122
Epтey бәpыбыp Оp бойындағы шаһаpдан әpы
каpай аяк басты-ак кайтадан
бугeжeктeугe туpа кeлeды. Бәpы калмашка киынып алыпты. Epтeyынe таyepтey
жаpкыpап кун шыкты. Былтыp куздeн бepы башкұpт ышы сәл-пәл тыныштау.
Иә, осы жолы Шәмeкeйдыy жeлы оyынан шығып тұp. (Ә.Кeкылбаeв) Соны
әуeлы Әбыш байкаған eды. Киымшey жаyада жантайған eды. (М. Әуeзов). Ол
ұлы сәскeдe оянды. Содан бepы тыpшылык осылайша отып жатыp. Аякты апыл-
тапыл басканда кepeгeдeгы камшыға жаpмасты. Кундыз кулкыдeн, тундe
ұйкыдан кағылды. Куpдeлы куй осылайша дуниeгe кeлды. Бұғалыктан коп
томeн туспeй, eкы шeкты epсылы-каpсылы алма-кeзeк ылып, доyгeлeнгeн
дыбыстаpды жалыкканша кайталады. Ыкылас атка конғанша асыкты. Тәпсыp
окыс куpсынды. Бұл жолы кулкысы тыпты epсы коpынды.
(Т. Әлымкұлов)
196-жаттығу. Бepылгeн мeкeн устeулыpын кыpыстыpe отыpып, сойлeм
кұpаyдаp.
Кeйын. Алда. Бepы. Жоғаpы. Ылгepы. Томeн.
197-жаттығу. Бepылгeн мәтыннeн
мeкeн устeулepын тауып, сұpактаpын
койыyдаp.
1. Каpсымыздан откыншы жауын кұйып кeтты. 2. Тыстан уйгe ауыp ылғал
иыс кeлeды. 3. Тау жактан eскeн самалдыy лeбы салкын. 4. Алыстан мотоp уны
талып астылeды. 5. Бeйсeн Жомаpтпeн кeйын кайтты. 6. Быз жоғаpыда малды
ауылдаpдыy тeхникамeн жабдыкталғанын атап откeнбыз. 7. Быз ылгepы жуpып
кeттык. 8. Оpталап калған ай батыска каpай сызылып баpады. 9. Eкы куннeн
бepы жауды ылгepы жыбepмeй ұстап тұpмыз. 10. Ушeуы әyгымeмeн жоғаpыдан
томeн тусты. 11. Таза бұлак тасада калмас.
198-жаттығу. Бepылгeн сойлeмдepды кошыpып жазып,
сын-бeйнe
устeулepыныy астын сызыyдаp, тыpкeскeн созымeн байланыстыpып, олаpға
сұpак койыyдаp.
1. Асан eкeумыз акыpын әyгымeлeсып кeлeмыз. Әpeы дeгeндe ауылдыy
шeтынe кeлып токтадык. Кыз-бозбалалаp epкын сойлeсып тұp. Дepeу бызды
коpып, бeт-бeтымeн уйгe таpкаса бастады. 2.
Жай соккандай саpт eтып,
әлдeнeсы сынды да, конвeйep кeнeт токтап калды. 3. Сәулe шұғыл озгepып,
әлдeбыp жоғалғаны табылғандай куана кeтты. 4. Жаyбыp быpтe-быpтe ашыла
бастады. Бұлттыy аpасынан кунныy козы әpey дeгeндe коpынe бастады. 5.
123
Жeтымдык бұған озыныy баpлык суык пышынын eмын-epкын танытты. Катал
тағдыp мыкты колымeн катты ұстады. 6. Бeкeн оксып балаша жылады.
Достарыңызбен бөлісу: