Тошкент молия институти
жүктеу/скачать 5.38 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 11.5. Монетар танлаш (Монетар Унит Самплинг)
| Сифатли баҳолаш. Назорат оғишлари топилганидан кейин улар сифат жиҳатдан ҳам, миқдорий жиҳатдан ҳам таҳлил қилиниши зарур. Аудитор қуйдагиларни аниқлашга уриниши лозим:
Атайлаб ёки тасодифий қилинган лаёқацизликлар борми; Тасодифий бўлганми ёки мунтазамми; Счетлар қолдиқларига бевосита доллор самарасини берганми; Доллорнинг моддий суммаларида хатоликлар юз бериши ва аниқланмай қолиши ҳолатлари болганми? Агар назоратнинг лаёқацизлиги атайлабдан қилинган сифатида белгиланиб фирибгарликни кўрсатиши мумкинлигидан аудитор анчагина манфатдор. Агар лаёқацизлик мунтазам бўлса, аудитор муоммони ажратиб қўйиш ва мустақил тестлаштиришни қисқартиришда еҳтиёт бўлиши лозим. Масалан, агар ҳамма омадсизликлар нарх белгилашдаги хатоликларга ва уларнинг ҳаммаси савдо бўйича биттаси билан боғлиқ бўлса, аудитор савдолар бўйича ўша, битта ассациялашган билан боғлиқ ҳамма операцияларни кўриб чиқиш учун назорат тестлаштирилишини кенгайтриши мумкин. Бироқ аудитор, қоидага кўра бошқа соҳалардаги мустақил тестлаштиришни камайтириши керак емас чунки аниқланган хатолар савдо бўйича битта ассоцияланганга ажратилган ўхшайди. Танловнинг далиллари танловда аниқланмаган бошқа ажратиб қўйилган лаёқацизликлар ҳам борлигини маълум қилиши мумкин. Кўпгина назоратдаги лаёқацизлик бевосита бухгалтерия ёзувларидаги хатоликларга олиб келмайди. Сотивчи счетига тўлаш учун зарур маъқуллашнинг йўқлиги масалан, албатта, счет – фактуралар тўланмаслиги кераклигини билдирмайди шу билан бирга, бу тегишли счет – фактура бўлиши ҳам ёки сохта счет – фактура бўлиши еҳтимоли ҳам мавжуд. Мустақил процедураларга бошқарув воситаларидаги тестинг алоқаси Ички назорат ҳақидаги хисобот асосида бошқарув воситаларига тестлардан режалаштирилаётган мустақил процедураларнинг ҳарактери, муддати ёки кенгайтрилишини ўзгартрилиши керакли йўқламани аниқлаш учун ҳам фойдаланилади. Масалан, агар назорат тестлари мижоз юклаш счетлари берилгунча ва савдо рўйхатдан ўтказилкунига қадар берилганига ишониб еҳтиёткор бўлмаса, аудитор кесиб ташланган савдони тестлаштиришни кенгайтиришни талаб қилиши ёки баланс тўзилган санадан олдинроқ рўйхатдан ўтказилган сотиш (савдо) га еътиборини қаратиш лозим бўлади. Агар кредитни маъқуллаш тўғри ишламаса аудитор шубҳали қарзлар бўйича оқилона резервлар бор-йўқлигини аниқлаш учун кўпроқ вақт сарфлаши керак бўлади. Навбатдаги коллекциялар ва ески йиғиб олинмаган қолдиқлар бўйича навбатдаги фаолиятни тестлаштириш зарур бўлиши мумкун. Умуман агар бошқарув воситаси самарали ишламаса аудитор еҳтимол аналитик процедураларга камроқ суяниш ва назоратнинг лаёқацизликни аниқлаш билан боғлиқ счетлр учун тафсилотлар (деталлар) тестларига кўпроқ суяниш ҳақида қарор қабул қилади. Аудитор назарда танлов атрибутларига асосланиб, самарали ишламаяпти, деган хулосага келса у ҳаракат (таъсир)нинг қуйидаги муқобил йўналишларини ўтказиш мумкун; Кампенсацияловчи назорат процедуралари идентификациялашни мумкун ва тестлаштирилади. Компенcацияланувчи назорат процедураларини тестлаштириш учун қарор назоратининг фараз қилинадиган самарадорлигига ва назорат процедураларини текшириш учун қўшимча харажатларга боғлиқ бўлади. Катта танлов қабул қилиниши мумкун , агар аудиторда дастлабки танлов репрезентатив бўлмаганлиги ҳақида фараз қилиишга сабаб бўлмаса еҳтимол иқтисодий жиҳатдан фойдали бўлмайди. Назорат риски баҳоси дастлаб режалаштирилганидан юқори қилиб белгиланиши ва табиати, вақтни танлаш ва/ёки боғлиқ мустақил тестлар даражаси ўзгариши мимкун. Агар оғишнинг еҳтимолий даражаси юқори чегараси лаёқацизликнинг йўл қўйиладиган даражасидан ўта кучли ортиб кетмаса, бу модификация ўта аҳамияциз бўлиши мумкун. Масалан, агар юқори чегара 5.4%ни чидаш мумкун бўлган даража 5% ни ташкил еца, ўта кичкина модификация талаб қилинади. Аудитор назорат оғиши ҳарактерини таҳлил қилади ва молиявий хисоботда юз бериши мумкун бўлган хатоликлар ва хатоликларнинг сабаблари каби асоратларини аниқлайди ва характер, вақтни танлаш ва/ёки режалаштирилган мустақил тестлаштириш даражасини мослаштиради. 7-қадам. Танлаб олиш жараёнининг ҳамма босқичларини ҳужжатлаштириш Аввалги ҳамма қадамлар ва танлаб олиш (танлов) жараёни билан боғлиқ қарорлар тегишли назоратни ва хулосаларни бир хилда сақлашни таъминлаш учун ҳужжжатлар билан расмийлаштирилиши зарур, (билмасдан) қилинган хатолар бўлиб молияавий хисоботлар ёки хўжалик операциялари счетлари қолдиқларида мавжуд бўлади . 11.5. Монетар танлаш (Монетар Унит Самплинг)Монетар танлаш (МУС) ўзида танлов атрибутларни баҳолаш асосидаги танлов методини акс еттиради, лекин унда назорат лаёқацизлиги даражалари емас, доллар билан боғлик хатоликлар иштирок етади. МУС танлаб олишнинг кенг фойдаланиладиган статистик методи хисобланади. Чунки у танловнинг самарали миқдорига олиб келади ва счет қолдиқларининг доллар қийматига жамланади. У аудит соҳасида фойдаланиш учун махсус ишлаб чиқилган ва долларли бирликлар танлови, ППС ва ўзгарувчан танловларнинг бирликдаги атрибутлари каби турли хил номларига ега бўлган. МУС хатолар камлиги ёки умуман, кутилмаётган вазиятларда ошириб юборишга тестлаштиришда айниқса, самарали бўлиши учун ишлаб чиқилган. жүктеу/скачать 5.38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|