Сайфуллаев бауыржан нұрымбетұЛЫ
жүктеу/скачать 3.36 Mb. Pdf көрінісі
|
| Мeтафоpалык мағына. Мeтафоpа гpeк тiлiнiy «metafhora» - ауысу дeгeн
созi бойынша жасалған тepмин. Бeлгiлepiнiy ұксастығына каpай бip заттыy нe кұбылыстыy eкiншi бip зат нe кұбылыс атаулаpы мeн аталуыныy нeгiзiндe соз мағынасыныy ауысуы мeтафоpа дeп аталады. Мeтафоpа тәсiлi аpкылы соз мағынасыныy ауысуы бeлгiлeнeтiн заттаpдыy тұлға, тус, кимыл ұксастығыныy нeгiзiндe болады. Мысалы, eсiктiy тұткасы дeгeндe eсiктiy колға ұсталатын жepi дeгeн мағынаны бiлдipeдi. Бұл оныy туpа мағынасы. Ал «Адам - омip тұткасы» дeгeндeгi тұтка созi тipeк дeгeн мағынаны бiлдipeдi. Бұл соз тұтка созiнiy туынды жәнe ауыспалы мағынасы eкeндiгiн айкындайды. Мeтонимия (гpeктыy тetопутыа - атын озгepтып атау мағыналы созы) — бeлгылы быp заттаp мeн кұбылыстаpдыy сыpткы жәнe ышкы мән_мағынасыныy peалды байланыстылығына каpай алмастыpу амалы. Мeтонимияныy мeтафоpадан быp айыpмашылығы мынау: мeтафоpа, нeгызынeн, ұксас eкы зат нeмeсe кұбылысты быp-ак атаумeн (созбeн) атаса, мeтонимия ойда сакталынып тұpған быpep созды айтпай-ак, ол созды eкыншы быp соз мағынасына сыйыстыpып жыбepeды. Ондайда eкы нeмeсe одан да коп соз мағынасы сол создep оpнына колданылған быp-ак создeн оп-оyай аyғаpылады. Оныy сeбeбы — мeтонимия халык тылындe epтeдeн бepмeн каpай калыптаскан ұғымдаpға сәйкeс жасалынады. Мәсeлeн, Сәкeнды окыдым дeсeк, Сәкeнныy шығаpмалаpын окыдым дeгeнды аyғаpамыз. Дина жeyгeйдыy дастаpканы мол eкeн, — дeсeк, Динаныy стол жапкышыныy колeм-молшepын айтпаймыз; тағамы мол eкeн нeмeсe Динаныy колы ашык, баpын аямайды дeгeн мағынаны ұғамыз. Олай болса, дастаpкан созы ауыспалы, бeйнeлы мағынада колданылып тұp. Сонда бұл сойлeмдepдeгы Сәкeн, дастаpкан дeгeндep — мeтонимия. Синeкдоха атаулаpды алмастыpып атаудыy бip туpi болып саналады. Осыныy нeгiзiндe жапсаpластык, ipгeлeстiк мағына куштi болады. Синeкдоханыy мeтонимиядан нeгiзгi айыpмашылығы аталатын заттаpдыy сандык бeлгiлepiнe байланысты болады. жүктеу/скачать 3.36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|