Табиғатқа жасаған қиянатымыздан кейін, одан мейірім күтуге біздің


Мәтіннен етіс формасындағы етістіктер мен шартты райлы



Pdf көрінісі
бет24/57
Дата25.10.2022
өлшемі1.56 Mb.
#463355
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   57
Ғылыми-стиль-кәсіптік-қаз-тілі

Мәтіннен етіс формасындағы етістіктер мен шартты райлы 
сөйлемдерді теріп жазыңыз. 
 
Мәтінді оқып, келесі кестені толтырыңыз. 
 
Бұрыннан білемін
Енді білдім 
Білгім келеді 
1. 
1. 
1. 
 
 
 
 
 
 
 
3. 5. Ғылыми мәтіндердегі сөйлем құрылымы 
Ғылыми мәтіндегі ойды нақты, түсінікті, қисынды, жүйелі беру үшін 
құрмалас сөйлемдер қолданылады. Мәтінде берілетін мол мәлімет пен 
күрделі ой өзара сабақтасып, келесі ойдың жалғастық табуына ықпал етуі тиіс. 
Көп ретте ғылыми мәтіндегі ой формулаға, ережеге, анықтама, дәлелдемеге 
негізделеді. Мұндай жағдайда құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай 
сөйлемдердің өзара байланысуы шылаулар арқылы жүзеге асады. Яғни, 
шылаудың барлық түрінің (жалғаулықтар, септеуліктер, демеуліктер) атқарар 
қызметі мол. Атап өтсек, жалғаулықтардан: мен (бен, пен), да (де, та, те), 
және, әрі, не, немесе, я, сондықтан, өйткені, сол себепті, бірақ, алайда, 
дегенмен, ал, егер(де), яғни, демек, олай болса, онда; септеуліктерден: 
арқылы, туралы, жайында, жөнінде, бойынша, үшін, қарсы, қатар, бірге; 
демеуліктерден: ғана (қана), ма (ме, ба, бе, па, пе) т.б. қолданыста жиі 
кездеседі. 


46 
Ғылыми ойды тұжырымдау демек жалғаулық шылауы арқылы 
жүзеге асырылады. Мысалы: 
1. Адам қызметінің нәтижесінде ауаны ластау атмосфера үшін аса қауіпті, 
демек  атмосфералық ауаны ластамай таза ұстау бүгінде барлық адамзаттың 
алдына қойылып отырған түбегейлі міндет. 
2. Ауаның табиғи жолмен ластануы қандай дәрежеде өтсе де, атмосферадағы 
газдардың тепе-теңдігін бұза алмайды, демек газдардың атмосферадағы тепе-
теңдігіне ауаның табиғи жолмен ластануы әсер етпейді. 
3. Қымыздың қышқылдығын анықтаудың да өзіндік ерекшеліктері бар. Бұл, 
біріншіден, бос көмір қышқылы болған соң, көпіршіп тұратын болғандықтан, 
қымыздың қажетті мөлшерін өлшеп алудың қиындығына, екіншіден, тағы да 
сол бос көмір қышқылы болғандықтан, ол әр байқауда әр түрлі 
болатындығына байланысты; ал мұның өзі фенолфталеин индикаторы кезінде 
сілтінің шығынын арттырып, сілтімен титрлеуге әсер етеді. Демек, қымызды 
көмір қышқылынан арылтқаннан кейін ғана оның қышқылдығын анықтауға 
болады. Жалпы қышқылдықтан өзгеше бұл қышқылдық тұрақты деп аталады 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   57




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет