Зиядуллаев М. Д. Ўзбекистонда пенсия тизимини бошқариш ва такомиллаштириш масалалари. Монография
жүктеу/скачать 307.77 Kb. Pdf көрінісі
|
| Таҳлил ва натижалар муҳокамаси.
Давлат солиқлар ёрдамида фуқароларнинг даромадлари ва турмуш даражасини тартибга солиб туради. Ушбу таъсирнинг қанчалик да- ражада бўлиши жисмоний шахсларнинг да- ромадларини легаллаштириш, тадбиркорлик- ка бўлган қизиқиш ва мулкнинг қайси ҳолат- да сақланишини белгилаб беради. Жаҳон амалиёти кўрсатишича, агар таъ- сир даражаси ҳам, солиқ юки ҳам юқори бўлса, даромадларни кўпроқ яширишга мойиллик ортади, даромад олишга бўлган қизиқишлар бирмунча сўнади, аксинча, солиқ юки кам бўл- са, акс ҳолат юз беради. Тарихга назар таш- лайдиган бўлсак, мустақилликнинг дастлабки йилларида мамлакатимизда жисмоний шахс- лардан олинадиган даромад солиғи етти по- ғонали шкалада ва энг юқори ставкаси 60 фоиз миқдорида ундирилган. Ўзбекистон Республикасининг солиқ сиёсатини такомиллаштириш концепциясида иш ҳақи фондига солиқ юкини камайтириш масаласининг биринчи асосий йўналиш сифа- тида белгиланиши натижасида 2019 йилдан бошлаб эса жисмоний шахслардан олинади- ган даромад солиғининг 4 поғонали ставкала- ри ўрнига ойлик маош миқдоридан қатъи назар ягона 12 фоизлик ставка жорий этилди. Бундан ташқари фуқароларнинг меҳнатга ҳақ тўлаш тарзидаги даромадларидан Бюджетдан ташқари пенсия жамғармасига ушлаб қолина- диган 8 фоизли суғурта бадали бекор қилин- ди. Натижада жисмоний шахслардан олинади- ган даромад солиғи тўловчилар сони 2018 йилда 3921609 нафарни ташкил этган бўлса, 2019 йилга келиб, 780831 нафарга кўпайгани ҳолда 4702440 нафарни ташкил этган. Шунга мос равишда жисмоний шахслардан олинади- ган даромад солиғи тушуми ҳам 2018 йилда 6423 млрд. сўмни ташкил этган бўлса, 2019 йилга келиб, 197 фоизга ошгани ҳолда 12668 млрд. сўмни ташкил этган [23]. Янги солиқ сиёсати доирасида 2019 йилда иш ҳақига со- лиқ юки 1,5 баробарга камайтирилди. Нати- жада расмий секторда ишлаётганлар сони йил давомида 500 мингтага кўпайди [6]. Ўзбекистон Республикаси Президенти- нинг 2022 йил 8 апрелдаги ПФ-101-сонли фармони билан 2022 йил 1 майдан бошлаб норезидент жисмоний шахснинг Ўзбекистон Республикасидаги манбалардан оладиган да- ромадлари (дивидендлар, фоизлар ва фрахт- дан олинадиган даромадлардан ташқари) бў- йича жисмоний шахслардан олинадиган даро- мад солиғи ставкаси 12 фоиз миқдорида (аввал 20 фоиз эди) белгиланиши ҳисобига қарийб 196 та корхона ихтиёрида қўшимча 34,4 млрд. сўмга яқин маблағ қолиши кутил- моқда. Ҳозирда аҳоли бандлигини таъминлаш, даромадларини янада ошириш, мулки ва ак- тивлари қийматининг муттасил ошиб бори- шини кафолатлаш орқали улар турмуш ша- роитини яхшилашни солиқ механизми орқали рағбатлантириш муҳим ҳисобланади. Шунга кўра, бугунги кунда аҳолига жисмоний шахс- ларнинг даромад солиғи бўйича турли шакл- жүктеу/скачать 307.77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|