Ӛсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдер биоәралуандылығЫ
жүктеу/скачать 1.09 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Дәріс тақырыбы № 18. Микроорганизмдердің биологиялық алуантүрлігі. Микробиология — жай кӛзге кӛрінбейтін, ҧсақ тірі организмдерді, олардың қҧрылысы мен биологиялық, биохимиялық қасиеттерін және табиғатта жҥріп жатқан процестердегі ролін, адам тҧрмысындағы пайдасы мен зиянын жан-жақты зерттейтін ғылым. Микроорганизмдердің басым кӛпшілігі — бактериялар. Сонымен қатар микробиология тӛменгі сатыдағы саңырауқҧлақтарды, ашытқы саңырауқҧлақтарын, ҧсақ балдырларды, қарапайым организмдерді, вирустарды да зерттейді. Ӛйткені бҧл организмдердің сыртқы пішіні, қҧрылысы ӛте ҧқсас, әрі сол ортаға тигізетін биохимиялық әсері жағынан да бірлестікте болады. Микробиология ботаника мен зоология ғылымдарының қарапайым организмдерді зерттейтін салаларымен тығыз байланысты. Ал, ферменттер мен витаминдерді зерттеуде микробиология биохимия пәнімен де ҧштасып жатады. Микробиология ғылымының жетістіктері қазіргі кезде ауыл шаруашылық дақылдарының ӛнімділігін арттыруда, тҥрлі ӛсімдіктер мен жануарлар зиянкестеріне қарсы кҥресуде, шырынды азық - сҥрлем даярлауда кеңінен қолданылады. Жанар қазба байлықтар — шымтезек, тас кӛмір, мҧнай сияқты заттардың да микроорганизмдердің әрекеті нәтижесінде тҥзілетіні анықталды. Микробиология — микрооргаиизмдердің биохимиялық әрекеттерін, қоректік заттарды ӛзгертудегі олардың негізгі ролін қарастырады. Бҧл процестердің ішінде кейбір микроорганизмдер әрекеттерінің, мәселен, қанттың спиртке дейін ашуының, антибиотиктер мен витаминдер тҥзілуінің халық шаруашылығында зор маңызы бар. Микроорганизмдер тіршілігінің ең бір айқын байқалатын жері — ашу процесі. Кҥнделікті кӛріп жҥрген сыра мен тҥрлі шараптар, басқа да жоғары сапалы ӛнімдер, сонымен бірге тағамдардың шіріп, 55 бҥлінуі және кӛгеруі бәрі де осы микроорганизмдердің әсерінен болады. Микроорганизмдердің барлық тіршілігі — пайда болуы, ӛмір сҥруі, қоректенуі, тыныс алуы, кӛбеюі, тҥрлі табиғат қҧбылыстарына бейімделуі — олардың биохимиялық қабілетіне негізделген. Табиғаттағы кальций айналымында микроорганизмдердің зор маңызы бар екенін зерттеген және микробтар ӛзгергіштігі туралы кӛп еңбек сіңірген Г.А.Надсон еді. Ол ашытқы саңырауқулақтардың ионданушы сәулелер әсерінен ӛзгеріске тусетінін және ол ӛзгергіштіктің тҧқым қуалайтынын зерттеді. Микроорганизмдерде трансдукция және трансформация, сонымен бірге ашытқы саңырауқулақтарда будандасу сияқты қҧбылыс-тардын болатынын да Г. А. Надсон ашып, жете зерттеген болатын. Ғылымның соңғы жылдардағы жетістіктері микроорганизмдерді адамның қажетіне жаратудың кӛптеген жолдарын белгілеп, зор кӛмегін тигізді. Ӛндірістік, яғни заводтық жағдайда ашытқы және микроскоптық саңырауқҧлақтар, бактериялар және балдырлар кӛмегімен ӛсімдік текті шикізаттардың, целлюлоза — қағаз, спирт, сҥт ӛнеркәсібінің және ауыл шаруашылық қалдықтарынан, сонымен қатар мҧнай парафиндерінен бағалы заттар: тҥрлі белоктар, витаминдер, амин қышқылдары және антибиотиктер ӛндіріле бастады. Жалпы микробиология — микроорганизмдердің ӛзгергіштігі мен тҧқым қуалаушылығына, дамуы мен тіршілік етуінің негізгі заңдылықтарына жалпы сипаттама береді, олардың табиғатта зат алмасу процесіндегі ролін және оны адам игілігіне қолданудың мҥмкіндіктерін зерттейді. жүктеу/скачать 1.09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|