1 Әлеуметтік саланың обьективті қажеттілігі және мәні
«Әлеуметтік саланы мемлекеттік реттеу» пәнінің объектісі – елдің әлеуметтік сфера
салаларын мемлекеттік реттеу бағыттарын жүзеге асырудың мемлекеттік бағдарламалары мен
аталған салада қалыптасын нақты әлеуметтік-экономикалық қатынастар.
Қазіргі мемлекеттің барлығында дерлік азаматтарды экономикалық қиыншылықтан
қорғауды қамтамасыз ететін әлеуметтік қлодау жүйесі.
Әлеуметтік қолдау жҥйесі дегеніміз – қоғамның табысы аз мүшелеріне қаржылай кӛмек
ретінде кӛрсетілетін үкімет бағдарламасы. Оларға жұмыссыздық бойынша жәрдемақы қарттар мен
мүегдектерге берілетін зейнетақы және әл ауқаты нашар отбасыларға берілетін әлеуметтік
кӛмектер жатады. Әлеуметтік қорғау жүйесі - әлеуметтік тәуекелділік пайда болған жағдайда
тұрғындарды қолдаудағы экономикалық құқықтық және ұйымдастырушылық мінезді қамтитын
мемлекеттік шаралардың кешені б.т. әлеуметтік қорғау жүйесі адамның барлық ӛмірлік жолын
қолдауды және барлық ӛмірлік жолда оның құқықтары мен қызығушылықтарын қорғауы керек.
Тұрғындарды әлеуметтік қорғау жүйесі мемлекеттің әлеуметтік саясатының басты бағыты
болуы керек. Ал бұл жағдайда әлеуметтік саясат мемлекеттегі саясаттың бір бӛлігі болып
табылады және ӛз ішінде мынадай бағыттарды қосады:
1) жұмыспен қамту саласы және салалар бойынша жұмысшылардың кірістік қалалай
теңестіру керек екендігін.
2) жекелей жұмыспен, категориямен қамтылғандардың кірістерінің деңгейін қалай ӛтелуін
керектігін
3) тұрғындардың жұмыспен қамтылғандарды реттеудің белсенді әдістерін қолдану.
Кез келген елдің экономикалық жүйесінің функциясын қамтамасыз етуге басты рольді
мемлекетт атқарады. Әлеуметтік қорғаудың талай ғасырлар бойы негізгі субъектісі болып
мемлекет табылады, яғниолар әлеуметтік қорғаудың қызметін жүзеге асыратын институттар мен
ұйымдар.
Мемлекет ӛзінің барлық ӛмір сүру тариихында ішкі тәртіпті, заңды сақтау, ұлттық
қорғанысты ұйымдастыру сияқты бірқатар міндеттемелер мен бірге экономикака саласында
белгілі бір қызметтер атқарады. Яғни ақаш айналымын реттеу, салық жинағын ұйымдастыру және
т.б. Ал қазіргі жағдайында кез-келген дамыған нарықтық экономика мәні бойынша аралыс
экономика мемлекеттік сектордағы еркін кәсіпкерлікпен қатар мемлекеттің ұлттық шаруашылықты реттеуі де жатады
2 ҚР ғы біріңғай жинақтаушы зейнетақы қорын құрудың алғышаттары және негізгі мәселелер мен оларды алдын алу жолдары
Қазақстанда орналасқан "Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының" кез келген орталығынан (әрі қарай БЖЗҚ) зейнетақы жинақтамасы жайлы ақпаратты алуға болады. Десек те бүгінгі күні бұл қызметті үйден шықпай-ақ пайдалану қарастырылған. Ал пандемия тұсында аталмыш қызметке деген сұраныс артқан.
Мемлекеттік орындар зейнетақы жинақтамасы туралы ақпаратты алуға электронды қызметті пайдалануға кеңес береді. Айта кетейік, интернет арқылы алынған түбіртек пен ұйымның орталықтарында берілген анықтамадан еш айырмашылығы жоқ.
Ағымдағы зейнетақымен қамтамасыз ету үлгісі, қарт тұрғындардың зейнетақы табыстарын және сапалы ӛмір сүрудің стандарттарының оң дәрежесін қамтамасыз ете алмайды.
- ынтымақты зейнетақы тӛлемдерінің кӛлемі тұрақты түрде тӛмендеуі сақталуда. Ағымдағы жүзжылдықтың 30-40 жылдарында ынтымақты жүйе мүлдем ығыстырылады.
- жинақтау жүйесi, есептеулер бойынша, тiптi толық пiсіп жетілген соң да, орташа статистикалық салымшының табысының орнын басу деңгейін 9-11%-дан аса қамтамасыз ете алмайды.
Бұл, жағдай түзетілмейтін болса 2050 жылға таман зейнетақымен қамтамасыз етудің 40% мемлекеттік бюджеттен тӛленетін тек базалық зейнетақыдан тұратын болады.
- зейнетақы жүйесінің қаржылық тұрақсыздығының қауіпі күшеюде.
Аталған мәселерді шешу үшін зейнетақы жүйесін жетілдіру бойынша нақты іс- қимылдар жасау крек. Оның негізгі мақсаты: зейнетақы жинақтарын сақтауын және ӛсуін қамтамасыз ету.
Қазақстан зейнетақы нарығындағы мәселелерді шешудің жолдары:еліміздің қазіргі заңы салымшылардың зейнетақы қорларына жинаған жарнасын пайдалануға жол бермейді. Зейнетақы жүйесі жаңадан қалыптасып, енді ғана аяққа тұрған шақтан активтерді толықтай салымшылардың пайдалануына беруге болмайды. Иә, мұндай іс-тәжірибе Малайзия мен Сингапурде бар, бірақ аталған елдің азаматтары зейнетақы қорларына салған қаржысының 30 пайызын өздері басқарады. Дәл қазір мұндай әдісті біздің іс-тәжірибемізге енгізуге әлi ерте
жинақтаушы зейнетақы жүйесінің ел экономикасына ұзақ мерзімді инвестиция салатын мүмкіндігін ескеріп, салымшылардың қаржысын тиімді бағытқа салуды ойластыру керек. Мысалы, көршілес Қытай билік орындары қорлардың табыстылығын арттыру үшін, инфрақұрылымдық облигациялар шығарып, жол құрылыстарын кең көлемде қаржыландырып жатқаны белгілі. Бізде еліміздің инфрақұрылым саласын дамытуға қорларды тартудың маңызы зор.
алдағы уақытта қорлар халықаралық нарықта әбден танылған ірі компаниялардың акциялары мен облигацияларына қаржы салуы керек. Бұл ретте қорларға Ұлттық банк пен Қаржы министрлігінің рұқсаты қажет. Құзырлы органдар зейнетақы қорларының офшорлық аймақтағы компанияларға қаржы салмауын қадағалайды. Жалпы сырт елдердің қор биржаларына қаржы салу ісі өте айқын болуы шарт. Қазір біздің қорлар шетелдік эмитенттердің акциясына қаржы салудан ТМД елдері ішінде алда келеді.
Екінші деңгейлі банктер зейнетақы қорлары қызметінің барлық салаларына ықпал ете отырып, қорлардың мәнін, идеологиясын бұзады. Сондықтан қорларды банктердің ықпалына түсірмеу керек.»
Достарыңызбен бөлісу: |