Унитарлық – құрылыста саяси билік бір орталыққа бағынады, мемлекеттің ішінде өз алдына бөлек басқа құрылымға жол бермейді. Мемлекетке бір ортақ Конституция, Заңдар саяси билік қажет Мысалы: Қазақстан, Италия, Греция, т.с.с - Монархия деп – мемлекеттің жоғарғы өкімет билігі жеке-дара, бір билеушінің қолында болып, ол әкеден балаға мұра ретінде қалатын түрін айтады.
- Монархия абсолюттік, конституциялық болып бөлінеді. Абсолюттік монархия деп жоғарғы өкімет билігі бүтіндей, тұтас, формальді түрде де шектелместен бір адамның қолында тұрған құрылысты айтады. Конституциялық монархияда монархтың билігі белгілі дәрежеде заң шығаратын билік парламентпен шектеледі. Қазір Бельгия, Голландия, Дания, Иордания, Испания, Норвегия, Люксембург, Марокко, Жапонияда сақталған.
- Республика деп – мемлекеттік биліктің барлық жоғары органдары белгілі бір уақытқа сайланатын немесе өкілдік мекемелер арқылы қалыптасатын мемлекеттік басқарудың түрін айтады.
- Республика президенттік және парламенттік болып бөлінеді.
| |
Президенттік республика
|
Парламенттік республика
|
Аралас республика
|
Өкіметті тағайындау қүқық.
Кабинетті қалыптастыру
|
Президентке қажет
|
Парламентке қажет
|
Президент министрдерді үсынады
Парламент бекітеді
|
Президентті сайлау тәсілдері
|
Бүкіл халықтық сайлаумен
|
Парламент депуттарының сайлаумен
|
Бүкіл халықтық сайлаумен
|
Президенттің ролі
|
Мемлекеттің басшысы атқару билік тармағыңың басшысы заң шығару қүқығы бар Вето қүқығы бар
|
Мемлекеттің рәміздік басшысы
|
Мемлекеттің рәміздік басшысы
|
Парламентті тарату қүқық
|
Президентке
|
Парламеттің өзіңе
|
Екеунің да қүқығы бар
|
Өкіметтің тәуелділігі
|
Президенттең
|
парламенттең
|
екеүнедең
| - Федерация – деп белгілі бір саяси тәуелсіздігі бар бірнеше мемлекеттік құрылымдардың бірігіп одақтық жаңа бір мемлекет құруын айтады.
- Жалпы мемлекеттік конституция барлық бірігіп отырғаң қүрылымдарға қажет. Барлығы ортақ институттарға бағынады. Бірақта әрқайсының жоғарғы билеу органдары болады. Өздеріне қажет заңдарда шығаруға қүқықтары болуы мүмкің. Мысалы: АҚШ, Германия, Канада,Ресей т.с.с.
- Конфедерация – деп өздерінің кейбір амал-әрекеттерін үйлестіріп, белгілі бір мақсаттарды жүзеге асыру үшін бірлескен егеменді елдер одағын айтады. Міндетті ортақ заңдары болмайды. Мысалы: бұрын Швейцарияда, Солтүстік Америка Штатында болған.Қазіргі замандарда осы түрге бірлестірілген еуропа елдерің келтірүге болады
- Әр елде парламентті әр түрлі атайды: АҚШ, Филиппинде – конгресс; Польша, Финляндияда – Сейм; Иран, Түркияда – Мәжіліс; Израильде – Кнессет; Швейцарияда – Ригстаг; Францияда – Ұлттық жиналыс дейді.
- Ресейде - Дума
Достарыңызбен бөлісу: |
