572
32 Т а р а у
САҢЫРАУҚҰЛАҚТАРҒА ҚАРСЫ ЗАТТАР
Патогенді жэне шартты патогенді саныраукұлактар кеңінен тараған ауруларды (микоздар)' шакырады. Қоздырушыға карай саңырауқулактарга карсы спектрлі тиісті препараттарды тағайындайды. Сонымен катар, препараттарды таңдаганда олардың фармакокинетикалык ерекшеліктері мен уыттыгынын үлкен маңызы бар.
I. Патогенді саныраукұлактармен шакырылган ауруларды емдеу
үшін қолданылатын заттар
І.Жүйелік немесе терең микоздарда
(кокцидиоидомикоз, паракокцидиомикоз, гистоплазмоз,
криптококкоз, бластомикоз)
Антибиотиктер - амфотерицин В, микогептин
Имидазол туындылары - миконазол, кетоконазол
Триазол туындылары - итраконазол, флуконазол
2. Эпидермомикоздарда (дерматомикоздарда)
Антибиотиктер - гризеофульвин
И-метшнафталин туындылары - тербинафин (ламизил)
Нитрофенол туындылары - нитрофунгин
Йод препараттары - йодтың спиртті ерітіндісі, калий йодиді
II. Шартты патогенді санырауқүлакіармен (мысалы,
кандидомикоз кезінде) шақырылған ауруларда
колданылатын заттар
Антибиотжтер - нистатин, леворин, амфотерицин В
Имидазол туындылары - миконазол, клотримазол
Бис-төртіншілік аммоншік түздар - декамин
Жүйелік микоздар кезінде(гистоплазмозда,криптококкозда, бластомикозда, кокцидиоидомикозда) негізгі емдік препараттардың бірі -амфотерицин В (амфостатин, фунгизон). Ол Зігеріотусез посіозит-мен өндіріпетін полиендік антибиотик. Бактерияларға, риккетсилерге, вирустарға әсер етпейді. Саңыраукұлактың жасуша мембранасы еткізгіштігінің жэне оның транспорттык кызметінің бұзылыстарымен байланысты айрыкша фунгистатикалык2 эсері бар. Амфотерицин В-ның саңыраукұлактарға карсы тандамалы эсер етуі, оның саңыраукұлактың жасуша кабыргаларының негізгі липиді эргостеролмен (адам және бактериялардың жасушаларында негізгі липидтер холестерин болып
Трек тілінен тукез - саныраукұлак. 2 Латын тілінен /ип%ш - саңырауқұлак.
573
табылады) байланысуы аркасында жүзеге асады. Амфотерицин В -га тұрақтыл ык баяу дамиды.
Асказан-ішек жолдарынан препарат нашар сіңеді, сондыктан оны көк тамырга тағайындалады. Амфотерицин В гематоэнцефалды тосқауылдан өтпейді, осыган байланысты кажет кезінде оны ми қабатының астына инъекция жасайды. Сонымен катар, оны дене куыстарына енгізеді, ингаляция түрінде және жергілікті қолданады. Агзадан бүйрек аркылы шығарылады. Препараттың шыгуы өте баяу (аптасына 20-40%) жүреді.
Амфотерицин В-ның уыттыгы оте жогары. Бұл кумуляцияламудың аркасында күшейеді. Жанама әсерлер жиі байқалады, олардың көбі өте кауіпті. Амфотерицин В-ны колданганда диспепсиялык құбылыстар, қызба, артериялық қысымнын төмендеуі, нефротоксикалык әсерлер, анемия, гипокалиемия, нейротоксикалық бұзылыстар, тромбофлебит, эртүрлі аллергиялыкреакциялар пайдаблады.
Амфотерицин В-мен емдеуді стационарда, үнемі бауыр, бүйрек, кызметтерін, канның кұрамын және кандагы калий ионынын мөлшерін бакылау аркылы жүргізу керек. Бауыр жэне бүйрек аурулары кезінде амфотерицин В колданылмайды.
Химиялык кұрылысы жэне саңырауқұлактарға карсы әсер ету спектрі бойынша амфотерицин В-ға жакын микогептин антибиотигі. Ол актиномицет 8(гер(оуегіісііііит тусоһер(іпісит-мен өндіріледі. Препаратты ішке және сырттан енгізуге тагайындайды.
Жүйелік микоздарды емдеу үшін колданылатын, саңыраукү-лактардың жасуша мембраналарының эргостерол синтезін өзгертетін, синтетикалык косылыстар - имидазол және триазол туындылары. Бұл жасуша мембранасының қызметін бұзады және сацырауқүлактардың репликациясын тежейді.
Жүйелік әсер ететін имидазол туындыларына миконазол, кетоконазол жатады.
Миконазол көктамырга,энтералды,сирекжағдайда-микабатының астына (ол гематоэнцефалды тосқауыл аркылы нашар өтеді) енгізіледі. Кокцидиоидомикоз, криптококкоз, паракокцидиомикоз бластомикоз, сонымен қатар шашьфанды кандидамикоздарда миконазол парентералды колданылады. Миконазол қынаптың шырышты қабаты кандидамен зақымдалганда, дерматокоздарда жергілікті де қолданылады. Препарат көптеген жанама әсерлер шакырады: тромбофлебит, локсу, анемия, гиперлипидемия, гипонатриемия, сирек жагдайда лейкопения, аллергиялык реакциялар және т.б. Миконазолдың жиі болатын жанама эсерлері оны колдануды шектейді. Препараттың амфотерицин В-га қараганда уыттылығы аз.
574
Кетоконазол ішке колданылады. Ол ас корыту жолдарынан жаксы сіңеді жэне көптеген тіндерге таралады. Бірак ОЖЖ-не нашар өтеді. Оның 90 % жуығы кан сарысуының белоктарымен байланысады. Кетоконазол бауырда метаболюмге ұшырайды. Бүйрек жэне өт арқылы бөлінеді. 1,,2~8 саг. Препаратты бластомикозда, гистоплазмозда, паракокііидиомикозда, онихомикозда, шырышты кабаттар Сапсіісіа-мен зақымдалганда колданылады. Едәуір уыттылыгымен сипатталады. Гепатотоксикалык әсері бар. Локсу, кұсу болуы мүмкін.
Жүйелік микоздарды емдеу үшін триазол туындыларынан флуконазол, итраконазол колданьшады.
Флуконазол (дифлукан, максосист) энтералды енгізгенде жаксы сіңеді. Гематоэнцефалдыктоскауыл арқылы жеткілікті мөлшерде өтеді.Хт~ 30 сағ. Өзгермеген түрде бүйрек арқылы шығады. Санырауқулактармен шакырылған менингитте (мысалы, криптококкоз кезінде), кокцидиоимикозда, кандидамикозда колданылады. Жанама әсерлері: диспепсиялык бұзылыстар, бауыр қызметінің бұзылуы, тері бөртпелері және баскалар.
Осы химиялық топка траконазолда жатады. Оны энтералды енгізеді. Канагатгандырарлыктай сіңеді. Гематоэнцефалдықтоскауыл аркылы өтпейді. Препарат бауырда метаболизмге ұшырайды. іт~ 36 саг. Бүйрек арқылы шығарылады. Гистоплазмозда, бластомикозда, кокцидиоидомикозда, кандидамикозда қолданылады. Жанама эсерлері: диспепсиялыкбұзылыстар, бастың ауыруы, бастың айналуы, бауыр кызметінің бұзылуы, теріде аллергиялық бөртпелер.
Достарыңызбен бөлісу: |