Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі, тұрғын үй қатынастары және коммуналдық шаруашылық саласындағы

Осы мемлекеттік нормативті ҚР сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі, тұрғын үй қатынастары және коммуналдық шаруашылық саласындағы Уәкілетті органының рұқсатынсыз ресми басылым ретінде толық немесе ішінара қайта басуға, көбейтуге және таратуға болмайды.

Еңгізілген күні – 2011.05.01

ҚР ҚНжәнеЕ 2.04-01-2001 «Құрылыс климатологиясы»;

Осы ұсыныстарға сәйкес анықталатын отынды тұтыну нормативтері келесі мақсаттарға арналған:

• 
  Жеке тұрғын үй секторында тұтынатын отын көлемін жоспарлау.
  
• 
  қолданыстағы заңнамамен белгіленген тәртіпте кәсіби қызметін жүзеге асыру мақсатында ауылды елді мекендерге жіберілген жас мамандарға жеңілдіктер мен субсидиялар және өтемақылар ұсыну түрінде көрсетілетін әлеуметтік қолдау мөлшері мен шараларын анықтау барысында пайдалану;
  
• 
  Бюджеттік қаражаттар қажеттілігін, соның ішінде азаматтардың кейбір санаттарына жеңілдіктер, субсидиялар мен өтемақылар төлеу мақсатымен, есептеу барысында пайдалану;
  
• 
  Энергия ресурстарын қолдану және энергияны үнемдеу тиімділігін есептеу.
  

Тұрғын үй алаңының әлеуметтік нормасы – оның тұрғын үй мен коммуналдық қызметтерді төлеу бойынша өтемақы (субсидиялар) ұсынылатын, 1 адамға шаққандағы тұрғын алаңының мөлшері. Қазақстан Республикасында ел бойынша орташа алғанда 1 тұрғынды тұрғын үймен қамсыздандырудың әлеуметтік нормасы 18 шаршы метр мөлшерінде анықталады. Тұрғын үй алаңының әлеуметтік нормасы әлеуметтік қолданыстың тұрғын үй қорларындағы тұрғын жайлар типтері, отбасы құрамы, тұрғын үймен қамсызданудың қол жеткізген деңгейіне және басқа да факторларға байланысты атқарушы органдармен анықталатын, тұрғын жайларды ұсынудың минимальды мөлшеріне тең.

Нақты бір елді мекен үшін отынды тұтыну нормативтері екі кезеңмен әзірленуі қажет. Бірінші кезеңде әртүрлі климаттық аймақтарда орналасқан аймақтар бойынша жеке тұрғын үйлерде отынды тұтыну нормативтері қалыптастырылады. Қазақстан аумағының климаттық аймақтар бойынша бөлінуін ҚР ҚНжәнеЕ 2.04-01-2001 «Құрылыс климатологиясы» құрамынан көріңіз.

Екінші кезеңде жергілікті шарттарды ескере отырып, осы нормативті көрсеткіштерді дифференциациялау арқылы нақты бір елді мекен үшін отынды тұтыну нормативтері анықталады. Сыртқы ауаның нақты температуралары мен жел жылдамдығы бойынша деректерді метеорологиялық станциялар мәліметтерінің негізінде анықтау қажет. Мұндай мәліметтер болмаған жағдайда, дербес келесі жолмен жүргізіл алады: күнделікті үш реттен кем емес (7, 13 және 21 сағатта) термометр көрсеткіштері – сыртқы ауа температурасы жазылып алынады. Термометр ғимараттың солтүстігі жағынан орнатылады және тікелей күн сәулесі мен ғимараттан шығатын ішкі жылудан қорғалуы қажет. Сыртқы ауаның орташа температурасы анықталады:

• 
  Орташа тәуліктік – температура көрсеткішінің жиынтық қоспасын өлшем санына бөлу арқылы;
  
• 
  Орташа айлық – орташа тәуліктік температура көрсеткішінің жиынтық қоспасын бір айдағы күн санына бөлу арқылы;
  
• 
  Жылыту кезеңіндегі орташа температура – орташа айлық температуралар туындыларының жиынтық қоспасын жылыту кезеңінің әрбір айындағы жылыту жүйесінің жұмыс істеген күн санына (ұзақтығына) бөлу арқылы.
  

Жеке тұрғын үйлерді жылытуға отын қажеттілігін есептеуді әдетте, ғимараттар паспорттары немесе жобаларында көрсетілген есептік максималдық жылу жоғалту негізінде жүргізу қажет. Жеке тұрғын үйлерді жылыту кезінде отын құрылыстық қоршау конструкциялары арқылы жылудың жоғалуын, сондай-ақ сыртқы есіктер мен терезе конструкцияларындағы саңылаулар арқылы сыртқы ауаның инфильтрациясынан туындайтын жылу жоғалуын өтеуге жылу алу үшін шығындалады. Отынды тұтыну нормативтерін анықтау кезінде тұрғын үйдің келесі конструктивтік және техникалық параметрлері мен оның жайлылық деңгейі ескеріледі. Жылуды жобалауға арналған сыртқы ауаның есептік температурасы _= -31C⁰ дейін жететін климаттық аудандар үшін жылытылатын ғимараттар ішіндегі тұрғын жайлар ауасының орташа температурасы +18C°, ал ықтағы бөлмелерде +22С° болып есептелген, ал сыртқы ауаның есептік температурасы _= -31С°-тан бастап және одан төмен болатын климаттық аудандар үшін – сәйкесінше +20C° және +24С°.

Отынды тұтыну нормативтерінің деңгейі табиғи, сондай-ақ баға мәнінде уақыт бойынша бекітілмеген, ол климаттық деректер динамикасына, елдегі экономикалық жағдайға, демографиялық сипаттың өзгеруіне байланысты өзгеруі мүмкін және мерзімді түрде қайта қарастырылуы мүмкін. Қазандық және отын қолданушы басқа да қондырғылар үшін отынның жоспарлы қажеттілігі нақты параметрлеріне байланысты нақтылануы тиіс Қазандық және отын қолданушы басқа да қондырғылар үшін отынның жоспарлы қажеттілігі сыртқы ауаның нақты температурасы және жылыту кезеңінің іс жүзіндегі ұзақтығы бойынша, ал желден қорғалмаған ғимараттар үшін, сондай-ақ жел жылдамдығының нақты параметрлеріне байланысты нақтылануы тиіс.

Нақты деректер бойынша қазандық және отын қолданушы басқа да қондырғылар үшін отынның тәуліктік шығыны, сондай-ақ, от жағу кезеңі ішінде отынның нақтыланған есептік шығыны анықталады.

Егер эксплуатациялық сынақтаулармен анықталған отынның үстеме шығыны жұмыстың қалыптан тыс режиміне немесе жабдықтың істен шығуына байланысты болса, норматив өзгертілмейді. Пайдалану режимін немесе түзету енгізу қарастырылмаған отындық жабдықтардың жұмыс параметрлері өзгертілген болса, параметрлер мен жұмыстардың қайта бекітілген режимдерінде сынақтау нәтижелерінің негізінде нормативті түзетуге жол беріледі.

Өлшем бірлігін таңдау кезінде келесі көрсеткіштер қолданылады:

а) жылыту қатысында – тұрғын жайлардың жалпы алаңының 1 шаршы метріне Гкал;

б) газбен қамсыздандыру қатысында (газды жылыту қажеттілігіне шығындаған жағдайда): тұрғын жайлардың жалпы алаңының 1 шаршы метріне 1 текше метр;

в) электрмен қамсыздандыру қатысында (электрді жылыту қажеттілігіне шығындаған жағдайда) – кВт/сағ 1 шаршы метрге.

Шығынды төмендету және отынды үнемдеуге ғимараттардың конструктивті шешімдерінің, технологиялық процесстердің, және қазандықтар мен басқа да жылу қолданушы қондырғылар жұмысының қолдану режимдерінің жетілдірілу себепші болуы тиіс, сондай-ақ күн радиациясының жылуын қолдану есебінен жүзеге асырылуы қажет. Жылу өткізгіштің параметрлерін сақтамау есебінен немесе тұтынушылардың бекітілген технологияны бұзу есебінен отынды үнемдеуге жол берілмейді.

Елді мекен бойынша отынның іс жүзіндегі жиынтықталған үнемделуі ғимараттың жылыту жабдығын, қазандықты және басқа да жылу қолданушы қондырғылардың ғана үнемді жұмысының нәтижесі емес, барлық тұтынушылардың алатын жылуын үнемді пайдалану, бірінші кезекте жеке тұрғын үйлердің жылытуға алатын жылуын үнемді пайдалану, сондай-ақ сыртқы жылу желістерінде жылудың жоғалуын төмендету нәтижесі болуы тиіс.

Тұтыну нормативтері отынның әрбір түрі бойынша белгіленеді және жеке тұрғын үйдің жайлылық деңгейімен анықталады. Жайлылық деңгейін сипаттаушы параметрлер ретінде Қазақстан Республикасының нормативті құқықтық актілеріне сәйкес құрылыс, техникалық және басқа да талаптармен белгіленген көрсеткіштер қолданылады.

Отынды тұтыну нормативтері бірдей конструкциялық және техникалық параметрлерге, сондай-ақ жайлылық деңгейіне ие жеке тұрғын үйлер үшін бекітіледі. Конструктивті және техникалық параметрлерде, сондай-ақ жайлылық деңгейінде өзгешеліктер болған жағдайда, отынды тұтыну нормативтері сараланады.

Отынды тұтыну нормативтері Қазақстан Республикасының заңнамалық және басқа да нормативті құқықтық актілерімен көзделген, отын сапасына қойылатын талаптарға сәйкес белгіленеді.

Отынды тұтыну нормативтері уәкілетті органдармен бекітіледі.

Отынды тұтыну нормативтерін өзгерту оларды белгілеу үшін анықталған тәртіпте жүзеге асырылады. Тұрғын үйде тұтынушымен коммуналдық ресурстарды тұтыну көлемі (мөлшері) 5 пайыздан астам мөлшерге өзгертілген жағдайда, отынды тұтыну нормативтерін өзгерту үшін негіз ретінде конструктивтік және техникалық параметрлерінің, жеке тұрғын үйінің жайлылық деңгейінің, климаттық шарттардың өзгертілуі қызмет етеді.

Отынды тұтыну нормативтерін белгілеу үшін оларды отынды тұтыну нормативтерін анықтау үшін ұсынылатын, әдістер мен формулалар көмегімен есептеу немесе анықтау қажет (бөлім 5 ÷ 8).