Тоғызқұмалақты бірге үйренейік



бет3/3
Дата05.07.2016
өлшемі2.29 Mb.
#179234
1   2   3

34. 56 67

35. 45 56

36. 34 78

37. 67 67

38. 56 56

39. 45 78

40. 34 67














64













9

2

1

0

0

х

2

1

0

0

0

0

2

2

2

х

20

1













56













41. 67 23

42. 56 35

43. 45 56

44. 67 67

45. 56 89

46. 45 78

47. 67 89

48. 56 78

49. 67 89

50. 56 89














68













13

0

0

0

0

х

1

0

0

0

0

0

0

0

2

х

20

1













57













51. 67 93

52. 91 91

53. 67 23

54. 45 35

55. 34 56

56. 23 67

57. 34 78

58. 56 89

59. 45 34

60. 56 91














73













0

0

0

0

0

х

0

0

0

1

0

0

1

1

3

х

21

1













61













Нәтиже: 1 – 0
№ 2 ойын

Павлодар қаласы, 2009 жыл

Бастаушы: Жақыпов Ержан

Қостаушы: Ақтаев Серік

1. 76 98

2. 66 87


3. 12 76

4. 78 45


5. 37х 58

6. 41 15


7. 16 62

8. 79 97

9. 47 12

10. 37 91














66













0

7

х

1

3

4

14

4

0

0

1

1

2

4

7

2

2

15













29













11. 89 47

12. 89 58

13. 58 37

14. 12 56

15. 65 46

16. 24 87

17. 23 62

18. 12 92

19. 12 91

20. 89 26














78













0

2

х

2

2

2

3

1

1

0

1

5

5

3

2

0

1

19













35













21. 67 12

22. 89 23

23. 78 45

24. 67 36

25. 57 34

26. 89 46

27. 78 59

28. 37 56

29. 23 91

30. 12 62














80













1

4

х

1

0

1

0

1

0

1

0

2

6

2

2

2

1

21













37













Нәтиже: 0 – 1
№ 3 ойын

Павлодар қаласы, 2009 жыл

Бастаушы: Райымбекова Роза

Қостаушы: Мерешев Ернұр

1. 21 98

2. 78 33


3. 91 92

4. 91х 91

5. 81 69

6. 68 48


7. 58 92х

8. 47 27

9. 61 23

10. 15 86














44













3

1

1

6

18

4

8

0

х

2

х

5

4

5

0

8

3

4













46













11. 37 92

12. 13 91

13. 93 89

14. 91 62

15. 76 89

16. 91 33

17. 35 93

18. 13 91

19. 82 56

20. 78 41














59













2

3

5

4

3

1

2

4

х

0

х

2

7

8

2

1

3

2













54













21. 78 34

22. 53 26

23. 92 34

24. 83 23

25. 91 91

26. 12 81

27. 12 89

28. 68 92

29. 12 72

30. 12 89














65













3

0

1

5

4

4

2

0

х

0

х

2

7

1

1

2

2

1













62













31. 91 92

32. 12 61

33. 12 89

34. 89 92

35. 12 78

36. 91 89

37. 89 78

38. 91 89

39. 78 58

40. 89 67














70













3

1

2

1

1

4

2

0

х

0

х

2

7

1

1

1

0

1













65













41. 41 92

42. 12 89

43. 91 78

44. 91 89

45. 89 78

46. 91 67

47. 78 47

48. 89 56

49. 91 92

50. 12 89














74













2

0

2

2

1

1

2

0

х

0

х

2

1

2

2

1

0

0













70













51. 78 78

52. 67 89

53. 89 78

54. 91 67

55. 78 78

56. 89 92

57. 12 89

58. 91 89

59. 67 92

60. 12 56














78













1

0

0

2

0

1

2

0

х

0

х

2

1

2

0

1

0

0













72













61. 56 67

62. 78 78

63. 89 67

64. 67 89

65. 78 78

66. 89 89

67. 91 92

68. 12 45

69. 91 56

70. 45 67














80













1

0

1

0

0

0

2

0

х

0

х

2

0

2

0

0

0

0













74













71. 56 78

72. 67 34

73. 78 45

74. 89 56

75. 91 67

76. 56 89

77. 67 78

78. 78 89

79. 89 92

80. 91 91














83













0

0

0

0

0

0

1

0

х

0

х

2

0

0

0

0

0

0













76













Нәтиже: 0 – 1
№ 4 ойын

Павлодар қаласы, 2009 жыл

Бастаушы: Топалова Сәуле

Қостаушы: Резуанов Нұрахмет

1. 76 98

2. 66 87


3. 12 56

4. 58х 92

5. 13 14

6. 67 91х

7. 79 47

8. 67 45

9. 24 91

10. 23 61














44













2

Х

14

1

5

0

13

2

1

х

0

18

2

2

0

1

15

14













28













11. 56 36

12. 23 92

13. 56 23

14. 46 12

15. 78 91

16. 67 67

17. 56 51

18. 67 67

19. 78 67

20. 67 34














50













1

Х

19

0

1

2

1

2

0

х

1

20

1

1

0

2

17

14













30













21. 56 56

22. 78 45

23. 45 77

24. 23 91

25. 67 67

26. 88 91

27. 71 13

28. 81 71

29. 78 67

30. 67 57














55













2

Х

3

2

1

3

4

5

0

х

2

23

2

3

1

1

2

18













35













31. 57 67

32. 89 91

33. 78 71

34. 67 67

35. 89 46

36. 78 67

37. 56 56

38. 89 67

39. 67 91

40. 78 71















59













2

х

1

0

1

1

4

5

0

х

2

23

2

0

1

1

2

21













37













41. 89 36

42. 45 67

43. 67 56

44. 78 67

45. 56 56

46. 45 45

47. 89 67

48. 89 91

49. 78 71

50. 67 56














61













2

х

1

1

0

1

1

5

0

х

2

23

0

1

0

1

1

24













38













51. 56 67

52. 23 91

53. 89 26

54. 78 23

55. 67 67

56. 89 56

57. 78 45

58. 89 67

59. 38 72

60. 24 92














67













1

х

1

1

2

2

4

1

1

х

0

3

3

2

2

2

2

28













40













61. 89 67

62. 78 56

63. 89 45

64. 67 56

65. 56 67

66. 78 36

67. 67 67

68. 46 56

69. 89 45

70. 78 71














68













2

х

1

2

2

1

1

1

1

х

0

3

1

2

2

1

2

31













41













71. 89 67

72. 67 56

73. 78 67

74. 56 56

75. 35 45

76. 89 23

77. 67 12

78. 56 34

79. 45 34

80. 34 23














68













2

х

3

2

1

2

1

0

0

х

0

0

2

2

2

2

1

33













41













81. 78 45

82. 67 34

83. 56 91

84. 45 91

85. 89 79

86. 78 67

87. 89 56

88. 67 45

89. 56 91

90. 45 67














71













0

х

3

1

2

1

0

0

0

х

0

0

0

2

2

2

1

35













42













91. 89 67

92. 78 71

93. 67 56

94. 78 67

95. 67 56

96. 56 45

97. 56 56

98. 89 91

99. 78 67

100.89 67














73













0

х

4

0

0

0

0

0

0

х

0

0

0

0

2

1

1

38













43













Нәтиже: 1 – 0
№ 5 ойын

Павлодар қаласы, 2010 жыл

Бастаушы: Ақтаев Серік

Қостаушы: Қаймолдин Жанат

1. 76 98 (1.76 98 ойын қырғыз қорғанысынан басталды)

2. 66 87


3. 12 76

4. 25 78 (4. 25 соңғы бес жылда жиі ойналатын бастамалардың бірі)

5. 48 36х (тұздықтың құндылығы 26 құмалақ шамасында)

6. 94 16


7. 84 72 (7.84 шабуылды жылдам әрі пайдалы етті)

8. 91х 97

9. 18 26

10. 41 78














25













1

6

0

7

6

18

5

1

х

1

2

20

1

20

х

2

3

2













42













11. 12 84

12. 25 51

13. 45 23

14. 23 89

15. 37 44

16. 35 31

17. 83 67

18. 94 25

19. 34 72

20. 91 98














46













1

6

1

1

5

1

2

1

х

6

1

2

7

28

х

1

0

0













53













21. 16 91

22. 42 84

23. 12 89

24. 91 34

25. 78 78

26. 25 91

27. 12 89

28. 23 59

29. 23 67

30. 89 89














52













4

0

2

1

1

2

1

0

х

0

0

7

1

31

х

1

1

1













57













31. 39 93

32. 12 78

33. 23 56

34. 91 45

35. 91 67

36. 89 78

37. 91 89

38. 59 81

39. 91 79

40. 81 89














59













3

1

1

3

3

3

3

2

х

0

2

2

3

2

х

4

1

2













68













41. 91 68

42. 34 89

43. 23 78

44. 34 89

45. 48 89

46. 45 78

47. 89 57

48. 72 24

49. 92 67

50. 91 78














60













6

2

1

1

1

4

4

0

х

0

1

1

0

4

х

1

2

0













74













51. 34 47

52. 89 89

53. 91 89

54. 89 78

55. 91 89

56. 78 78

57. 89 89

58. 91 67

59. 23 78

60. 45 67














60













10

1

1

0

2

1

4

0

х

0

0

1

0

5

х

0

0

0













77













61. 34 78

62. 45 89

63. 51 89

64. 91 56

65. 89 56

66. 78 45

67. 91 67

68. 89 56

69. 91 67

70. 56 36














62













12

0

2

2

1

1

1

0

х

0

0

0

0

0

х

0

0

0













81













Нәтиже: 0,5 – 0,5
№ 6 ойын

Павлодар қаласы, 2010 жыл

Бастаушы: Кенина Диана

Қостаушы: Қаймолдин Жанат

1. 43 98

2. 99 44х

3. 12 13

4. 81 69


5. 89 83

6. 59 59


7. 28 48

8. 91 91

9. 17 61

10. 23 89














19













2

1

19

1

3

1

6

5

0

0

1

19

х

4

18

18

5

0













40













11. 83 12

12. 58 39

13. 89 92

14. 33 29

15. 92 12

16. 67 72

17. 82 37

18. 93 15

19. 91 34

20. 68 79














28













7

8

1

7

10

9

0

2

0

5

0

4

х

4

1

24

2

0













50













21. 73 12

22. 82 12

23. 92 12

24. 91 23

25. 89 78

26. 78 97

27. 17 88

28. 53 64

29. 13 78

30. 62 12














37













3

3

1

1

11

10

0

1

1

1

6

10

х

1

1

4

2

3













66













31. 92 12

32. 33 12

33. 72 81

34. 67 56

35. 57 89

36. 67 12

37. 92 12

38. 28 44

39. 83 12

40. 72 89














45













8

1

3

3

2

1

0

0

2

2

2

4

х

2

1

1

2

3













80













41. 78 12

42. 92


Нәтиже: 1 – 0
№ 7 ойын

Павлодар қаласы, 2010 жыл

Бастаушы: Резуанов Нұрахмет

Қостаушы: Жақыпов Ержан

1. 76 98

2. 66 87


3. 12 76

4. 78 78


5. 58 92

6. 36х 15х

7. 94 92

8. 16 89

9. 25 91

10. 91 89














29













2

0

3

х

15

15

15

4

3

0

1

5

18

х

3

2

16

0













31













11. 37 79

12. 34 92

13. 12 89

14. 23 78

15. 34 89

16. 85 93

17. 69 89

18. 91 15

19. 91 91

20. 13 91















37













0

0

1

х

17

17

17

6

0

0

3

1

22

х

1

4

2

0













34













21. 89 78

22. 71 12

23. 89 28

24. 92 32

25. 12 78

26. 26 82

27. 12 89

28. 23 34

29. 91 45

30. 23 89














42













5

0

2

х

21

2

1

2

4

1

0

6

25

х

4

3

3

2













39













31. 38 23

32. 82 15

33. 92 35

34. 89 78

35. 71 13

36. 92 89

37. 61 13

38. 91 35

39. 89 78

40. 89 23














43













6

1

0

х

24

5

2

0

0

1

0

1

26

х

1

2

0

3













47













41. 78 89

42. 67 48

43. 12 89

44. 89 78

45. 78 89

46. 78 34

47. 93 12

48. 89 23

49. 89 23

50. 23 34














43













9

0

0

х

25

3

1

0

0

0

0

2

26

х

0

0

0

3













50













51. 42 99

52. 36 89

53. 81 13

54. 91 91

55. 79 91

56. 89 53

57. 92 12

58. 91 91

59. 89 91

60. 89 89














62













1

1

3

х

2

5

4

4

0

0

4

3

5

х

5

2

0

2













59













61. 78 79

62. 91 89

63. 61 89

64. 25 48

65. 91 89

66. 91 78

67. 89 57

68. 89 36

69. 91 12

70. 78 45














63













5

1

2

х

3

1

1

5

0

0

1

4

6

х

1

1

1

1













66













71. 89 78

72. 78 57

73. 89 26

74. 49 45

75. 67 89

76. 89 89

77. 78 78

78. 89 57

79. 78 78

80. 67 89














64













8

1

1

х

1

1

2

1

0

0

1

4

1

х

0

1

1

6













69













81. 89 78

82. 78 89

83. 89 89

84. 36 45

85. 67 34

86. 78 34

87. 34 23

88. 89 45

89. 23 57

90. 46 78














66













10

1

0

х

1

1

1

0

0

0

0

1

1

х

1

0

0

9













70













91. 67 45

92. 78 34

93. 89 45

94. 34 57

95. 45 78

96. 45 56

97. 99 12

98. 91 23

Нәтиже: 0 – 1
№ 8 ойын

Павлодар қаласы, 2010 жыл

Бастаушы: Иманғалиев Азамат

Қостаушы: Қабдығалым Нұржан

1. 87 87

2. 89 99


3. 34 34

4. 68х 13х

5. 25 49

6. 49 13


7. 51 95

8. 85 73

9. 18 14

10. 75 64














37













3

х

3

1

0

8

12

22

3

2

6

х

4

2

7

2

4

6













40













11. 95 14

12. 91 44

13. 13 71

14. 29 37

15. 83 12

16. 65 12

17. 12 68

18. 89 34

19. 89 67

20. 78 47














47













6

х

5

1

1

1

0

28

0

0

3

х

7

4

1

0

1

5













52













21. 94 72

22. 41 34

23. 12 56

24. 89 23

25. 89 12

26. 94 12

27. 45 26

28. 52 12

29. 89 61

30. 13 71














56













11

х

1

1

3

1

4

1

0

0

4

х

1

1

4

3

1

3













67













31. 92 12

32. 79 57

33. 89 78

34. 92 12

35. 69 67

Нәтиже: 1 – 0



Қорытынды
Егемендік алған жылдардан кейінгі кезеңде тоғызқұмалақтың компьютерлік нұсқаларын жасаумен бірқатар бағдарламашылар айналысты. Жаттықтырушылар Е. Иманбаев, Ж. Исаханов, қырғыз ағайындарымыз Н. Имакеев, Қ. Қасымов, техника жаңалықтарының жаңа мүмкіндіктерін ұлттық ойынға енгізуге тырысты. Әсіресе, соңғылардың ізденістері сәтті шықты. Алғашқы кезеңдегі ойын бағдарламаларын адамзат ақыл-ой оңай ұтып отырса, одан кейінгі кезеңде бұл бағыттағы ізденістер өз жемісін бере бастады. Әрине, жасанды интеллектінің ол жарыста қандай ойындар ойнағаны белгісіз, бірақ интернет сайтындағы тоғызқұмалақ нұсқасының пайда болуы тоғызқұмалақшылар арасында ойынға деген қызығушылықты арттырғаны рас. Сонымен қатар алдағы уақытта мұндай бірлескен жарыстардың қатарын көбейтіп, тіпті егер компьютерлік бағдарламалардың саны артатын болса, олардың өздерінің арасында жарыс өткізу арқылы ойынның негізгі заңдылықтары мен теориялық ізденістірді жүйелеуге оң әсері болар еді. Тіпті техниканың көмегі арқылы тоғызқұмалақ партияларының архивін жасау да алдағы міндеттердің бірі болмақ.

Ойынның негізгі зандылықтары мен ерекшеліктері қандай деген сұрақтарға қазіргі кезде нақтылы жауап беру мүмкін емес. Ұлттық ойынның сан ғасырлық тарихы бола тұра, жазба деректерінің аз болуы, теориялық сипаттағы еңбектердің жазылмауы – бұл бағыттағы зерттеулерге қолбайлау болып отыр.

Сондықтан кітапта бірілген тоғызқұмалақ туралы мәліметтер, ойынның танымдық мәні, теориялық мәселелері, тұздық бағалау көрсеткіштері, шеберлер партияларын талдаулары – осы олқылықтардың қатарын толықтыруға арналған қадамдардың бірі.

Әдебиеттер
1 Шотаев М., Абдужаппаров Ы. Тоғызқұмалақ ойынындағы тұздықтар тартысы : оқу құралы. – Кентау, 2006. – 82 б.

2 Төтенаев Б. Қазақтың ұлттық ойындары. – Алматы, 1994. – 79 б.

3 Пантусов Н. Киргизская игра тогуз кумалак. Известия Общества археологии, истории и этнографии при Казанском университете. – Казань : Россия, 1906. – 22 б.

4 Аманжолов С. Тоғызқұмалақ. – Алматы, 1936. – 81 б.

5 Popova A., Deledicq A. Wari et Solo : Le Jeu de Calcul African. Cedic, Paris (France), 1977. – 92 б.

6 Зелинская И. Домино, нарды, кости. – М., 2001. – 153 б.

7 Scott K. University of Alaska. Computer Science, Anchorage (USA). 2005. – 21–22 б.

8 Machatscheck H. Stein um Stein : Exotik der Brettspiele. Verlag Neues Leben, Berlin (Germany). 1984. – 69–84 б.

9 Даулетов А., Әуелов Ө. «Тоғыз қумалақ» ойыны хаққында бахалы. – Бішкек, 2002. – 96 б.

10 Айдаркулов К. Киргизстан маданияты, 1986. – 14 б.

11 Марғұлан Ә. Ежелгі жыр-аңыздар. – Алматы, 1985. – 368 б.

12 Бутанаев В. Я., Монгуш Ч. В. Архаические обычаи и обряды саянских тюрков. – Абакан : Хакассия, 2005. – 200 б.

13 Сұлтанбеков Т. Шахмат, дойбы, тоғызқұмалақ. – Алматы : Қазақстан, 1967. – 97 б.

14 Ақшораев Ә. Тоғызқұмалақ даналығы. – Тараз, 2000. – 226 б.

15 Тілеубаев С., Бизақов С. Тоғызқұмалақ әліппесі. – Алматы, 2000. – 105 б.

16 Әбілқасымұлы Е. Қытайдағы тоғызқұмалақ // Sport&ks газеті. – 2006. – 7 б.

17 Орозобаков Т., Чылымов А. Тогуз коргоол. – Бішкек, 1999. – 86 б.

18 Анаркулов Х. Кыргыз эл оюндары. – Бішкек, 1991. – 112 б.

19 Сапарбеков Қ. Тағлымы мол тоғызқұмалақ // Оңтүстік Қазақстан газеті. – 1999. – 8 б.

20 Ақшораев Ә. 60 сабақтық тоғызқұмалақ ойынының оқулығы. – Тараз, 2001. – 68 б.

21 Ноғайбаев М. Ұлттық өнеріміз тоғызқұмалақ мектеп бағдарламасында. – Тараз, 1999. – 149 б.

22 Шотаев М., Жұмабаев Н., Ақназаров С. Таңғажайып тоғызқұмалақ. – Түркістан, 2004. – 147 б.



Мазмұны


Алғы сөз...............................................................................................

3

1 Тоғызқұмалақ туралы әлемдік зерттеулер және танымдық

ерекшеліктері......................................................................................


5


2 Тоғызқұмалақ ережелерінің қалыптасу кезеңдері...........................

7

3 Тоғызқұмалақ ойынының ережелері.................................................

11

4 Тоғызқұмалақ ойынының мақсаты мен нәтижесін

қорытындылау....................................................................................


15


5 Ойынды арнайы қағазда жазып ойнау тәртібі..................................

16

6 Шеберлер ойнаған партияларды талдау...........................................

19

Қорытынды…………………………………………………………..

46

Әдебиеттер...........................................................................................

47

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі


С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

ТОҒЫЗҚҰМАЛАҚТЫ БІРГЕ ҮЙРЕНЕЙІК

Павлодар





Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет