2.Арнайы педагогиканың негізгі түсініктері мен үғымдары
Арнайы педагогика - педагогика гылымының бір саласы. Арнайы педагогика өмір сүру эрекетінде мүмкіндіктері шектелген адамды, олардың барлық өмірін сүру эрекетінде мүмкіндіктері шектелген адамды, олардың барлық өмірін циклін қамтиды. Арнайы педагогика жалпы педагогикалық терминдермен бірге өзіне тэн ғылыми терминалогиясы бар, ол ДМШ- даму мүмкіншілігі шектелген баланың психологиялық ерекшелігін зерттеу және оларды оқыту мен тэрбиелеудің үзақ уақытты процесінде қалыптасады.
Қазіргі арнайы психология негізінен жалпыға бірдей элеуметтік қалыпқа сай сэйкес емес жэне мектептегі білім алу деңгейіне сэйкес емес мэселені зерттейді. Соған орай арнайы психологияның өзіне тән терминдері бар.
Арнайы педагогиканың негізгі үғымдары жэне түсініктері:
Кемтар бала - белгілітэртіппенрасталған,туабіткен,түқым қуалаған, жүре пайда болған аурулардан немесе жарақаттардың салдарынан тіршілік етуі шектелген, дене немесе психикалық кемістіп бар он сегіз жасқа дейінгі бала;
· «қатер» тобындағы бала - ерте қолға алынбағандықтан, элеуметтік жэне медициналық - педагогикалық түзеу арқылы қолдау көрсетілмегендіктен дене жэне психикалық дамуында кенжелеп қалу ықтималдығы жоғары болатын үш жасқа дейінгі бала;
· Дене кемістігі - ағза дамуының жэне жүмыс істеуінің үзақ уақыт бойы элеуметтік, медициналық және педагогикалық түзеу арқылы қолдауды қажет ететіндей созылиалы бүзылуы;
· Психикалық кемістік - адам психикасы дамуының жэне жүмыс істеуінің уақытша немесе түрақты кемістігі, соның ішінде: сенсорлық бүзылыстардың салдары; эмоциялық- еркі жағынан бүзылыстары; сөйлеу бүзылыстары; ми зақымдануының салдары; ақыл-ой дамуының бүзылыстары, соның ішінде ақыл-ой жағынан кенжелеп қалу; психикалық дамуының тежелуі жэне осыған байланысты оқып - үйренудегі өзіндік қиындықтар;
· Күрделі кемістік - психикалық және дене кемістігінің кез келген үштасуы, яғни физикалық, психологиялық кемістіктін қосылысы.
· Ауыр кемістік - мектеп білім беру стандарттарына сәйкес білім беру қолжетімді болмайтын жэне оқыту мүмкіндіктері өзіне - өзі қызмет көрсету дағдыларын, қоршаған дүние туралы қарапайым білімдерді жэне қарапайым еңбек дағдыларын немесе аясы тар кэсіби меңгеруімен шектелетін дэрежедегі психикалық жэне дене кемістігі;
· Медициналық жэне психологиялық-педагогикалық диагностика - эр түрлі кемістіктерді анықтау мен емдеудің, оқыту мен тэрбиелеудің сайма - сай жағдайларын белгілеу үшін балалардың психикалық - дене дамуын кешенді сала аралық бағалау;
|
