Ӛсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдер биоәралуандылығЫ
Дәріс тақырыбы № 19. Прокариоттардың құрылысы
жүктеу/скачать 1.09 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Дәріс тақырыбы № 19. Прокариоттардың құрылысы мен морфологиясының алуантүрлілігі. Сыртқы пішініне қарай бактериялар негізінен ҥш топқа бӛлінеді: шар тәрізділер - коккалар, таяқша тәрізділер — бактери- ялар, бациллалар және спираль тәрізділер - вибриондар, спирил- лала. 57 Шар тәрізді бактериялардың жеке-жеке тҥрлері коккалар делінсе, екі-екіден қосақталған тҥрлері - диплококкалар, ӛзара тіркескен, моншақ тәрізделгендері - стрептококкалар, тӛрт- тӛрттен тіркескендері - тетракоккалар делінеді де, сегіз-сегізден текшеленгендері - сарциналар делінеді. Ал олардың стафилококкалар деп аталатын бір тобындағы шар тәрізді бактериялардың, орналасуы жҥзімнің шоқ жемісіне ҧқсайды. Таяқша тәрізді бактериялар ҧзындығына, диаметріне, клеткалар ҧшының пішініне, споралардың тҥзілуіне қарай бірнеше топтарға бӛлінеді. Спора тҥзуші топтарын - бациллалар, ал тҥзбейтіндерін - бактериялар деп атайды. Таяқша тәрізді бактерияларды клеткаларының орналасу тәртібіне қарай бірнеше топтарға бӛледі: диплобациллалар немесе диплобактериялар - екі-екіден қосақтала орналасқан таяқша тәрізді бактериялар. Стрептобактериялар - моншақ тәрізді тізіле орналасқан таяқша тәрізді бактериялар. Кейде піші ні шар тәрізді бактерияларға тым ҧқсас, таяқша тәрізді бактерияларды да кездестіруге болады. Оларды коккобактериялар деп атайды. Спора тҥзетін клеткалары тізбектеле орналасқандарын стрептобациллалар деп атайды. Бактериялардың спираль тәрізділері екі тармаққа бӛлінеді, олардың бірі вибриондар - ҥтір тәріздес, екіншісі - спириллалар - бҧйралана орналасқан таяқша бактериялар. Соңғы топқа ауру қоздырғыш спирохета бактериялары жатады. Олар бактерия мен қарапайымдар аралығынан орын тебеді. Айтылып ӛткен бір клеткалы бактериямен қатар табиғатта кӛп клеткалы бір ҧшымен белгілі бір жерге бекіген немесе бос кҥйінде суда жҥзіп жҥретін жіп тәрізді бактерияларды да кездестіруге болады. Бҧларға кҥкірт және темір бактериялары жатады. Жанама бҧтақшалары бар таяқша немесе жіп тәрізді бактерияларды микобактериялар тобына жатқызады. Бҧларға ӛкіл ретінде ӛкпе ауруын қоздырғыш туберкулез таяқшаларын атап ӛтуге болады. Сонымсн қатар табиғатта клеткаларының кҧрылысы және пішіні кҥрделі, сыртын шырыш басқан миксо-бактериялар класы да бар. жүктеу/скачать 1.09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|