! -Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен сабағымызды бастаймыз.
2.Ақын М.Мақатаев пен Қ. Аманжолов өлеңдерінде (соңғы жолдарында)қандай ұқсастық бар? Ұқсас жолдарды көшіріп жаз. Қ. Аманжолов М.Мақатаев Мен өзіңдей байтақ едім, кең едім. Сүйемін, өскен Отаным, Қызығыңды көріп еркін келемін. Жылысып өткен жылыңды
Екі өлеңдегі төрт тармақты екінші шумақтың ұйқасу үлгілерін төмендегі сызбаға қарап салыстыр. Не байқадың?
Көркем шығармалар  
поэзия
проза  
Өлеңмен жазылады Қарасөзбен жазылады (әңгіме, повесть, роман.) ҮІІ. Қорыту. Бүгін не жайлы өттік? М. Мақатаевтың қандай шығармаларын білесің? ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. Түсініп, мәнерлеп оқу, № 85. Тақырыбы: Қазақстан. Мұқағали Мақатаев. Мақсаты: Оқушыны Мұқағали Мақатаевтың «Қазақстан» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету, өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау, өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту; Отанына, еліне, деген сүйіспеншілігін арттыру. Түрі: аралас сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Көрнекілігі: суреттер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік. - Балалар, терезеге қараңдаршы. Далада күн сәулесі жарқырап тұр. Бізге сәулесін шашып тұр. Сәуле сендердің тұла бойларыңа тарап, жандарыңды жадыратып тұр. - Кәне, айналамызға жылу сыйлайық, жүздеріңнен күннің көзіндей күлкі кетпесін.
2.Ақынның Қазақстанға деген шынайы сезімін, ішкі тебіренісін білдіретін сөздерді теріп жаз. (табынатын тәңірім, ием, арқа сүйенерім, сүйегім, қаным, Шолпаным (жарық жұлдыз), махабатым, арманым). ҮІІ. Қорыту. Бүгін не жайлы өттік? Өлеңнің қай тұсы немесе қай шумағы саған ерекше әсер етті? «Шолпаным» деген сөзді қалай түсінесің? ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, жаттау. 2. Бағалау. № 86. Тақырыбы: Туған өлкем. Қайрат Жұмағалиев. Мақсаты: Оқушыны Қайрат Жұмағалиевтың «Туған өлкем» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету, өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау, Отанын сүюге, байлығын қорғауға, елжандылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу; елге, жерге патриоттық сезімдерін ояту; өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту. Түрі: аралас сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Көрнекілігі: суреттер, кесте. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік. Балалар, терезеге қараңдаршы. Далада күн сәулесі жарқырап тұр. Бізге сәулесін шашып тұр. Сәуле сендердің тұла бойларыңа тарап, жандарыңды жадыратып тұр. - Кәне, айналамызға жылу сыйлайық, жүздеріңнен күннің көзіндей күлкі кетпесін. ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1. . Мұқағали Мақатаевтың бұл өлеңі қандай шығармаға (лирикалық, драмалық) жатады? Лирика деген сөздің мағынасын есіңе түсір. Ол не? Ақын Қазақстанға деген шынайы сезімін, ішкі тебіренісін қалай білдіреді? ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Сен өз еліңе, жұртыңа, Отаныңа деген сүйіспеншілігіңді қалай білдіретін едің? Сенің өз ойың? ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1. Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2. Жаңа сабаққа даярлық. «Туған өлкем!» дегенде сен өзіңді қалай сезінесің? Қандай әсер пайда болады? Ү. Жаңа сабақ: кіріспе: Қайрат Жұмағалиевтың «Туған өлкем» атты өлеңін оқып көрелік. Қандай әсер алады екенбіз. Оқулықпен жұмыс. Өлеңді мәнерлеп, түсініп оқу. Өлеңнің әр шумағын жеке оқу арқылы негізгі идеяны табуға ықпал жасау. Сөздік жұмыс: Кермиық – асыл, жақсы, әсем. Ықылым күн – өткен күн. Өлеңнің негізі неде? Ақынның Қазақстанға деген шынайы сезімін, ішкі тебіренісін білдіретін сөздерді тап. (Қазақстаным – мұңдасым, досым, сырласым, кермиық Далам) , ( өмірден іздегенім – көлбеген көлдер, шөлдеген белдер, өр таулар, арда теңізде), (Адамзат білген, білмеген барша байлықтың, Киелі туған топырағым, Бәрі – бір сенде!) ҮІ.Түсінгендерін тексеру: 1. Ақын өлеңде туған өлкенің қандай байлықтарын мақтаныш етеді? (көлдерін, белдерін, тауларын, теңізін, құмын, нуын, қиырсыз түзін, топырағын). 2.Өлеңге сүйеніп, берілген сөздерге көркем, бейнелі сөздерді сәйкестендіріп сызықпен қос. А К Көлбеген далам Ш Ө Қ Жап – жасыл құм Киелі жыр ҮІІ. Қорыту. Бүгінгі сабақта не жайлы білдік? Өсы өлеңді оқығанда қандай сезімді сезіндің? Өзің алған әсерің жайлы не айтар едің? ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. Мәнерлеп оқу, өзіңе ұнаған шумағын жаттап ал. № 87. Тақырыбы: Туған жердің ыстығы – ай. Қали Сапарбаев. Мақсаты: Оқушыны Қали Сапарбаевтың «Туған жердің ыстығы - ай» атты әңгімені түсініп оқуға үйрету, әңгіменің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау, Отанын сүюге, байлығын қорғауға, елжандылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу; өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту. Түрі: аралас сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Көрнекілігі: суреттер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір - біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық. ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: 1. Қайрат Жұмағалиевтың «Туған өлкем» атты өлеңі не жайлы? Ақын өзінің туған өлкесі жайлы қандай әсермен айтады? Туған өлкесін неге теңеді? ІІІ. Үй тапсырмасын пысықтау: Өзіңнің осы өлеңді оқығанда қандай әсер алғаның жайлы айт. ІҮ. Мақсат қою кезеңі: 1.Сабақтың мақсатын, тақырыбын хабарлау. 2. Жаңа сабаққа даярлық. Түйенің қандай түрлері болады? Нар дегеніміз не? Ү. Жаңа сабақ: кіріспе: Қали Сапарбаевтың «Туған жердің ыстығы - ай» атты әңгімесі не жайлы екен –ай. Қызықты болар? Оқулықпен жұмыс: дұрыс, түсініп, жалғастырып оқу. Жазушы қандай оқиғаға куә болды? Жалғыз өркешті нар түйе қай жерді мекендеп жүр екен? Түйе ботасын ертіп қайда кетпекші болды? Түйенің иесі ботаны құшақтап тұрып не деп айтты? ҮІ.Түсінгендерін тексеру: 1. Автордың айтайын деген негізгі ойын тап. 2. Туған жер, туған ел жөніндегі мына мақал-мәтелдердің жалғасын тауып жаз.
Туған жердей жер болмас. Өз еліңде ұлтан бол. ҮІІ. Қорыту. Бүгін не жайлы өттік? ҮІІІ. Үйге тапсырма: 1. түсініп оқу, әңгімелеу. 2. Бағалау. № 88. Тақырыбы: Көкшетау. Ілияс Жансүгіров. Мақсаты: Оқушыны Ілияс Жансүгіровтің «Көкшетау» атты өлеңін мәнерлеп, түсініп оқуға үйрету, өлеңнің өзекті түйінді ойын ашуға жағдай жасау, өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеуге баули отырып, байланыстырып сөйлеуін, шығармашылық ойлауын дамыту. Түрі: аралас сабақ. Әдісі: сұрақ-жауап, талдау, іздену. Көрнекілігі: суреттер, кесте. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа әзірлік. Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір - біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық. жүктеу/скачать 1.09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
Лирика» деген сөз шығады.
... ...
... ...
сау белдер
ермиық көлдер
өлдеген ну
р топырақ
ып – қызыл таулар