1. Қаржы құқығының пәні. Қаржылық қатынастардың түрлері және белгілері. Қаржы және басқада сыбайлас қоғамдық қатынастардың арақатынасы. Қаржы құқығының ұғымы, көздері. әдістері, түрлері, құрылым

2. Қаржылық қатынастардың түрлері және белгілері.

3.Қаржы және басқада сыбайлас қоғамдық қатынастардың арақатынасы.

4. Қаржы құқығының ұғымы, көздері. әдістері, түрлері, құрылымы.

Азаматар мен заңды тұлғалар арасында туындайтын қатынастар осы қатынастарының санына жатады.Қаржы құқығының пәнін аңыктау мақсатында, айтылғаннын қортындысын жасайық:

1. 
   Қаржы құқығының пәні болып, мемлекеттік қаржы қызметінің процесінде туындайтын қатынастар табылады, олар өз кезегінде мемлекетік қаржымен шектелген.
   

1. 
   Мемлекетің қаржы қызметі процесінде туындайтын қатынастар өздерінің экономикалық табиғатынан қаржылық болып табылады. Және барлық қаржы қатынастардан оны бөліп шығару мақсатында « мемлекеттік қаржы қатынастар» деп атаймыз.
   
2. 
   Жеке қаржы, қаржы құқығының пәні болып қызмет етуге тиісті емес. Егер де мемлекет жеке қаржы қорының қалыптастыруын, үлестіруін немесе пайдалануын үйымдастыру тәртібін белгілесе де, ол азаматық, әкімшілік және де басқа құқық салаларымен қарастырылады.
   
3. 
   Мемлекеттік қаржы қызметі процесінде туындайтын қатынастар егер де олар қаржылық емес болса, және сондықтан қаржы құқығының нормаларымен реттелмесе, ол басқа құқық салалармен реттелсе, олар қызмет ете алмайды.
   
4. 
   Қаржылық емес, басқа құқық салаларымен реттелетін қатынастар мемлекетік қаржы қатынастары бола алмайды.
   

-материалдық

-ұйымдастырушылық

Материалдық каржылық қатынастар қаражат құралдарынын қозғалысын реттейді, өзімен мемлекеттік ақша қорын қалыптастыру және үлестіру процесін белгілейді. Бұл қатынастар төлеушіден белгілі бір мемлекетік қорға немесе қордан тұтынушыға нақты ақшаның қозғалысымен байланысты. Ал, мемлекеттің ақша жүйесін біртұтастай және мемлекетің қаржы жүйесін бөлектей, мемлекетік қаржы мекемелерінің жүйесін ұйымдастыру, олардың қызметін қамтамасыз ету бойынша туындайтын қатынастар ұйымдастырушылық болып табылады.

1. 
   Бұл қатынастар ақшалай болып табылады. Олар мемлекетің ақша қорын қалыптастыру немесе үлестіру процесін білдіреді.
   

1. 
   Бұл қатынастар құнның ақшалай нысында бір жақтық қозғаласын реттейді..
   
2. 
   Бұл қатынастар үлестіруді білдіреді.
   
3. 
   Экономикалық қатынастардың бір түрі болып табылады.
   
4. 
   Мемлекетік қаржы қызметі процесінде туындайтын қатынастар тек қана құқықтық нысанда жүзеге асырылады.
   

1. 
   Қаржы қатынастар, өндіру процесінде, үлестіру барысынды туындайды, ал тауар-ақша қатынастары айырбас стадиясында туындайды.
   

1. 
   Мемлекеттік қаржы қатынастар әр қашанда эквивалентсіз.
   
2. 
   Қаржы қатынастар құнның қозғаласын тек қана ақшалай нысанда реттейді.
   
3. 
   Материалдық қаржылық қатынастар мемлекеттік қаржы қызметінің өнімі болып табылады және мемлекет оның негізгі субъектісі болып табылады. Ал, тауар-ақша қатын-ры мәмілелерді реттей отырып, сатушы-сатып алушы арасындағы қатынастарды реттейді.
   
4. 
   Материалдық қаржылық қатынастарында ақшаның қозғалысы мемлекетің қызығушылықтарымен белгіленеді.
   
5. 
   Материалдық қаржылық қатынастары мемлекетің болуымен белгіленеді.
   
6. 
   Материалдық қаржылық қатынастары тек қана құқықтық нысанда болады.
   
7. 
   Материалдық қаржылық қатынастарында тараптар заңды теңсіз.
   

1. 
   Нормативтік құқықтық актілерде көрсетілген ұйғарымдарды бір жақты билікті реттеу арқылы субъектінің тәртіптерін белгілейді.
   

1. 
   Бұл ұйғарымдар тараптардың тәртіптерін тиянакты реттейді.
   
2. 
   Екі жақты құқықтар мен міндеттер мемлекетпен белгіленген.
   
3. 
   Мемлекетпен белгіленген ұйғарымды орындаудан тараптар бас тартуға құқылы емес.
   
4. 
   Ұйғарымның орындалуы күштеу механизмымен қамтамасыз етіледі.
   
5. 
   Екінші жақтың тәртіпті таңдау мүмкіншілігі жоқ.
   
6. 
   Ұйғарымды орындамау заңды жауапкершілікті туындатады.
   
7. 
   Мемлекетпен өкілденген субъект, екінші субъектіге қараганда, аса көп құқықтарға ие.
   

Диспозитивтік әдіс императивтік әдіске қарағанда субъектінің тәртіптеріне әсер тигізген кезде, әлде-қайда жеңіл тиеді. Бұл қатынастарды реттейтін мемлекеттің құқықтық актісі ұйғарымның толық комплексін белгілемейді. Кейбір құқықтар мен міндеттер субъектілердің келісімі арқылы белгіленеді .Қаржылық қаты қатынастардың құқықтық реттеу әдісін тандауы мемлекетің қаржы қызметі әдісімен белгіленеді.

1. 
   Құқықтар мен міндеттер екі құқықтық бастаулар арқылы қалыптасады. Ол нормативтік құқықтық акт және келісім шарт.
   

1. 
   Мемлекеттің бір жақты билікті ұйғарымдары толық көлемді мінезді белгілемейді. Бұл қатынастардың субъетісіне өздерінің еркін білдіруіне құқық береді.
   
2. 
   Құқықтық акт бұл қатынастарды реттей отыра, субъект үшін «мемлекетті білдіретінң тек қана құқықтар емес, сонымен қатар, оларға басқа жақ алдында міндеттемелерді белгілейді.
   
3. 
   Өзінің контрагентінің тәртібін мемлекет тек қана бір жақты билік нысаны арқылы емес реттей отырып, сонымен қатар, екінші субъектіге қатысты экономикалық стимулдары және материалдық қызығушылықтарды колдана отырып, екінші субъектінің тәртібіне әрекет етеді.
   
4. 
   Қаржылық қатынастарының құқықтары мен міндеттері әлде қайда теңелген.
   
5. 
   Заңды нысаны болып қаржы құқықтық келісім шарт болып табылады және ол жақтар үшін құқықтар мен міндеттер туғызады.
   
6. 
   Қаржы құқықтық келісім шарт тек қана нормативтік құқықтық акт көздеген жағдайда жасалынуы мүмкін.