Культура беларускіх зямель у IX – XIII стст

Распаўсюджанне хысціянства на бел.землях пачалося з Хст. У 988г.вялікі кіеўскі князь Уладзімір прыняў хрысціянства. У 992г.князь Ізяслаў аснаваў у Полацку епархію – царкоўны округ.Рагнеда і яе сын ізяслаў сталі першымі хрысціянамі ў Полацкім княстве.Хрысціянства на усходнеславянскіх землях распаўсюджвалася на працягу некалькіх стагоддзяў нараду з язычніцтвам(многабожжам). 2рэлігіі саіснавалі доўгі час(з 10 па 13ст).Таму новая вера ўводзілася прымусова. Пачыная з 11ст.на Полацкой зямлі стала распаўсюджвацца кірылічная азбука, складзеная братамі Кірылам і Мефодзіем. Аб гэтым сведчылі надпісы на “Барысавых камянях” і на “Рагвалодавым камяні”. У Брэсце быў знойдзены драўляны грэбень для валос з славянскім алфавітам. Былі знойдзены берасцяныя граматы ў Віцебску і Мсціславе. У перш.палове 11ст. пачалося летапісанне. У пачатку 12 ст. манахам Нестарам была створана “Аповесць времяных гадоў”. Самай ранняй рукапіснай кнігай на тэр.Бел. з’яўляецца “Тураўскае евангеліе”11ст. Таксама атрымала развіццё і рэлігіозная дзейнасць. Еўфрасіння Полацкая заснавала ў Полацку жаночы і мужчынскі манастыры і арганізавала перапісванне царкоўных кніг. Рэлігіёзным асветнікам быў тураўскі епіскап Кірыла. Ён пісаў “словы” – звароты да веруюшчых, а таксама малітвы-іспаведзі, аповесці-прытчы, меўшыя характар настаўленні.Кірылу Тураўскага празвалі “Златавусам”.

Помнікам каменнага зодчеству на тэр.Бел. з’яўляецца Сафійскі сабор у Полацку. Ён быў пабудаваны ў сяр.11ст. пры князе Усяславе Чарадзее і з’яўляецца прыладам полацкай архітэктурнай школы. Гэта быў трэці храм такога тыпу на землях усходніх славян пасля Кіеўскай і Наўгародскай Сафій. Пры будаўніцтве сабора выкарыстоўваўся плоская цэгла – плінфа. Унутры храм упрыгожан фрэскамі. Полацкая Сафія за сваю гісторыю некалькі раз разрушалася, перебудоўвалася і дашла да наш у вельмі змянёнам выглядзе.

На працягу 12ст.у Полацку было ўзведзена 10 каменных царкоўных пабудовак. Адным з іх стала Спаская царква. Сёння тут знаходзяцца мошчы святой Еўфрасінні Полацкай. Прыкладам гроденскай архітэктурнай школы з’яўляецца Каложская царква 12ст. Помнікам абараніцельнага зодчеству з’яўляецца Камянецкая башня(Белая вежа) на Брэстчыне. Яна была пабудавана ў 13ст.

Шэдэўрам старажытнага мастацтва з’яўляецца крыж, створаны Лазарам Богшай у 1161г.