Сабақтың мақсаты: романның мазмұнын меңгерту

1.Ә.Кекілбаев кезеңі туралы не айтасыңдар?

2.Ә.Кекілбаевтің әңгімелерінің ерекшелігі неде?

б)Жаңа сабақты түсіндіру:
Ә.Кекілбаевтың 1962 жылы шыққан «Алтын шуақ»,1992 жылы «Дүние ғайып» жыр жинақтарына Әбіш өлеңдерінің көп сыры ашылады.Ә.Кекілбаевтің жырлары лирикаға,нәзік сырларға көп бой ұрады.Қаламгер соғысты көрген,соның сызын сезген ұрпақтың өкілдері болғандықтан «Танктер», «Әйел күлкісі», «Біздің болашағымыз» т.б. өлеңдер жазған.
Кітаппен жұмыс: Кітаптан Ә.Кекілбаевтің өлеңдерін мәнерлеп оқиды.
Тақтамен жұмыс: тақтаға өлең шумақтарын жазып құрылысына қарай талдайды.
Шыдай алмай // шайқалыпты // шаңырақ, 1 шумақ

Майыстырып // тіреу қылған // бақанды. 4 тармақ

Желтоқсанның // желі сапты // аңырап, 12 бунақ

Бұрын-соңды // естілмеген // мақамды 11 буынды.

а) проза жанры туралы түсінігін кеңейту,оқушыларға ойландыратын сауал бере отырып,пікірін тыңдау,қорытынды жасау;

ә) білімділік танымын,шығармашылық қабілетін,тілдік қорын,ізденістерін арттыру;

б) еңбексүйгіштікке,мамандық таңдай білуге,адамгершілікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

1.Ә.Кекілбаев кезеңі туралы не айтасыңдар?

2.Ә.Кекілбаевтің әңгімелерінің ерекшелігі неде?

б)Жаңа сабақты түсіндіру:
Ә.Кекілбаевтың алғашқы прозадағы қадамдары «Бір шөкім бұлт», «Дала балладалары», «Құс қанаты» секілді туындылардан көрінді. Жазушының өзіндік қолтаңбасы,философиялық түйіндерімен,қазақтың қоңыр мінезінің сырын ашумен,нәзік астармен жеткізе білетін шеберлігімен ерекшеленді.
Топпен жұмыс: Ә.Кекілбаевтың шығармаларын топтастыру.
Прозалары: «Күй», «Ханша-дария хикаясы», «Шеткері үй»
Романдары: «Аңыздың ақыры», «Үркер», «Елең-алаң»
Драматургиясы: Ә.Кекілбаев Уильям Шекспирдің «Ромео и Джульетта», «Кориолан», «Король Лир», Валехо Антонио Буэроның «Бүгін мейрам, бүгін той» А.Чеховтың «Ваня ағай» сынды драмалық туындылары бар
Білімді бекіту: Өткен сабақ бойынша оқушыларға бірнеше сұрақтар беріледі
Бағалау: Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.
Үйге тапсырма: Ә.Кекілбаевтың прозаларын оқып келу.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

а) Қадыр Мырза Әли туралы мәліметтерді тыңдай отырып,жаңа мағлұматтар алуына жағдай туғызу;

ә) түрлі шығармашылық жұмыстар арқылы оқушылардың ойлау қабілетін сабаққа деген қызығушылығын арттыру;

б) Оқушыларды елін,жерін,Отанын сүюге тәрбиелеу.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге Әбіш Кекілбаевтың шығармаларын оқып келуге берілген. Прозалық шығармаларын сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Ә.Кекілбаев кезеңі туралы не айтасыңдар?

2.Ә.Кекілбаев романдары туралы не айта аласыңдар?

Есімі елімізге танымал ақын Қадыр Ғинаятұлы Мырза Әли 1935 жылы 5 қаңтар күні Батыс Қазақстан облысының Жымпиты ауданында дүниеге келген.Ата-анасы сауатты кісілер болған.Әкесін ауылдастары «молда бала» деп те атаған.

Болашақ ақынның әдебиетке деген ынта-ықыласы бала кезден белгі берген.

Мектепте сан қияға құлшынған бала қиял тарихқа,математикаға,астрономияға,сурет өнеріне талпынған.Ол кездері республикалық газеттерде «Қайда оқығың келеді?» деген сауал-айдармен еліміздегі әр-түрлі оқу орындарының хабарландырулары жарияланатын.Газеттердің бірінен «филология факультетін» көзі шалған мектеп түлегі сөздік ақтарып,өзіне бейтаныс «филология» деген сөздің қазақша қандай ұғым білдіретінін көрген соң,осы факультетке оқуға түсуге бел байлайды.Жолы болып,1953 жылы Қаз МУ-дың филология факультетіне түсіп,арада бес жыл өткенде бітіріп шығады.Қияндағы ауылдан келген зейінді жас көзге түсіп,жазған курстық жумыстары мен жасаған баяндамалары зерттеушілік қабілетін,әдебиеттің табиғаты мен мұратын барлай білетін байыптылығын байқатады.Ғылыми кеңестің шешімімен аспирантураға қалдырылуы – Қадыр Мырза Әлидің сергек ойлы студент болғанының дәлелі Алайда студент кезінде-ақ өлеңдері республикалық басылымдарда жариялана бастаған жасты әдебиет айдыны қызықтырады

Жаңадан ашылған балалар журналы «Балдырғанға» қызметке орналасуы сол себептен.Міне, содан бері қырық жылдан аса уақыт бойы Қ.Мырза Әли әдеби процеске қызу араласып келеді.

«Жұлдыз» журналына қызметке тұрып,бөлім меңгерушісі,жауапты хатшы,бас редактордың орынбасары болса да,1968-1973 жылдар аралығында «Жазушы» баспасында поэзия редакциясының меңгерушісі,Қазақстан жазушылар одағына поэзия бөлімінің меңгерушісі «Балауса» баспасында бас редактор,директор,т.б. әр түрлі қызмет атқарғанда да,өзінің өмірлік ең сүйікті кәсібі - әдебиеттен көз жазған жоқ.Үнемі табанды еңбек,өзін-өзі шыңдау,қайрау,толысу мен кемелдену үстінде болдыҚазақ поэзиясы тарихында Қ.Мырза Әли секілді соншалықты өнімді,қисапсыз еңбек еткен ақын кемде-кем.Оның қаламынан туған дүниелердің, нақты айтсақ,төл және аударма әдебиет туындыларының жалпы көлемі жиырма бес том шамасында.

2.Қадыр Мырза Әли шығрмаларындағы қазақ бейнесі туралы ой толғап,өз пікірлеріңді жеткізіңдер

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

«Қызыл кітап» поэмасы

а) Қадыр Мырза Әли шығармаларын талдай отырып білімдерін жүйелеу,жинақтау және шығармашылық жұмыстар арқылы білімдерін тиянақтау;

ә) ізденгіштік қасиеттерін арттыра отырып дәлелді пікір айтуға үйрету;

б) Оқушылардың бойына әдептілік,инабаттылық қасиеттерін қалыптстыру.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген Қадыр Мырза Әлидің өмірбаянын сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Қазақ әдебиетінде өзіндік орны бар Қадыр Мырза Әли туралы не білесіңдер?

2.Қадыр Мырза Әлидің шығармаларындағы балаларға арналған қандай туындыларды білесіңдер?

Қадыр Мырза Әли ірі туындыларды жазған ақын.Оның «Қызыл кітап» поэмасы жер бетіндегі адамзат істеп жатқан зұлымдыққа қарсылықтай.Бүгін аң-құс жер бетінен жойылып жатса,ертең адамзат та жер бетінен жойылады деген мағына бой көрсетеді.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

ә) Көркем прозаға деген қызығушылыққа,халықтың құсбегілік өнерін түсіне білуге тәрбиелеу;

б) Эстетикалық талғауларын кеңейту,табиғатты қорғауға баулып эклогиялық тәрбие негіздерін беру.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар т.б.

Пәнаралық байланыс: тарих

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

М.Мағауиннің алғашқы шығармаларын сұраймын.

1.М.Мағауиннің алғашқы еңбегінің жарияланған кездегі қазақ елінің жағдайы туралы не айтасыңдар?

2. Қандай шығармаларын білесіңдер? т.б.

Алпысыншы жылдардың басында әдебиетке келген жаңа буын өкілдерінің кеуде тұсында Қазақстан Мемлекеттік сыйлығының лауреаты,жазушы Қабдеш Жұмаділов тұр.Елуінші жылдардың ортасынан бастап Қытайдан Қазақстанға мемлекеттер арасындағы келісім бойынша көшіп келген,шекара бұзып қашып келген мың сан еңбек тобы,сан алуан кәсіп иелері,бауырластарымыздың арасында көптеген көзі ашық оқығандар,ақын-жазушылар,әнші-күйшілер,артистер,өнерпаздар,қызмет басында болған мансапты адамдар көп еді.Адам қаны судай боп аққан соғыстар,кісі сүйегі ақсөңке боп қалған ашаршылықтар,отаршылдық тепкісі,таптық қудалау кесапаттарынан шекара асып кеткен қандастардың үлкен толқыны қайта көтеріліп,Қазақстанның шығыс аймақтарына қоныстану арқылы көп жаңалық ала келді.Осы қандастарымыз арқылы халқымыздың жойыла бастаған тамаша ұлттық дәстүрлері,әдет-ғұрыптары,от басы-ошақ қасының рәсімдері,діни тағлымдар қайта оралып,жандана дами бастады.Теңіз тектес тіл байлығы қайта оралды.Осы ұлы қауымның бір баласы,тасты тесіп шыққан қарағай мінездес жазушы – Қабдеш Жұмаділов.

Қабдештің туған ауылы Семейдің Мақаншысынан алыс емес – Тарбағатайдың арғы беті,халықтың ырыс-берекесін,дәстүр-салтын сақтаған,мың жылдар бойы қалың қазақ мекен еткен құтты жер.Ата-бабалары Жұмаділ,Күдері,Смайылдар – ел ішінде беделді,сыйлы адамдар,мешіт салған діндарлар.

әңгімесі: «Қаздар қайтып барады»

романдары: «Соңғы көш», «Дарабоз»

повестері: «Көкейкесті», «Қарауыл», «Бір түп тораңғы»

Білімді бекіту: 1.Қ.Жұмаділовтың туып өскен ортасы туралы не білесіңдер?

2.Қ.Жұмаділов шығармасындағы Қабанбай бейнесі туралы ой толғап көріңдер.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

ә) білімділік танымын,шығармашылық қабілетін,тілдік қорын,ізденістерін арттыру;

б) еңбексүйгіштікке,мамандық таңдай білуге,адамгершілікке баулу.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар т.б.

Пәнаралық байланыс: тарих

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

Үйге берілген М.Мағауиннің өмірбаянын сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.М.Мағауиннің алғашқы еңбегінің жарияланған кездегі қазақ елінің жағдайы туралы не айтасыңдар?

2. Қандай шығармаларын білесіңдер? т.б.

ә) білімділік танымын,шығармашылық қабілетін,тілдік қорын,ізденістерін арттыру;

б) еңбексүйгіштікке,мамандық таңдай білуге,адамгершілікке баулу.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, топтастыру

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар т.б.

Пәнаралық байланыс: тарих

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

1.О.Бөкеевтің туындыларындағы экология мәселесі туралы не айтасыңдар?

2. Қандай шығармаларын білесіңдер? т.б.
б) Жаңа сабақты түсіндіру:
Д.Исабеков Шымкент облысының Сайрам ауданында дүниеге келген.Қазақ мемлекеттік униерситетінің филология факультетін бітірген.
әңгімелері: «Конфронтация», «Бонопарттың үйленуі», «Социализмнің зәулімі» т.б.
драматургиясы: «Ректордың қабылдануында», «Анасын аңсаған қыз», «Әпке», «Ертеңді күту», «Ескі үйдегі екі кездесу».
Повестері: «Гауһар тас», «Сүйекші», «Кеш туған жұлдыз», «Тіршілік», «Дермене»
Романдары: «Қырғын» т.б.

Білімді бекіту: Оқушылардың жауаптарын тыңдай отырып,түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.
Білімді бағалау: Оқушылардың ынтасына қарай білімдері бағаланады.
Үйге тапсырма: Д.Исабековтың шығармаларын оқып келу.
Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11
Сабақтың тақырыбы: Д.Исабековтың шығармалары

Сабақтың мақсаты: а) Оқушылардың оқулықпен жұмыс істеу дағдыларын жетілдіре отырып,логикалық ойын дамыту.Оқу материалына сын көзімен қарап жолдастық көмекке қашанда әзір болу қасиетіне,ұлттық дәстүрді қастерлеуге үйрету;

ә) сымбатты шымыр туған жердің табиғатын сүйе білетін,оған құрметпен қарай алатын көзқарасқа тәрбиелеу.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

1.Д.Исабековтың шығармаларындағы ауыл адамдарын суреттеудегі жазушы поэзиясын талдаңдар. т.б.

2.Д.Исабековтың «Әпке» пьесасындағы Қамажай бейнесіне ой толғаңдар.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

ә) ізденгіштік қасиетін арттыра отырып,дәлелді пікір айтуға үйрету, шығармашылықпен жұмыс істей білуге,өзінше тұжырымды ой айта білуге үйрету.

б) жазушының шығармаларына деген қыығушылығы мен сүйіспеншілігін ояту.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, іздену т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар т.б.

Пәнаралық байланыс: тарих

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ә) Үй тапсырмасын пысықтау:
1. С.Сейфуллин жайында қандай деректер білесіңдер?

2.Қандай поэмаларын білесіңдер?

3.»Аққудың айырылысуы» поэмасын кімнің шығармасымен салыстыра аласыңдар?
б) Жаңа сабақты түсіндіру:
С.Сейфуллиннің «Тар жол,тайғақ кешу» мемуарлық романы 1922-1927 жылдарда жазылып,1936 жылы қайта өңдеуден өткен.Шығарма 1916-1919 жылдардағы тарихи оқиғаларды суреттеген.Романда осы кездегі оқиғалар тарихи дәлдікпен беріліп,көркем суретпен бейнеленеді. «Тар жол,тайғақ кешудің» жанрлық жағынан ерекшелігі де – тарихтағы өткен оқиғалардың нақты көрсетілуі әрі оның көркем шығарма түрінде жазылуында.Басты кейіпкер – Сәкеннің өзі.

Роман Омбы семинариасын бітірген Сәкен Сейфуллиннің Бұғылы еліне мұғалім болуынан,Ресейде өткен сынақ жұмысына араласуынан басталып,Әулиеатаға келіп,Шуда кеңес үкіметін құру сияқты саяси оиғалармен аяқталады.Осы аралықта 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс,төңкеріс кезеңі,ақ пен қызыл соғысы,түрлі партиялардың қызметтері,кеңес үкіметінің Ақмолада орнауы,Чехтар көтерілісі,Ақмоладағы кеңес үкіметінің құлап,өкімет мүшелерінің қолға түсуі,түрмедегі көрген азаптары т.б. суреттеледі.Шығарманың басынан соңына дейінгі оқиғалар,көркемсуреттер Сәкеннің өз көзімен көрген,өз көңілімен түйген дүниелер болғандықтан да,тарихи шындық қаз қалпында баяндалады.

Жазушы тек тарихи оқиғаларды баяндап қоямай,сол кездегі әлеуметтік,саяси жайттарға тоқталып,тұрмыстық,этнографиялық ерекшеліктерді де көрсетеді.қазақ аулының қалпы,әсіресе алғашқы тарауларда берілген.
Шығармашылық жұмыс:

поэзия проза драматургия



Сәкен Сейфуллиннің шығармалары қай жанрда жазылған?




повест новелла роман
Білімді бекіту: С.Сейфуллиннің төңкеріс кезіндегі рөлі туралы не айтасыңдар?
Білімді бағалау: Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.
Үйге тапсырма: «Тар жол,тайғақ кешу» романын оқып келуге беремін.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

ә) адам баласында кезесетін жаман мінез-қылықтардан аулақ болуға,оларды сынай білуге үйрету

б) сабақ барысында оқушыларды мәнерлеп оқуға дағдыландыру

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: лекция түрінде

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар т.б.

Пәнаралық байланыс: тарих

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

1.Б.Майлиннің «Мырқымбайы» несімен ерекшеленеді?

2.Б.Майлиннің шығармаларындағы тіл,стиль,көркемдік ерекшеліктері жайлы қандай ой түюге болады?