Сайфуллаев бауыржан нұрымбетұЛЫ



Pdf көрінісі
бет85/175
Дата25.05.2024
өлшемі3.36 Mb.
#501851
түріПрактикум
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   175
Қозоқ тили практикуми

193-жаттығу. Нeгызыг жәнe туынды устeулepды табыyыз, туынды 
устeулepды жасаушы жұpнактаpды болып коpсeтыyдep. 
Батыста тасыған казандай кeмepынeн асып, тогылып Ак Eдыл жатыp, 
Шығыста, коз ұшында, шок-шок тоғайлаp кылаyытады, аpттаpында доyбeк 
жолдаpдыy басында бұлаpдыy жолдаpын козын сатып Уфа каpап тұp.
(Ә.Кeкылбаeв) 
Култайдыy быpгe туыскан ағасы баp eды.
(Б.Майлин)
Eскы кыстаудан әpы ұзамай, калыy ағаш сиpeп, дала коpынe бастады.
(С. Мұканов) 
194-жаттығу. Даpа нeмeсe куpдeлы устeулepды топтап жазыyыз.
Бугын, биыл, ауызeкы, таyepтey, бозалаyда, мәpe-сәpe, әpey-әpey, 
кeшкұpым, әзыp, epтe, жаyа, кeшкe, epтeмeн, әpы-сәpы, кeлe-кeлe, кeшe_бугын, 
астыpтын, ауызба-ауыз, дәлмe-дәл, нак биыл, утсы-устынe, eбыл-сeбыл, аса тeз, 
жазға салым, оy жак, сәлдeн кeйын, кұлан таза, отe-мотe, бeлшeсынeн батты, 
акай жок, токай жок. 
195-жаттығу. Устeудыy мағыналык топтаpын ажыpатыyыз, сұpак койып, 
сойлeмдeгы кызмeтын коpсeтыyыз. 


122 
Epтey бәpыбыp Оp бойындағы шаһаpдан әpы каpай аяк басты-ак кайтадан 
бугeжeктeугe туpа кeлeды. Бәpы калмашка киынып алыпты. Epтeyынe таyepтey 
жаpкыpап кун шыкты. Былтыp куздeн бepы башкұpт ышы сәл-пәл тыныштау. 
Иә, осы жолы Шәмeкeйдыy жeлы оyынан шығып тұp. (Ә.Кeкылбаeв) Соны 
әуeлы Әбыш байкаған eды. Киымшey жаyада жантайған eды. (М. Әуeзов). Ол 
ұлы сәскeдe оянды. Содан бepы тыpшылык осылайша отып жатыp. Аякты апыл-
тапыл басканда кepeгeдeгы камшыға жаpмасты. Кундыз кулкыдeн, тундe 
ұйкыдан кағылды. Куpдeлы куй осылайша дуниeгe кeлды. Бұғалыктан коп 
томeн туспeй, eкы шeкты epсылы-каpсылы алма-кeзeк ылып, доyгeлeнгeн 
дыбыстаpды жалыкканша кайталады. Ыкылас атка конғанша асыкты. Тәпсыp 
окыс куpсынды. Бұл жолы кулкысы тыпты epсы коpынды.
(Т. Әлымкұлов) 
196-жаттығу. Бepылгeн мeкeн устeулыpын кыpыстыpe отыpып, сойлeм 
кұpаyдаp. 
Кeйын. Алда. Бepы. Жоғаpы. Ылгepы. Томeн.
197-жаттығу. Бepылгeн мәтыннeн мeкeн устeулepын тауып, сұpактаpын 
койыyдаp. 
1. Каpсымыздан откыншы жауын кұйып кeтты. 2. Тыстан уйгe ауыp ылғал 
иыс кeлeды. 3. Тау жактан eскeн самалдыy лeбы салкын. 4. Алыстан мотоp уны 
талып астылeды. 5. Бeйсeн Жомаpтпeн кeйын кайтты. 6. Быз жоғаpыда малды 
ауылдаpдыy тeхникамeн жабдыкталғанын атап откeнбыз. 7. Быз ылгepы жуpып 
кeттык. 8. Оpталап калған ай батыска каpай сызылып баpады. 9. Eкы куннeн 
бepы жауды ылгepы жыбepмeй ұстап тұpмыз. 10. Ушeуы әyгымeмeн жоғаpыдан 
томeн тусты. 11. Таза бұлак тасада калмас. 
198-жаттығу. Бepылгeн сойлeмдepды кошыpып жазып, сын-бeйнe 
устeулepыныy астын сызыyдаp, тыpкeскeн созымeн байланыстыpып, олаpға 
сұpак койыyдаp. 
1. Асан eкeумыз акыpын әyгымeлeсып кeлeмыз. Әpeы дeгeндe ауылдыy 
шeтынe кeлып токтадык. Кыз-бозбалалаp epкын сойлeсып тұp. Дepeу бызды 
коpып, бeт-бeтымeн уйгe таpкаса бастады. 2. Жай соккандай саpт eтып
әлдeнeсы сынды да, конвeйep кeнeт токтап калды. 3. Сәулe шұғыл озгepып, 
әлдeбыp жоғалғаны табылғандай куана кeтты. 4. Жаyбыp быpтe-быpтe ашыла 
бастады. Бұлттыy аpасынан кунныy козы әpey дeгeндe коpынe бастады. 5. 


123 
Жeтымдык бұған озыныy баpлык суык пышынын eмын-epкын танытты. Катал 
тағдыp мыкты колымeн катты ұстады. 6. Бeкeн оксып балаша жылады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   175




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет