Топ: 3ЖДПС-13б
Пән: Теміржол жолдарымен аэродромдарды іздестіру және жобалау
Сабақтың тақырыбы: Қорғаушы жол құрылыстары және олардың мәні
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: Теміржол жолдарымен аэродромдарды іздестіру және жобалау туралы білім деңгейін жетілдіру.
2. Тәрбиелік: Студенттерді пәнге деген құштарлығын арттыра отырып,жолаушылар тасымалы жүйесімен толықтай менгеруге тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: Студенттерге білім бере отыра, олардың мамандығына деген қызығушылығын жолаушылар тасымалын ұйымдастыру пәні арқылы арттыру.
Сабақтың түрі: лекция
Сабақ барысы:
І.Ұйымдастыру бөлімі.
Топ кезекшінің қабылдау, қатысты белгілеу.
ІІ. Негізгі бөлім.
Жаңа тақырыпты түсіндіру.
Жаңа тақырып жоспары:
1. Теміржол жолдарының неғізғі конструктивті элементтері және олардың мәні
2. Қорғаушы жол құрылыстары және олардың мәні.
3. Жол және автокөлік қызметтерінің ғимараттары мен құрылыстары және олардың тағайындалуы.
Теміржол магистральдарының көлденең қимасы одан да кіші категориялық жолдардың көлденең қимасынан едәуір айырмашылық болады (1 сурет), олар:
қарама-қарсы қозғалыс ағымын бір-бірімен ав томобильдердің қиылыса алмайтын жолақтармен бөледі (бөлу жолақтары);
бір бағытта қозғалатын Теміржол ағымы, бір өту бөлігін белгілеу арқылы әр қозғалыс жолаққа жылдамдықты әр түрлі етіп тағайындауды қарастырады. Әр өту бөлігі бір бағытта жүру үшін, екіден кем емес жүру жолағы бар, олардың ішкісі басып озуға қызмет етеді, ал бірақ үлкен қарқындылықта – үлкен жылдамдықпен қозғалатын жеңіл пойыздар үшін қарастырылған.
сурет Қазіргі таңдағы Теміржол магистральдарының көлденең кескін элементтері:
а-қысқа бөлу жолақтарымен; б-үлкен бөлу жолақтарымен:
1-бөлу жолағы; 2-өту бөлігі; 3-қырларға қозғалғанда тұрақ жолағы немесе қосымша жолақ; 4-топырақ жиегі; 3-сыртқы жиек жолағы; 6-ішкі жиек жолағы; 7-ішкі бекітілген жол жиегі.
Егер қозғалыс үлкен жылдамдықта болған жағдайда Теміржол доңғалағының негізгі жабыннан жол жиегіне шығып кетсе қарсыласу коэффициенті әр түрлі болып шығып (занос) кету қауіпі туады. Сол себепті Теміржол магистральдарында жабын шетімен және жол жиегі арасында ені 0,3-0,73м жиек жолақтарын орнатады, олар күннің барлық уақытында көрінетін лента тәріздес, жолды бекітетін және автомобильдерді жүргізуге оналатады. Теміржол магистральдарындағы жол жиектерін міндетті түрде бекітеді. теміржолдың жол жиектеріне шығуы тек қана ақаулар пайда болған жағдайда рұқсат етіледі.
Бекітілген жол жиегін онда тұрған теміржолдың жолдағы қозғалыс қауіпсіздігіне кедергі жасамау үшін ені 3м кем емес етіп жасайды. Демалуға және табиғатты бақылауға тек қана жол жиегінде арнайы орнатылатын алаңшаларда тоқтауға рұқсат етіледі. Өте үлкен қарқындылықты автомобиль магистральдарында жол жиектерінде арнайы тұрақ жолақтарын орнатады, олар бұзылған теміржолдардың техникалық көмек келгенше тоқтап тұруларына арналады. Тұрақ жолақтарының жол жабындарына өту бөлігінің жол жабынындай беріктікпен қамтамасыз етілуі қажет. Бұл жағдайда магистральдардағы жол жиегі ені кішірейеді (0,73 тен 1м дейін) және қоршаулар орнатуға тағайындалады.
Бөлу жолақтарының енін қарама-қарсы қозғалыс ағынының кедергі етпеуіне және үлкен жылдамдықта келе жатқан автомомбильдерден психологиялық әсерлер туғызбау үшін етіп қабылдайды. Негізі бөлу жолақтарын ені 3м ден 13м ге дейін қабылдайды. Соңғы жағдай болашақта жүру қарқындылығы өскен дағдайда бөлу жолақтарының енін 4-7м дейін кішірейтіп, олардың орнына өту жолақтарының енін үлкейтуге болады.
Осы күнге дейін бөлу жолақтарының енін Іа категориялық жолдар үшін 6м, ал Іб категориялық жолдар үшін 3м етіп жасайды, бірақ құнды жерлерде бөлу жолақтарын кішірейтуге рұқсат етіледі, жол жиектеріне қоршаулар орнатады, ол жағдайда жабын шетінен қоршауға дейін ара қашықтық 1м кем болмауы тиіс. Егер, болашақта бұл автомобиль магистралынан қозғалыс қарқындылығы көбейіп, өту жолағын үлкейтетін жағдайда, бөлу жолағын кеңейтеді, ол кезде Іа категориялық жолдарға сай бөлу жолағының енін 13,3м және Іб категориялық жолдың бөлу жолағының ені 12,3м етіп қабылдайды. Иілген көлденең бойлық берілген енді (жалпақ) бөлу жолақтары бірқатар артықшылықтарымен шектеледі: бөлу жолақтарынан шайылған топырақ өту бөлігін ластамайды; қарама-қарсы автомобильдердің фараларынан шағылысу азайады; вираждарды орнатуға үлкен мүмкіншілік туады.
Еріген қар жаңбыр суларын иілген бөлу жолақтарынан әкету үшін горизонтальді аудандарына еңістігі 3-7‰ ара тәріздес бойлық еңістік береді.
Вираждар конструкцияларын жай автомобиль жолдарынан қарағанда автомобиль магистральдарына орнату қиындау болады, олар өту бөлігін биіктеу және бөлу жолақтарынан ағын суларын әкету мақсатында жасалады. Жер бетінің үстінен көтерілген жобалық деңгей және жергілікті жердің еңістігіне байланысты вираждардың әр түрлі конструктивті шешімдері болуі мүмкін. Олар жер төсемінің сыртқы және ішкі деңгейінің өзгеруіне әкеліп соғады. Ең көп тараған келесі шешімдер болып табылады:
Көлденең еңістіктің барлығы ішкі жер төсемінің жиегіне бұрылады (2.2 а және б суреттері).
Бұл әдістің жетіспеушілігі өту бөлігінін шет жағын көтеру сырттан қарағанда үлкен жота секілді көрініп қалады. Бұл әдістің ең қолайлы қолдану аймағы – кішкене еңістігі бар жоталарды орналасатын жолдар, мұнда кішкене өту жолақтарын сырғытулар арқылы әр деңгейде орналасатын өту бөлігін алуға болады (өту бөлігін сатылы орналастыру).
Екі өту жолағының да ішкі жағалау арқылы немесе өту бөлігінің өсі бойнша бұрылысы бұрылады (2.2 в және г суреттері). Мұнда жер төсемінің сыртқы жиектері кішкене биіктікке көтеріледі. Бірақ бөлу жолақтары қарама – қарсы еңістікке ие болады, ал ол өз кезегінде суды алып кетуін ұйымдастыруға кедергі береді.
Өту бөлігінің бөлу жолақтар жиегімен бұрылу (2 д). Бұл жағдайда бөлу жолақтарының көлденең қимасы өзгермейді, бірақ жер төсемінің ішкі жағалауы алдынғы екі тәсілге қарағанда едәуір биітікке төмендейді. Күрделі геологиялық жағдайларда, мысалы батпақты аудандарда жиектер биіктігі кемдеу болуы мүмкін.
Достарыңызбен бөлісу: |