Тотығу–тотықсыздану екідайлығы

9.5. Тотығу–тотықсыздану екідайлығы

Иод бос күйінде тотықтырғыштық функциясы айқын болғанмен күшті тотықтырғыштармен әрекеттескенде тотыққсыздандырғыштардын ролін көрсетеді, мысалы:

I₂ + 5СI₂ + 6Н₂О = 2НIO₃ + 10НСI

Сонымен қатар сілтілік ортада фтордан басқа барлық галогендерге диспропорциялану реакциялары тән:

СI₂ + 2KOH = КОСI + КСI + Н₂О (суықта)

ЗСI₂ + 6КОН = КСIO₃ + 5КСI + 3Н₂О (қыздырғанда)

2.Сутегі пероксидінде Н₂О₂ оттегінің тотығу дәрежесі –1, тотықсыздандырғыштың қатысында оның тотығу дәрежесі -2 ге дейін төмендейді, ал тотықтырғыштармен әрекеттескенде тотықтырғыштығын артыру қасиетін көрсетіп, оттегі бос күйінде бөлініп шығады:

5Н₂О₂ + I₂ = 2НIO₃ + 4Н₂О (Н₂О₂- тотықтырғыш)

3Н₂О₂ + 2КMnО₄ = 2МnО₂+2КОН +3О₂ +2Н₂О

(Н₂О₂ -тотықсыздандырғыш)

3. Азотты қышқыл және нитриттер, NO^-₂ ионы есебінде тотықсыздандырғыш ретінде қатысады, азот қышқылы немесе оның тұзына дейін тотығады:

5HNO₂+2KMnO₄ + 3H₂SO₄ = 5HNO₃+2MnSO₄+K₂SO₄+3H₂O

Әдетте NO^-₂ ион тотықтырғыш ретінде әсер етіп, NO^-ға дейін тотықсызданады, ал күшті тотықсыздандырғыштар мен реакцияда азоттың төменгі дәрежеге тотыққаны байқалады:

2NaNO₂ + 2NaI + 2H₂SO₄ = 2NO + I₂ + 2Na₂SO₄ + 2H₂O