Сұраншиев Ж.Ә. «Ветеринарлық вирусология» пэоәК
жүктеу/скачать 4.8 Mb. Pdf көрінісі
|
|
ВИРУСТАРДЫҢ ЖҮЙЕЛЕНУІ Жануарлар вирустарының жіктелуі және таксономиялық белгілері. Вирустардың қазіргі жіктелуі омыртқалылар, омыртқасыздар, өсімдіктер, бактериялар мен саңырауқұлақтар вирустарына әмбебап болып табылады. Оның негізгі қағидасы-бұл вирусты тұқымның типтік түрімен салыстыру. Бұл түрге вирустың штаммдарының тобы кіреді, олар бір-біріне ұқсас, бірақ басқа вирустардан нақты ерекшеленеді. Көптеген жалпы белгілері бар түрлер жоғары дәрежелі таксаларға топтастырылған – ұрпақ, соңғысы өз кезегінде одан да жоғары дәрежелі таксаларға біріктірілген - отбасы. Құрылымдық белгілермен қатар ескерілетін жіктеудің маңызды белгісі - вирустық геномның стратегиясы, оның көмегімен генетикалық материалдың ерекшеліктеріне байланысты вирус қолданатын репро-дукция әдісі түсініледі. Мысалы, вирустық РНҚ полярлығы вирустарды топтастырудың негізгі өлшемі болып табылады және жалпы антигендік қасиеттері жоқ. Қазіргі заманғы жіктеу келесі негізгі критерийлерге негізделген: 1) нуклеин қышқылының түрі (РНҚ немесе ДНҚ), оның құрылымы (жіп саны); 2) липопротеид қабығының болуы; 3) вирустық геномның стратегиясы; 4) вирионның мөлшері мен морфологиясы, симметрия түрі, капсулалар саны; 5) генетикалық өзара әрекеттесу құбылыстары; 6) қабылдаушы хосттардың шеңбері; 7) патогендігі, оның ішінде жасушалардағы патологиялық өзгерістері және жасушаішілік қосындылардың түзілуі; 8) географиялық таралуы; 9) беру тәсілі; 10) антигендік қасиеттері. Адамдар мен жануарлар вирустарының қазіргі заманғы жіктелуі барлық белгілі вирустардың 4/5-тен астамын құрайды, олар 20 отбасында таралған, олардың ішінде 7 – ілі ДНҚ және 13-інші РНҚ бар вирустар. Бұл отбасылардың кейбірінде қоңыраусыз және өсімдік вирустары да бар. Вирустардың тек қоңырау шалу тұқымдастарының қатарына тұқымдастарының вирустары жатады: поксвирустар, герпесвирустар, гепадновирустар, аденовирустар және т.б.. Кейбір вирустар филогенетикалық кедергілерді жеңіп, омыртқалыларда да, омыртқасыз хосттарда да (кенелер, москиттер, москиттер) көбейе алатын ерекше қабілетке ие. Мұндай тұқымдастарға буньявирустар, тогавирустар, рабдовирустар тұқымдасының Vesiculovirus және Lyssavirus, реовирустар тұқымдасының Orbivirus тұқымдасы, иридовирустар тұқымдасының африкалық шошқа обасының вирусы (табли-ца 2) жатады. Бұл вирустар үшін артроподтар омыртқалылар арасындағы табиғи инфекциялар мен тасымалдаушылар болып табылады. Мұндай тамырлар арбовирустардың экологиялық тобын құрайды, яғни. артроподтар арқылы берілетін қоңырау вирустары. Типтік көріністен басқа, тұқым өкілдерінің тағы үш санаты анықталды: Басқа түрлер-бұл вирустар, олар белгілі бір отбасына немесе тұқымға жатады; Мүмкін болатын түрлер - бұл вирустар, олар туралы жарияланған ақпарат оларды отбасына немесе тұқымға қосу үшін берік негіз болып табылады; Ықтимал түрлер – бұл вирустар немесе изоляттар, олар туралы таксономиялық ақпарат маңызды емес деп саналуы керек. Аурулармен байланысты емес вирустардың бөлінуі көп мағыналы атаулардың пайда болуына және олардың әріптік қысқартуларына әкелді: ECHO (enteris cytopathogenis human orphan), REO (respiratory enteric orphan) және т.б. бір көзден оқшауланған және жалпы қасиеттері бар вирустарды белгілеу үшін сандар қолданылады: ti-POV аденовирустары 1,2,3,..., 1-71 типті энтеровирустар. Вирустардың атауларын реттеу үшін бірқатар ережелер әзірленді. Отбасының атауы "viridae", "virinae" субфамилиясымен, "virus" тұқымымен аяқталады.атауларда әдеттегі латын белгілері, сандар мен типтердің белгілері, қысқартулар, әріптер және олардың тіркесімдері рұқсат етіледі. жүктеу/скачать 4.8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|