Иірілген жіптен жасалған матаны дайындау технологиясы тоқымашылық деп аталады.
Тоқыма станоктарын тоқымашылар қызмет етеді. Тоқымашы 2-8 механикалық және 48-56 автоматты станоктарын қызмет етеді. Механикалық станоктарында ол келесі негізгі операцияларды өткізеді: бос ілмекті шпульдерді толыққа айырбастайды, негіздің жіптердің жыраларын жояды, шпульдерді айырбастау автоматты түрде орындалады.Тоқымашы ұсынылған матаға , оның кемшіліктерін, оның пайда болу себептерін, алдын алу шараларын және жою жолдарын білуі тиіс.
Бейнені қарау.
Activity №1. Оқушылар негізгі операцияларды қарастыра отырып, жібек матаны алу сызбасын құрастырулары керек.
(Слайд 7)Матаны алу технологиясы жіптерді өрімдеу арқылы жүзеге асырылады: үлестік (жіптердің негіздері) және көлдеңен (ілмек жіптері). Жіптердің негіздері және ілмектің қасиеттері , сонымен қатар, оларды өрімдеудің тәсілдері әр түрлі.
Үлестік жіп (негізі) матаға көлдеңен келеді. Ол мықты, жіңішке және тегіс. Тартқан кезде ұзындығына әсер етпейді.
Көлдеңен жіп (ілмектердің) жуан, қысқа және үлпілдек болып келеді. Тарқан кезде ұзындығы да тартылады.
Мата еніне қарай шетінде жіптерді тығыз өрімдеу жолымен жиек пайда болады, ол матаны себілуінен қорғайды.
Жиектен жиекке қарай ара қашықтықты матаның ені деп атайды.
(Слайд 8) Челноктың ілмелі жіптің бір - бірімен үлестік жіптердің қиылысу жүйелігінен болашақ матаның қасиетіне байланысты болады.
Матадағы жіптерді өрімдеудің түрлері:
— жай: басты – ең бойлы, саржты, сәтенді, атласты; ұсақ өрнекті– рогожка, репс, күшейтілген саржа, диагоналды, әлдетілген;
— құрмалас; қос, түкті, ілмекті, ажурды, пикейлі;
— ірі өрнекті: жаккардты.
Өрімнің раппорты - өрім қайталанылатын жері.
1.Полотнолы өрімдеу – ілмек жібі жіп негізінің үстінен немесе астынан өтуін атайды.
2.Саржты өрімдеу – жіп негізі екі жіптің астынан өтіп, келесі қатарда бір жіпке жылжылатын өрімді атайды. Сыртқы жағында сол жақтан оң жаққа немесе керісінше оң жақтан сол жаққа жоғарыдан төменге қарай диагоналды жолдарды құрайды. Саржты өрімдеу жақсы ерекшелігі - "кесуші". Матаның жоғарғы бетінде рельефті диагоналдар пайда болады. 3.Атласты өрімдеу – жіп негіздері бірнеше ілмек жіптерінен өтеді. Маталар жоғарғы беттерінде ұзындатылған асырулардан құралған – сондықтан сыртқы жағы тегіс және жылтыр, ал ішкі жағы күңгірт. Негіздерден көп мөлшердегі жіптерден және раппорттағы ілмектен ерекшелінеді. Атласты өрімдеу кезінде жіп негіздері ілмек негіздердің бірнеші жіптері арқылы өтеді.
4.Сәтенді өрімдеу – ілмек жібі бірнеше жіп негіздері астынан өтеді. Ондай өрімдер матаға тегістікті береді.
Activity №2. Оқушыларға кестені пайдала отырып, жіп негіздері және ілмектің бағыттарын және матаның ішкі және сыртқы беттерін аңықтау керек. (Оқушыларға 1 мата үлгісі беріледі. Олар кезектесіп жіп негіздері және ілмектің бағыттарын және матаның ішкі және сыртқы беттерін аңықтайды)
Достарыңызбен бөлісу: |
