1 «Цели и задачи учебной дисциплины, ее место в учебном процессе». Цель преподавания дисциплины

• 
  учение о половом цикле;
  
• 
  оплодотворение животных;
  

• 
  беременности;
  
• 
  методы искусственного осеменения;
  
• 
  способы определения беременности у животных;
  
• 
  болезни плодоношения, родов и послеродового периода;
  
• 
  бесплодие и меры борьбы с ним.
  

• 
  оптимальный срок и кратности осеменения животных;
  
• 
  методы искусственного осеменения;
  
• 
  способы диагностики беременности и бесплодия;
  
• 
  причины бесплодия самок.
  

В результате изучения дисциплины студенты должны уметь:

• 
  определять охоту самок;
  

• 
  определять беременность и бесплодие животных;
  
• 
  применить меры для профилактики бесплодия самок.
  

- Морфология сельскохозяйственных животных,

- Физиология сельскохозяйственных животных,

- Основы ветеринарии,

- Кормление сельскохозяйственных животных.

Тематический план дисциплины Ф СО ПГУ 7.18.2/07

3 Содержание дисциплины

3.2 Содержание лекционного курса

Видовые анатомо-топографические особенности полового аппарата самок самцов. Половая и физиологическая зрелость. Методы подготовки пробников и их использование. Половой цикл и его стадии. Феномены полового цикла и методы их диагностики. Полноценные и неполноценные циклы. Видовые особенности течения полового цикла. Внешние и внутренние факторы, влияющие на проявление половых циклов. Взаимосвязь половой сферы с молочной железой. Половой акт. Половые рефлексы самцов. Влияние внешних и внутренних факторов на проявление половых рефлексов. Способы спаривания.

Продвижение и выживаемость спермиев и яйцеклетки в половой сфере самки. Место и сущность процесса оплодотворения. Развитие эмбриона, плода и плодных оболочек. Взаимоотношение плодных оболочек. Плацента и ее классификация. Плацентарный барьер. Околоплодная и мочевая жидкости, их состав, количество, происхождение и биологическое значение. Критические периоды в развитии зародыша и плода. Продолжительность беременности у самок разных видов животных. Физиологические изменения, присущие организму беременных животных. Методы диагностики беременности. Значение своевременного определения срока беременности и бесплодия.

Предвестники родов. Факторы, способствующие наступлению родов. Роды и их стадии. Родовые силы. Анатомо-топографические взаимоотношения плода и родовых путей во время родов. Особенности течения родов у различных видов животных. Организация работ родильного отделения. Уход за новорожденными и роженицей. Послеродовой период и видовые особенности его течения. Мероприятия по нормализации течения послеродового периода и подготовка самок к осеменению. Нейрогуморальная регуляция размножения животных.

Патологии беременности. Аборты, их классификация и исходы. Основные принципы диагностики и профилактики патологии беременности. Патологии родов и послеродового периода. Причины патологических родов. Организация родовспоможения и основные принципы оказания акушерской помощи при патологических родах. Акушерские инструментарии. Профилактика патологии родов и послеродового периода.

Основы получения здорового приплода. Патологии новорожденных. Профилактика болезней новорожденных. Организация работы в профилакториях.

Бесплодие самок и самцов. Понятие о бесплодии, яловости, плодовитости. Классификация форм бесплодия самок и самцов. Распространенность бесплодия и экономический ущерб, причиняемый бесплодием. Врожденное, старческое, климатическое, эксплуатационное, искусственное и симптоматическое бесплодие. Определение экономического ущерба, причиняемого бесплодием. Профилактика бесплодия малоплодия. Андрологическое исследование производителей. Мероприятия по профилактике импотенции производителей.

Отбор и подготовка самцов к их использованию в качестве производителей. Виды торможения половых рефлексов и способы их профилактики. Ветеринарно-санитарные требования при использовании производителей. Методы стимуляции половой функции самцов. Научно-теоретическое обоснование методов получения спермы.

Сперма, ее состав и видовые особенности. Строение и свойства спермиев. Биохимия спермиев. Анабиоз спермиев. Влияние внешних факторов на выживаемость спермиев.

Биологическое обоснование методов получения спермы. Искусственные вагины. Основы оценки качества, разбавления, хранения и транспортировки спермы. Искусственное осеменение и трансплантация эмбрионов различных видов животных. Учет и отчетность при искусственном осеменении. Пункты по искусственному осеменению и лаборатории по трансплантации эмбрионов. Этапы работ при трансплантации эмбрионов. Подбор и подготовка самок к интенсивному использованию.

Клинические исследование половых органов самок разных видов животных. Анатомия половых органов самцов: мошонка, семенники, придатка семенника, семяпроводы, половой член, препуции и придаточные железы. Клинические исследование половых органов самцов разных видов животных. Лабораторная работа № 2 Диагностика феноменов полового цикла.

Образование и развитие фолликулов. Образование и развитие желтых тел. Оогенез. Образование спермиев (спермиогенез). Половые циклы у животных разных видов.

Литература: [3] 28-40, [4] 20-29 стр, [3] 41-44, 49-50 стр

Тема № 4 Патология беременности, родов и послеродового периода Кормление, уход. содержание и эксплуатация беременных животных в целях профилактики патологии беременности, родов и послеродового периода. Контроль за состоянием беременных.

Подготовка животных к родам. Сбалансированное кормление. Содержание и эксплуатация беременных животных в сухостойных группах, родильных цехах. Постоянный контроль за состоянием беременных животных (коров, кобыл, овец и свиней)

Литература: [3] 373-274 стр

Тема № 4 Методы диагностики беременности и бесплодия

Составление календарного плана родов с учетом даты осеменения и продолжительности беременности, плана исследования на беременность (овец, коров, кобыл и свиней)

Составление календаря беременности. Составление плана родов животных (дата осеменения, результаты исследований на беременность, даты запуска и ожидаемых родов.

Литература:

Тема № 4 Патология беременности, родов и послеродового периода Разработка плана мероприятий по профилактике абортов и болезней беременных животных.

Организационные мероприятия. Агрономические мероприятия. Зоотехнические мероприятия. Ветеринарные мероприятия. Лечение и профилактика выпадения влагалища, залеживания беременных, отека беременных, преждевременных схваток и потуг, маточного кровотечения и скручивания матки самок.

Литература: [3] 236-246 стр.

Тема № 3 Роды и послеродовый период

Диагностика стадии родов и ее значение в своевременности оказания акушерской помощи

Стадия раскрытия (подготовительный). Стадия родовая, выведение плода. Послеродовая стадия.

Литература: [3]

Тема № 3 Роды и послеродовый период

Отработка на фантоме приемов акушерской помощи по извлечению живого плода и фетотомия.

Предлежание, положение, позиция, членорасположение. Акушерские инструменты и их использование. Способы рассекания плода.

Литература: [3] 120-135 стр

Тема № 3 Роды и послеродовый период

Отработка на плодах (боенский материал, чучело) приемов фиксаций плода с использованием акушерских веревок, крючков и щипцов. Отработка приемов отделения последа на боенском материале и на животном

Каранкула и котилевоны и их связь. Плацентом. Ручное отделение последа.

Литература: [2] 146-150 стр

Тема № 5 Физиологические особенности и болезни новорожденных

Освоение приемов оказание помощи при патологии новорожденных.

Чистка от слизи носовой и ротовой полости. Обработка пуповины. Облизование новорожденного.

Литература: [2] 117-118 стр

Тема № 5 Физиологические особенности и болезни новорожденных

Разработка плана мероприятий по профилактике болезней

новорожденных. Вычисление экономического ущерба, причиняемого

бесплодием.

Уход, содержание беременных. Кормление беременных самок. Предупреждение самок от травм. Оказание помощи при родах.

Литература: [3] 373-274 стр
Тема № 6 Учение о бесплодии и яловости

Составление комплекса мероприятий по профилактике бесплодия

самок и самцов.

Диспанцеризация. Сбалансированное кормление. Моцион. Выпас коров на культурных пастбищах. Сухостой. Добавка в рацион витаминов и солей. Осеменение по инструкций. Селекция по плодовитости.

Литература: [3] 458-470 стр

Тема № 9 Искусственное осеменение и трансплантация эмбрионов

Проработка инструкций по искусственному осеменению коров телок,

овец и коз, кобыл и свиней.

Определение охоты. Стерилизация инструментов. Хранение спермы. Оттаивание спермы. Определение качества спермы. Введение спермы в половые органы. Освоение техники осеменения самок.

Литература: [2] 47-65 стр

Тема № 5 Физиологические особенности и болезни новорожденных

Составление плана работы в зоне станций и пунктов искусственного

осеменения животных.

Кормление и содержание производителей. Получение спермы. Разбавление, хранение спермы. Обеспечение азотом. Организация курсов по подготовке кадров. Внедрение в практику новых методов.

Литература: [3] 163-175 стр

Тема № 7 Биотехнология размножения. Использование самцов в биотехнологии размножения

Составление графика использования производителей и контроль спермы на выживаемость.

Кормление. Помещение. Чистка. Моцион. Ветеринарный контроль. Эксплуатация. Определение качества спермы.

Литература: [3] 90-99 стр

Тема № 9 Искусственное осеменение и трансплантация эмбрионов

Учетно-отчетная документация племпредприятий и пунктов

искусственного осеменения.

Документация по искусственному осеменению животных. Организация работ на пунктах искусственного осеменения коров, овец, свиней и кобыл. Картотека и календари техника по воспроизводству.

Литература: [2] 66-69 стр

Выписка из рабочего учебного плана специальности

Ф СО ПГУ 7.18.1/10

Выписка из учебного рабочего плана специальности

050802 – Зоотехния

животных

Список литературы:

 жыныс циклі туралы ілім;

 ұрық тоқтау үрдісі

 малдың буаздығы;

 малды қолдан ұрықтандыру әдістері;

 малдың буаздығын анықтау тәсілдері;

 буаздық, төлдеу және төлдеген соң кездесетін аурулар

 бедеулік, оның алдын алу шаралары

Осы пәнді оқып болғаннан кейін студенттер білуі тиіс:

 ана малды ұрықтандырудың тиімді уақыты мен қайталануы

 ана малды қолдан ұрықтандыру

 малдың буаздығы мен бедеулігін анықтау әдістері

 ұрғашы малдың бедеулік сепептері.

Студенттер істей білуі тиіс:

 ана малдың күйітін анықтау;

 ана малды қолдан ұрықтандыру;

 жануарлардың буаздығы мен бедеулігін анықтау;

 ана мал бедеу болудан сақтау шараларын алу.

2. Пререквизиттер:

Морфология, физиология, акушерлігі

Пәннің тақырыптық жоспары Ф СО ПГУ 7.18.1/14

Пәннің тақырыптық жоспары Ф СО ПГУ 7.18.1/14

Ұрғашы мен еркек малдың жыныстық мүшелерінің анатомиялық және топографиялық ерекшеліктері. Жыныстық және физиологиялық жетілуінің мерзімдері. Күйіттеуші малды дайындау және пайдалану әдістері. Жыныстық цикл және оның сатылары. Жыныстық циклдің феномендері және оларды анықтау. Жарамды және жарамсыз жыныстық циклдер. Жыныстық циклдің өтуінің түліктік ерекшеліктері. Жыныстық циклдің көрінуіне сыртқы және ішкі факторлардың әсері. Жыныстық жүйенің сүт безімен байланысы. Жыныстық қатынас. Аталық малдың жыныстық рефлекстері. Жыныстық рефлекстердің көрінуіне әсер ететін ішкі және сыртқы факторлар. Шағылыстыру әдістері.

Ұрғашы малдың жыныс жүйесінде аналық жыныс торшасы мен спермийлердің қозғалысы және өміршеңдігі. Ұрықтану процесінің мәні және өтетін орны. Эмбрионның, төлдің және төл қабаттарының дамуы. Төл қабаттарының өзара қатынасы. Плацента және оның жіктелуі. Плацентарлық тосқауыл. Шарана сулары, олардың құрамы, мөлшері, шығу тегі және биологиялық маңызы. Эмбрионның және төлдің дамуындағы қауіпті кезеңдер. Әр түлік малдың буаздық мерзімінің ұзақтығы. Буаз мал организіміне тән физиологиялық өзгерістер. Буаздықты анықтау әдістері. Буаздықты және бедеулікті дер кезінде анықтаудың маңызы.

Туар алдындағы белгілер. Тууды қалыптастыратын факторлар. Туу және оның кезеңдері. Тууға көмектесетін күштер. Туу кезіндегі төл мен туу жолдарының анатомиялық-топографиялық арақатынастары. Әр түлік малдың туу ерекшеліктері. Туу бөлімшесіндегі жұмысты ұйымдастыру. Төлдеген мал мен жаңа туған төлдің күтімі. Туғаннан кейінгі кезең және оның өтуінің түліктік ерекшеліктері. Туғаннан кейінгі кезеңнің дұрыс өтуін қалыптастыру шаралары және ұрғашы малды ұрықтандыруға дайындау. Малдың көбеюінің нейрогуморалді реттеуі.

Буаздықтың патологиялары. Аборттар, олардың жіктелуі және ақыры. Буаздық патологяларын дауалаудың және анықтаудың жалпы қағидалары. Туу және туғаннан кейінгі кезең патологиялары. Туу патологияларының себептері. Туу патологиялары кезінде тууға көмектесуді ұйымдастыру және туу кезінде акушерлік көмек көрсетудің негізгі қағидалары. Акушерлік құрал-саймандар. Туу және туғаннан кейінгі кезеңдер патологияларын дауалау.

Дені сау төл алу негіздері. Жаңа туған төл аурулары. Жаңа туған төл ауруларын дауалау. Профилакториядағы жұмысты ұйымдастыру.

Бедеулік, қысыр қалу және төлшеңдік туралы түсінік. Аналық малдың бедеулігінің және аталық малдың белсіздігінің түрлерін жіктеу. Бедеуліктің таралуы және одан келетін экономиялық шығын. Туа біткен, кәріліктен болған, алиментарлық, климаттық, экплуатациялық, қолдан жасалған және симптомдық бедеулік. Бедеуліктен келетін экономикалық шығынды анықтау. Бедеулік пен аз төлділіктің алдын алу. Аталық малды андрологиялық зерттеу. Аталық мал белсіздігінің алдын алу шаралары.

Аталық мал ретінде еркек малды сұрыптау және дайындау. Жыныстық рефлекстердің тежелуі, олардың алдын алу. Аталық малды күтіп-бағуда және пайдалануда қойылатын ветеринариялық-зоотехникалық талаптар. Еркек малдың жыныстық қызметін күшейту. Шәует алу әдістерін ғылыми және теориялық негіздеу.

Әр түлік малдың шәует мөлшері және оның құрамы. Спермийлердің құрылысы мен қасиеттері. Шәуеттің биохимиясы. Спермийлердің анабиозы. Спермийлердің өміршеңдігіне сыртқы факторлардың әсері.

Шәует алу әдістерін биологиялық негіздеу. Шәуеттің сапасын бағалау, сұйылту, сақтау және тасымалдау негіздері. Әр түлік малды қолдан ұрықтандыру және эмбрионды көшіріп-қоңдыру. Қолдан ұрықтандыру және эмбрионды көшіріп-қоңдыру кезіндегі есепті жүргізу. Малды қолдан ұрықтандыру және эмбрионды көшіріп-қоңдыру пунктері мен лабораториялары. Эмбрионды көшіріп-қоңдыру жұмысының кезеңдері. Ұрғашы малды сұрыптау және қарқынды пайдалануға дайындау.