1.Мұғалім түсіндірмесі.
Қадыр Мырза-Әлінің өмірі туралы түсінік беру.
Қазақстанның алғашқы Әнұранының сөзін жазған авторлардың бірі, туған жерге деген ыстық ықыласы мен махаббатын жырлап өткен қазақтың атақты классик ақыны, поэзия алыбы
Нағыз қазақ – қазақ емес, нағыз қазақ – домбыра деп жырлаған белгілі ақын, аудармашы, Қазақстанның халық жазушысы Қадыр Ғинаятұлы Мырза Әлі 1935 жылы 5 қаңтарда Орал облысының Жымпиты кентінде туған. Бала кезінде жетім қалған Қадыр кедейліктің тауқыметін көріп өсті. Балалық шағынан бастап кітаптарға қызығушылық танытып, Жымпиты аудандық кітапханасының тұрақты оқырманы болды. ХХ ғасырдағы қазақ әдебиетіндегі поэма жанрының өсіп жетілуіне көп еңбек сіңірген Қазақстанның халық жазушысы, белгілі ақын Қадыр Мырза Әлі өмірінің соңғы жылдары екі рет инфаркт алып, 2011 жылы 23-нен 24-ші қаңтарға қараған түні жүрегі тоқтап қайтыс болды.
2. Өлеңді мәнерлеп оқу.
Кәрі қыран
Қанатынан қаңтардың қары бүркіп,
Қашатұғын көргенде бәрі де үркіп.
Қырағы көз бүгінде қарауытып,
Қалғып отыр қияда кәрі бүркіт.
Санағанмен өлімнен өмірді артық,
Соңғы кезде қарттықтың зәбірі артып,
Тұла бойы құрыстап,
Шабыт қашып,
Денесі де кетіпті ауыр тартып.
Тұсы бар ма тауыңның бұлт артпаған!
Тау бүркіті ол,
Далаға бұл тартпаған.
Қайран күндер:
Қиядан құйылғанда
Қырдың қызыл түлкісін бұлтартпаған!
Түлкі түгіл,
Түсетін қасқырыңа,
Қасқырыңа —
Албасты басқырыңа.
Өткір еді-ау ақ алмас шеңгелі оның
Қайрап-қайрап алғандай тас қырына!
Бауырында таулардың пұшпағы аунап,
О, жастық-ай!
Ауылдан ұшқан аулақ!
Құрыш тырнақ қоладай қайырылып,
Қалғаны ма енді оның тышқан аулап?!
Сеңгір-сеңгір бұлттарды жарып өтіп,
Самғап ұшар жастықтың әрі кетіп
Қалғаны ма?!
Ендеше
Бұл тірлікті
Қырандарша өтейін тәрік етіп!
О дүние, білсемші өтеріңді!
Деген оймен шaу бүркіт көтерілді.
Көтерілді,
Өртенген самолеттей
Қанатының астында от өрілді.
Көк аспанын —
Бұлт емес —
Мұң қаптаған
Кезде
Қыран қыран ба үн қатпаған?!
Шаңқ етті де шay бүркіт
Заулап келіп
Қойып кетті көк тасқа күн қақтаған!
Күрсінді тау ақ қарлы —
Ақ кебінді.
Кәрі қыран осылай тапты өлімді.
Жасын түскен дөңгелек шар айнадай —
Пай-пай, шіркін! —
Көк тасың қақ бөлінді!
Қыран еді бұл неткен құдіретті!
Найзағайдай жарқылдап ғұмыры өтті.
Көрген кезде осыны
Шіміркеніп,
Жас бүркіттің жүрегі бір дір етті!
Сабақ алып шежіре көне күннен,
Бәрін көздің өткізіп елегінен,
Қыранша өмір сүргенің —
Қандай бақыт!
Қандай бақыт —
Қыранша өле білген!
3.Мәтінге жоспар құру.
1.
2.
3.
|
