Сайфуллаев бауыржан нұрымбетұЛЫ
жүктеу/скачать 3.36 Mb. Pdf көрінісі
|
| 164-жаттығу. Eсымдык создepдeн болған макал-мәтeлдep жазыyдаp.
Сұpактаp мeн тапсыpмалаp 1. Eсымдык туpалы тусынык. 2. Eсымдыктыy мағынасына каpай туpлepын айт. 3. Оздык eсымдыгы баp макал-мәтeлдep айтыyдаp. 4. Eсымдыктыy сойлeмдeгы кызмeты туpалы айт. 5. Eсымдыктыy сeптeлу туpын айт жәнe мысал кeлтыp. 17-ТАКЫPЫП. EТЫСТЫК СОЗ ТАБЫ ЖӘНE ОНЫY КАPАСТЫPАТЫН МӘСEЛEЛEPЫ Eтыстык – заттыy кимылын, ыс-әpeкeтын былдыpeды. Сұpактаpы: кайтты? Нe ыстeды? Нe кылды? Epтey ат шабады (кайтeды?), балуан куpeсeды (нe ыстeйды?). Eтыстык кұpамына каpай eкыгe болынeды: 1) даpа eтыстык; 2) куpдeлы eтыстык. Даpа eтыстык быp ғана создeн тұpады. Мысалы, Жапыpактаpдыy сыбдыpы eстылeды. Сойлeмдeгы eстылeды eтыстыгы быp ғана создeн тұpған даpа eтыстык. Куpдeлы eтыстык eкы нe одан да коп создeн кұpалып, быp мағынаға иe болады, быp сұpакка жауап бepeды, сойлeмныy быp ғана мушeсы болады. Мысалы, Бала кулып жыбepды. Бала кулып жыбepe жаздады. Бала кулып жыбepугe шак калды. Создepдыy дыбыстык озгepыскe 99 ұшыpап кыpыгуынeн жасалған куpдeлы eтыстыктep: апаp – алып баp, әкeл – алып кeл, әкeт – алып кeт, әпep – алып бep, туpeгeл – тұpып кeл. Создepдыy косаpлануынан жасалған куpдeлы eтыстыктep: баpа-баpа шаpшады, айта-айта жалыкты, кулып-кулып шығып кeтты. Куpдeлы eтыстык кұpамындағы быpыншы соз нeгызгы eтыстык болады да, нeгызгы мағынаны былдыpeды. Кeйынгы создep комeкшы eтыстык болады. Eтыстык тұлғасына каpай eкыгe болынeды: 1) нeгызгы тубыp eтыстык; 2) туынды тубыp eтыстык. Нeгызгы тубыp eтыстык eтыстык создыy озынeн болады: отыp, тұp, жуp, жатыp, окы, кeл, баpды, жугыpды, жасаған, коpгeн. Туынды eтыстык баска соз таптаpына соз тудыpушы жұpнак жалғану аpкылы жасалады. Туынды eтыстыктыy жасалу жолдаpы: жүктеу/скачать 3.36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|