1. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің ҚҰрылу тарихы
жүктеу/скачать 1.02 Mb.
|
|
МАЗМҰНЫ КІРІСПЕ …………………………………………………………...……...…..….. 3 1. «ЖАНГЕЛДИН АУДАНЫНЫҢ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚАРЖЫ БӨЛІМІ» МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІНІҢ ҚҰРЫЛУ ТАРИХЫ..................................................................................................................4 1.1 «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің ұйымдық-құқықтық құрылымы .......................................................4 1.2 «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі туралы ЕРЕЖЕ .................................................................................…...5 2. «ЖАНГЕЛДИН АУДАНЫНЫҢ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚАРЖЫ БӨЛІМІ» МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІНІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ........………………………………………………………………….... 11 2.1 «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің қаржылық-экономикалық көрсеткіштерін талдау...................................................................................................…....…….. 11 2.2 «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің ақшаның қозғалысы туралы есебін талдау........…………………………………………………………..……….….. 15 2.3 «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің қаржылық қызмет нәтижелері туралы есебін талдау.............................................…………………………………..……....….. 18 3. ЖЕРГІЛІКТІ БЮДЖЕТТІҢ АТҚАРЫЛУЫ ТУРАЛЫ ЕСЕПТІ ЖАСАУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ ......................………....………….….….. 21 3.1 Жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы есепті жасау тәртібі ......….….. 21 3.2 Жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы есепті жасаудың стратегиялық жоспары .............................................................................................….…….….. 24 ҚОРЫТЫНДЫ ……………………………....……….……..…………...….….. 28 ҚОЛДАНЫЛҒАН ДЕРЕККӨЗДЕР ТІЗІМІ ….......…………...………….….....29 ҚОСЫМШАЛАР...................................................................................................30 КІРІСПЕ
Өндірістік практикадан өту процесі болашақ маманның қалыптасу жолындағы маңызды кезең болып табылады. Оның көмегімен теориялық дайындық практикалық бағытқа ие болады, бұл студенттің еңбек нарығына шығуын жеңілдетеді. Бюджет тәжірибесі бюджеттік-салықтық қатынастар жүйесінде ғылыми және практикалық дайындыққа қол жеткізуге мүмкіндік береді, ұйымдастырушылық қабілеттерін дамытуға ықпал етеді. Практикадан өту орны: Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі. Практикадан өту мерзімі оқу бағдарламасына сәйкес белгіленген (15.01.2024-24.02.2024). Өндірістік практиканың мақсаты-алынған теориялық білімді тереңдету және бекіту, бюджеттік-салықтық қатынастар саласында қажетті практикалық дағдыларды игеру. Өндірістік тәжірибенің міндеттері: ЖОО-да алынған бюджеттік өзара қарым-қатынастар саласындағы теориялық білімді оларды практикалық қызметте ықтимал пайдалану мақсатында бекіту; бюджеттік қатынастарды ұйымдастыру және оларды практика объектісінде басқару мәселелерін зерделеу; салық салу мен бюджет процесінің қолданыстағы практикасында іскерліктер мен практикалық дағдыларды меңгеру, бюджет-салық байланыстарын регламенттейтін заңнамалық және нормативтік құжаттарды зерделеу; талдау негізінде бюджеттік және салықтық тетіктердің кемшіліктерін анықтау және оларды жою бойынша ұсыныстар әзірлеу білігі; практика бойынша есеп дайындау мақсатында теориялық және практикалық материалдарды, сондай-ақ кафедра тақырыбы бойынша ғылыми баяндамалар мен курстық жұмыстар жазуды жинау. Осылайша, өндірістік практика-оқу процесінің маңызды элементтерінің бірі. Ол бюджеттік-салықтық қатынастар жүйесінде ғылыми және практикалық дайындықтан өтуге мүмкіндік береді. 1 «ЖАНГЕЛДИН АУДАНЫНЫҢ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚАРЖЫ БӨЛІМІ» МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІНІҢ ҚҰРЫЛУ ТАРИХЫ 1.1 «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің ұйымдық-құқықтық құрылымы Қаржы басқармасы бөлім өз қызметін атқарушы биліктің мемлекеттік органдарымен, жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен, қоғамдық бірлестіктермен және өзге де ұйымдармен өзара іс-қимылда жүзеге асырады. Қаржылық басқарудың негізгі міндеттері: өз құзыреті шегінде муниципалдық ауданның барлық аумағында қаржы, экономикалық, салық, кредит саясатын үйлестіру; муниципалды аймақтағы қаржы жүйесін жетілдіру; өз құзыреті шегінде қаржылық бақылауды жүзеге асыру; қаржы ресурстарын муниципалды аймақтың әлеуметтік - экономикалық дамуының басым бағыттарына шоғырландыру; қаржылық-бюджеттік жоспарлау, қаржыландыру және есептілік әдістерін жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеу; муниципалдық ауданда Қаржы нарығын қалыптастыру саласында бірыңғай саясатты іске асыру бойынша жұмысқа қатысу; өз құзыреті шегінде муниципалдық аудан аумағында мүліктік және жер қатынастары саласындағы саясатты қалыптастыру бойынша ұсыныстар әзірлеу; муниципалдық аудан аумағында дәрменсіздік (банкроттық) саласында саясатты қалыптастыру бойынша ұсыныстар әзірлеу. Қаржылық басқару өзіне жүктелген міндеттерге сәйкес мынадай негізгі функцияларды орындайды: жиынтық бюджеттік тізімдемені жасайды және жүргізеді; муниципалдық ауданның жергілікті өзін-өзі басқару органдарын ұстауға қаржы бөлуді айқындау бойынша ұсыныстар енгізеді, бюджеттік ұйымдардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесін жетілдіру бойынша ұсыныстар дайындауға қатысады; бюджеттік жоспарлау әдістерін және бюджеттік қаржыландыру тәртібін жетілдіреді; муниципалды ауданның меншігіндегі мүліктен түсетін кірістердің тәртібін әзірлеуге және бақылауды жүзеге асыруға қатысады. Қаржы басқармасының бастығы: белгіленген тәртіппен муниципалдық аудан әкімшілігі басшысының қарауына қаржы басқармасының құзыретіне кіретін мәселелер бойынша нормативтік-құқықтық актілердің жобаларын енгізеді; дара басшылық негізінде Қаржылық басқару қызметін басқарады; қаржы басқармасының қызметкерлері арасында міндеттерді бөледі, оларға басшылық жасайды және олардың қызметін бақылайды; қаржы басқармасының Қызметтік құжаттамаларына және өз құзыреті шегінде өзге де қызметтік құжаттамаларға қол қояды; өз құзыреті шегінде қаржы басқармасы қызметкерлерінің орындауы үшін міндетті бұйрықтар шығарады және нұсқаулар береді; муниципалдық ауданның бюджетін орындау кезінде төлем құжаттарына бірінші қол қоюға құқығы бар; ауданның жергілікті өзін-өзі басқару органдарының құқықтық актілерінде және заңнамада белгіленген қаржылық басқару жұмысын ұйымдастыру үшін қажетті өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады. Осылайша, әкімшіліктің қаржы басқармасы муниципалды ауданының бүкіл аумағында бірыңғай қаржылық, бюджеттік, салық саясатын жүргізуді қамтамасыз етеді. Оның ұйымдық құрылымы мемлекеттік кірістерді талдау және жоспарлау бөлімімен, бюджет бөлімімен және бухгалтериямен ұсынылған. 1.2 «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі туралы ЕРЕЖЕ «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі туралы ережелер бірнеше бөлімнен тұрады: I. Жалпы ережелер 1. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі экономика, бюджеттік жоспарлау, жергілікті бюджетті атқару, жергілікті бюджеттің атқарылуы бойынша бюджеттік есепке алу және есептілікті жүргізуді жүзеге асыратын, сондай-ақ аудандық коммуналдық меншікті басқару саласында функцияларды басшылықты жүзеге асыратын, Жангелдин ауданы әкімдігі айқындайтын бюджеттік бағдарламалар және (немесе) тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша мемлекеттік сатып алуды бірыңғай ұйымдастырушы функциясын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасы шеңберінде мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының мемлекеттік органы болып табылады. 2. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің ведомстволары жоқ. 3. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңдарына, Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкіметінің актілеріне, өзге де нормативтік құқықтық актілерге, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады. 4. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі мемлекеттік мекеме ұйымдық-құқықтық нысанындағы заңды тұлға болып табылады, мемлекеттік тілде өз атауы бар мөрі мен мөртаңбалары, белгіленген үлгідегі бланкілері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қазынашылық органдарында шоттары болады. 5. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі азаматтық-құқықтық қатынастарға өз атынан түседі. 6. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі егер заңнамаға сәйкес осыған уәкілеттік берілген болса, мемлекеттің атынан азаматтық-құқықтық қатынастардың тарапы болуға қүқығы бар. 7. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі өз кұзыретінің мәселелері бойынша заңнамада белгіленген тәртіппен «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі басшысының бұйрықтарымен және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген басқа да актілермен ресімделетін шешімдер қабылдайды. 8. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің құрылымы мен штат санының лимиті қолданыстағы заңнамаға сәйкес бекітіледі. 9. Заңды тұлғаның орналасқан жері: 110600 Қазақстан Республикасы, Қостанай облысы, Жангелдин ауданы, Торғай ауылы, Ыбырай Алтынсарин көшесі, 4 үй, 10. Мемлекеттік органның толық атауы - «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі. 11. Осы Ереже «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің құрылтай құжаты болып табылады. 12. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің қаржыландыру қызметі жергілікті бюджет арқылы жүзеге асырылады. 13. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесіне кәсіпкерлік субъектілермен «Жангеллин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің функциялары болып табылатын міндеттерді орындау тұрғысында шарттық қатынастарға түсуге тыйым салынады. Егер «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесіне заңнамалық актілермен кірістер әкелетін қызметті жүзеге асыру құқығы берілсе, онда осындай қызметтен алынған кірістер мемлекеттік бюджеттің кірісіне жіберіледі. 14. Мемлекеттік органның миссиясы, негізгі міндеттері, функциялары, құқықтары мен міндеттері: «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің миссиясы: экономика, мемлекеттік жоспарлау жүйесін іске асыру, ауданның бәсекелестік қабілетінің сапа деңгейіне ықпал етуіне қол жеткізуге және тұрақты экономикалық өсуінің бюджет қаражатын тиімді пайдалануды қамтамасыз ету, қаржыны және аудандық коммуналдық меншікті басқару саласында мемлекеттік саясатты басқару, дамыту және жетілдіруге жәрдемдесу, сондай-ақ жергілікті атқарушы органның құзыреті шегінде Жангелдин ауданының әкімдігі айқындайтын бюджеттік бағдарламалар және (немесе) тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша мемлекеттік сатып алуды бірыңғай ұйымдастырушы функциясын, сондай-ақ, Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасы шеңберінде мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру болып табылады. 15. Міндеттері: 1) экономика, жергілікті бюджетті атқару саласында мемлекеттік саясатты іске асыру, аудандық коммуналдық меншікті басқару, оны қорғау жөніндегі шараларды жүзеге асыру; 2)мемлекеттік кепілдендірілген қызметтерді ұсыну бойынша және оларға жүктелген мемлекеттік функцияларды орындау жергілікті атқарушы органның қызметіне қол жеткізуге бағытталған бюджеттік саясатты іске асыру; 3) жергілікті бюджеттің атқарылуы бойынша бюджеттік есептілікті жасау, бюджеттік есепке алуды жүргізу; 4) мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру мен өткізуді қамтамасыз ету, оның ішінде Жангелдин ауданы әкімдігі айқындайтын бюджеттік бағдарламалар және (немесе) тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша сондай-ақ, Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасы шеңберінде мемлекеттік сатып алу; 5) мемлекеттік сатып алу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру; 6) мемлекеттік сатып алу үшін пайдаланылатын ақшалардың ұтымды және тиімді жұмсалуын қамтамасыз ету; 7) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де міндеттерді жүзеге асырады. 16. Функциялары: 1) мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырылатын бюджеттік инвестициялық жобалардың іске асыру мониторингін және бағалауын жүзеге асырады; 2) үш жылдық кезеңге арналған жергілікті бюджет жобасын әзірлейді; 3) әлеуметтік-экономикалық даму болжамын және бюджеттік параметрлерін ескере отырып бюджеттің болжауын әзірлейді; 4) аудандық бюджеттен қаржыландырылатын бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджеттік өтінімдерін қарайды; 5) тиісті қаржы жылына аудан бюджетінің жобасын жасайды және бюджетті нақтылау, түзету жөнінде ұсыныстарды енгізеді; 6) тиісті қаржы жылына бюджет туралы мәслихат шешімінің жобасын, тиісті қаржы жылына бюджет туралы мәслихат шешімін іске асыру және өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы әкімдіктің қаулыларының жобаларын әзірлейді; 7) ауданның әлеуметтік-экономикалық даму қорытындылары бойынша ақпаратты жасайды; 8) аудандық бюджет қаражаттары есебінен қаржыландырылатын мемлекеттік органдардың штаттық кестесіне талдауды жүзеге асырады; 9) жергілікті бюджеттік бағдарламалардың әкімшілеріне бюджеттік жоспарлауды әзірлеуге және іске асыруға әдіснамалық көмек көрсетеді; 10) бюджеттік комиссияның жұмысына жұмыс орган ретінде қатысады; 11) аудандық бюджеттің атқарылуын ұйымдастырады, бюджет ақшасын басқаруды жүзеге асырады; 12) аудандық бюджеттің атқарылуы жөніндегі ұсыныстарды әзірлейді, аудандық бюджетті нақтылау, түзету бойынша ұсыныстар енгізеді; 13) түсімдер мен төлемдер бойынша қаржыландырудың жиынтық жоспарын, міндеттемлер бойынша қаржыландырудың жиынтық жоспарын жасайды, бекітеді, өзгерістер енгізеді; 14) аудан бюджетінің атқарылуы туралы, жергілікті бюджетінің кредиторлық және дебиторлық берешектері туралы есептерді жасайды; 15) бюджеттік шығыстарының аткарылуының бюджеттік мониторингін жүзеге асырады, аудан бюджетінің шығыс бөлігін орындау туралы талдамалы есепті жасайды, бюджеттік есепке алуды жүргізу және қаржылық есептілікті жүзеге асырады; 16) өз құзыреті шегінде бірынғай бюджет сыныптамасының бюджетке түсетін түсімдер сыныптамасының кодтары бойынша түсімдердің артық (қате) төленген сомаларын бюджеттен қайтаруды және (немесе) есепке жатқызуды жүзеге асырады; 17) аудандық коммуналдық мүлікті басқарады, оны қорғау жөніндегі шараларды жүзеге асырады, аудандық коммуналдық мүліктің есебін ұйымдастырады, пайдаланылуына және сақталуына бақылауды қамтамасыз етеді; 18) аудандық коммуналдық мүлікті жекешелендіруді жүзеге асырады, жекешелендіру объектісін бағалауды қамтамасыз етеді, жекешелендіру объектісінің сатып алу-сату шарттарын әзірлеу және жасасуды және сатып алу-сату шарттары талаптарының сақталуын бақылауды жүзеге асырады; 19) аудандық коммуналдык мүлікті жеке тұлғаларға және мемлекеттік емес заңды тұлғаларға кейіннен сатып алу кұқығынсыз, шағын кәсіпкерлік субъектілерінің меншігіне кейіннен сатып алу кұқығымен немесе кейіннен меншігіне өтеусіз негізде беру құқығымен мүліктік жалдауға (жалға алуға), сенімгерлікпен басқаруға береді; 20) сенімгерлікпен басқарушының аудандық коммуналдық мүлікті сенімгерлікпен басқару шарты бойынша міндеттемелерді орындауын бақылауды жүзеге асырады; 21) «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес аудандық коммуналдық мүлікті жекешелендіру бойынша сауда-саттық өткізу туралы хабарламаны жариялау үшін мерзімді баспа басылымын айқындау жөнінде конкурс өткізеді; 22) мемлекеттік сатып алуды бірыңғай Жангелдин ауданы әкімдігі айқындайтын бюджеттік бағдарламалар және (немесе) тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыруды және өткізуді сондай-ақ, Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасы шеңберінде мемлекеттік сатып алуды жүзеге асырады; 23) тапсырыс берушінің мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру қағидаларында белгіленген құжаттарды қамтитын мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыруға және өткізуге ұсынған тапсырмасын қарайды; 24) тапсырыс беруші ұсынған мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру қағидаларында белгіленген құжаттарды қамтитын тапсырма негізінде конкурстық құжаттаманы (аукциондық құжаттаманы) әзірлейді және бекітеді: 25) конкурстық құжаттамаға (аукциондық кұжаттамаға) өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізеді; 26) конкурстық комиссияның (аукциондық комиссияның) құрамын айқындайды және бекітеді; 27) мемлекеттік сатып алу веб-порталына мемлекеттік сатып алуды өткізу туралы хабарландыру орналастырады; 28) конкурстық құжаттаманың және аукциондык кұжаттаманың ережелерін түсіндіреді; 29) тапсырыс берушіге мемлекеттік сатып алу туралы шарт жобасына конкурстық құжаттаманы (аукциондык құжаттаманы) және (немесе) конкурстық құжаттаманың (аукциондық құжаттаманың) техникалық ерекшелігін алған тұлғаларды тіркеу журналына өздері туралы мәліметтер енгізілген мемлекеттік сатып алу веб-порталында автоматты түрде тіркелген тұлғалар тарапынан ұсыныстар мен ескертулерді жібереді); 30) конкурс (аукцион) тәсілімен мемлекеттік сатып алудың жеңімпазын айқындайды; 31) заңнамада көзделген жағдайларда тиісті бюджеттің кірісіне есептеуді қамтамасыз етеді не болмаса әлеуетті өнім берушіге конкурс (аукцион) тәсілімен электрондық мемлекеттік сатып алуға қатысуға өтінімді қамтамасыз етуді қайтарады; 32) заңнамада көзделген жағдайларда әлеуетті өнім берушілерді мемлекеттік сатып алудың жосықсыз қатысушылары деп тану туралы сотқа талап-арыздар жібереді; 33) өз кұзыреті шегінде жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарайды; 34) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады[1]. 17. Мемлекеттік органның қызметін ұйымдастыру «Жангелдин ауданының қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі басшылықты «Жангелдин ауданының қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесіне жүктелген мiндеттердiң орындалуына және оның функцияларын жүзеге асыруға дербес жауапты болатын бірінші басшы жүзеге асырады. «Жангелдин ауданының қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің бірінші басшысын Жангелдин ауданының әкімі қызметке тағайындайды және қызметтен босатады. «Жангелдин ауданының қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің бірінші басшысының өкілеттігі: 1) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес мемлекеттік органдарда, басқа да ұйымдарда меншік нысанына қарамастан «Жангелдин ауданының қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесін ұсынады; 2) «Жангелдин ауданының қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің атынан сенімхатсыз әрекет етеді; 3) «Жангелдин ауданының қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы әрекетке бағытталған шараларды қолданады және сыбайлас жемқорлыққа қарсы тиісті шаралар қабылдау үшін дербес жауапты болады; 4) «Жангелдин ауданының қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің жұмысын ұйымдастырады және басшылық етеді, жүктелген міндеттер мен функцияларды орындауға дербес жауапты болады; 5) бұйрықтар шығарады; 6) қызметтік құжаттамаға қол қояды; 7) техникалық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын және «Жангелдин ауданының қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ететін және мемлекеттік қызметші болып табылмайтын, еңбек қатынастарының мәселелері оның құзыретіне жататын «Жангелдин ауданының қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің қызметкерлерін тағайындайды, жұмыстан босатады, тәртіптік жазаға тартады және оларға мадақтау шараларын қолданады; 8) жеке тұлғалардың және заңды тұлғалар өкілдерінің жеке қабылдауын жүзеге асырады; 9) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оның құзырына жатқызылған мәселелер бойынша өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады. «Жангелдин ауданының қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің бірінші басшысы болмаған кезеңде оның өкiлеттiктерiн қолданыстағы заңнамаға сәйкес оны алмастыратын тұлға орындайды. 2. «ЖАНГЕЛДИН АУДАНЫНЫҢ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚАРЖЫ БӨЛІМІ» МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІНІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ 2.1 «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің қаржылық-экономикалық көрсеткіштерін талдау «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің негізгі мақсаты – мемлекеттік экономикалық саясаттың стратегиялық мақсаттары мен басымдықтарын ескере отырып, тұрақты экономикалық өсімге қол жеткізуге, халықтың өмір сүру деңгейі мен әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсартуға ықпал ететін экономикалық және бюджеттік жоспарлауды аудандық деңгейде жүзеге асыру болып табылады. Бюджет кодексіне сәйкес экономика және қаржы бөлімі кірістер мен шығыстарды экономикалық негізделген жоспарлау негізінде алдағы үш жылдық кезеңге арналған аудан бюджетінің жобасын әзірлеу жөніндегі уәкілетті орган болып табылады, қала бюджетін, бюджеттік бағдарламаларды іске асыру тиімділігін бақылауды және аудандағы экономикалық жағдайды талдауды жүзеге асырады, бюджет қаражаты есебінен инвестициялық саясатты ұйымдастырады және үйлестіреді, стратегиялық даму жоспарларын және әлеуметтік-экономикалық даму мен бюджеттік параметрлердің болжамын әзірлейді. Бөлім өз құзыреті шегінде өнеркәсіптік кәсіпорындардың қызметіне бақылауды қамтамасыз етеді, экономика құрылымындағы теңгерімсіздіктерді анықтайды және оларды жою жолдарын анықтайды, экономикалық жағдайды, еңбек нарығының жай-күйін талдайды, реформалардың барысын бағалайды және экономиканы дамытудың мүмкін болатын барлық қажетті шараларды қабылдайды. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің миссиясы: - мемлекеттік экономикалық саясаттың стратегиялық мақсаттары мен басымдықтарын ескере отырып, тұрақты экономикалық өсімге қол жеткізуге және өңірдің өмір сүру деңгейі мен әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсартуға ықпал ететін экономикалық және бюджеттік жоспарлауды аудандық деңгейде жүзеге асыру; - тікелей және түпкілікті нәтижелерге қол жеткізуге бағытталған бюджеттің атқарылуының ашықтығын қамтамасыз ету, сонымен қатар аудандық коммуналдық меншікті тиімді басқару. Осы мақсатқа жету үшін бөлім Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес келесі функциялар мен міндеттерді жүзеге асырады: 1) өңірде мемлекеттік экономикалық саясатты іске асыру; 2) өңірдің әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсарту және халықтың әл-ауқатының деңгейін арттыру; 3) әлеуметтік-экономикалық саясаттың негізгі бағыттарын әзірлеу және облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуының мониторингі, ауданды дамыту бағдарламасын, әлеуметтік-экономикалық даму болжамын қалыптастыру арқылы экономика саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысу; бес жылдық кезеңге арналған даму, сондай-ақ үш жылдық кезеңге арналған ауданды дамытудың кешенді жоспарын әзірлеу; 4) инвестициялық белсенділікті арттыру үшін жағдай жасау; 5) экономиканың басым секторларын дамыту, олардың әртараптандырылуын және бәсекеге қабілеттілігін арттыруды қамтамасыз ету; 6) экономика саласындағы мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру; 7) нәтижеге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету; 8) салық және ақша-несие саясатымен өзара іс-қимылда мемлекеттік бюджет саясатын жергілікті деңгейде қалыптастыру және іске асыру; 9) бюджетті жоспарлау мен атқару сапасын арттыру; 10) бюджет мониторингін жүзеге асыру; 11) мемлекеттік сатып алу процесінің ашықтығы мен айқындылығын қамтамасыз ету; 12) экономика құрылымындағы теңгерімсіздіктерді анықтай отырып, оларды жою жолдарын айқындай отырып, тиісті кезеңдегі облыс экономикасының жай-күйі туралы есептер мен ақпаратты дайындау; 13) инвестициялық-инновациялық саясатты және инвестициялық қызмет бойынша шараларды әзірлеуді ұйымдастыру және үйлестіру; 14) Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясын, Мемлекет басшысының Қазақстан халқына жыл сайынғы Жолдауларын, бес жылдық кезеңге арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамын, сондай-ақ үш жылдық кезеңге арналған ауданды дамытудың кешенді жоспары; 15) аудан бюджетiнен қаржыландырылатын жергiлiктi бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң бюджеттiк өтiнiмдерiн қарау және олар бойынша әлеуметтiк-экономикалық даму және ауданды дамыту бағдарламасы мәселелерi бойынша қорытындылар дайындау; 16) бюджеттік бағдарламаларды іске асыру тиімділігін бағалау; 17) аудан бюджетінің кіріс бөлігінің атқарылуын бақылау, оны ұлғайту бойынша ұсыныстар мен шаралар әзірлеу; 18) бюджеттік есепке алуды және аудандық бюджеттің атқарылуы туралы есептілікті және заңнамада белгіленген өзге де есептілікті жүргізу және т.б. 1-кесте. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің 2021-2022 жылдарға арналған шоғырландырылған қаржылық есептілігі, мың теңге
1-кестенің жалғасы
1-кестеде «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің 2021-2022 жылдарға арналған шоғырландырылған қаржылық есептілігі көрсетілген. Кесте бойынша талдайтын болсақ, активтердің жалпы құны 2021 жылы 3 639 862,0 мың теңгені құраса, 2022 жылы 4 701 963,9 мың теңгені құрап, 1 062 101,9 мың теңгеге артқан. Активтердің ішінде екі көп үлесті ұзақ мерзімді активтер, атап айтсақ негізгі құралдар және аяқталмаған құрылыс пен күрделі салымдар алады. Негізгі құралдардың жалпы құны 2021 жылы 1 678 130,6 мың теңгені құраса, 2022 жылы 2 010 182,0 мың теңгені құрап, 332 051,4 мың теңгеге көбейген. Ал қысқа мерзімді активтердің ішінде ең көп үлесті ақшалай қаражат және олардың баламалары және қорлар бөлімі алып тұр. Бұл екі бөлімнің өзгерісіне келетін болсақ, ақшалай қаражат және олардың баламалары 2021 жылы 75 990,0 мың теңгені құрады, ал 2022 жылы бұл көрсеткіш 19 151,5 мың теңгеге артып, 95 141,5 мың теңгеге жетті. Ал қорлардың жалпы құны екі жылда 9 574,8 мың теңгеге көбейіп, 2021 жылғы 49 864,0 мың теңге көрсеткішінен 2022 жылы 59 438,8 мың теңгеге артты. 2-кесте. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің 2021-2022 жылдарға арналған шоғырландырылған қаржылық есептілігі, мың теңге
2-кесте мәліметтеріне сүйене отырып, міндеттемелер мен капитал құармындағы өзгерістерді талдауға болады. Міндеттемелердің ішінде көп үлесті әдеттегідей ұзақ мерзімді міндеттемелер алады. Оның жалпы құны екі жылдағы өзгеріс бойынша 2021 жылы 1 099 795 мың теңгені құраса, 2022 жылы 1 126 734,4 мың теңгеге жеткен. Ал қысқа мерзімді міндеттемелер 2021 жылы 109 323,1 мың теңгені, ал 2022 жылы 175 390,6 мың теңгені құрап екі жылдағы өзгеріс 66 067,5 мың теңгені құраған. Ал қысқа мерзімді міндеттемелердің ішінде көп үлесті Бюджетке түсетін салықтық және салықтық емес түсімдер бойынша қысқа мерзімді кредиторлық берешек алады. Оның құрамы екі жылда 47 303 мың теңгеге артқан. 2.2 «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің ақшаның қозғалысы туралы есебін талдау Ұйымның ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпарат қаржы есептілігін жаттарына қажеттілікті бағалау үшін негіз болатындығымен пайдалы. Пайдаланушылар қабылдайтын экономикалық шешімдер ақша қаражаттары мен олардың баламаларын жасау қабілетін, сондай-ақ оларды уақытқа қарай бөлу мен оларды жасау айқындылығын қажет етеді. Бұл стандарттың мақсаты ұйымның өткен кезең ішіндегі ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру арқылы ақша қаражаттары мен ақша баламаларындағы тарихи өзгерістер туралы ақпарат беруін талап етуде болып табылады, онда кезең ішінде операциялық, инвестициялық жəне қаржылық қызметтен түскен ақша қаражаттарының түсімдері мен төлемдерін жіктеу жүргізіледі. Ақша қаражаттарының бухгалтерлік есебі қамтамасыз етуі керек: - ақша қаражаттарының және олардың қозғалысы бойынша операциялардың нақты, толық және өз уақытындағы есебін; - қолма-қол ақша қаражаттарының және ақшалай құжаттардың сақталуына және өз мақсатына қолданылауына бақылау жасау; - кассалық және есеп-айырысу төлем тәртіптерінің сақталуына бақылау жасау; - ақша қаражаттарын неғұрлым тиімді пайдалану мүмкіндіктерін анықтау. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп оны қаржы есептілігінің қалған нысандарымен бірге пайдаланған кезде ақпарат береді, онда өзгеріп отыратын жағдайлар мен мүмкіндіктерге бейімделу үшін пайдаланушыларға ұйымның таза активтеріндегі өзгерістерді, оның қаржы құрылымын (өтімділігі мен төлем қабілетін қоса алғанда) жəне түсімдер мен ақша қаражаттары төлемдерінің деңгейі мен мерзімдеріне əсер ету қабілетін бағалауға мүмкіндік береді. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпарат ұйымның ақша қаражаттары мен баламаларын молайту қабілетін бағалау кезінде пайдалы болады жəне пайдаланушыларға əртүрлі ұйымдардағы ақша қаражаттарының болашақтағы түсімдері мен төлемдерінің дисконтталған құнын бағалауға жəне салыстыруға арналған үлгілерді əзірлеуге мүмкіндік береді. Ол сондай-ақ əртүрлі ұйымдардың операциялық көрсеткіштері туралы есептіліктің салыстырмалығын жеңілдетеді, бұл бірдей операциялар мен оқиғалар үшін есептің əр алуан əдістерін қолданудан келтірілетін əсерін жояды. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы өткен жылдардағы мəлімет ақша қаражаттарының болашақ ағындарының сомасының, уақытының жəне айқындығының индикаторы ретінде жиі пайдаланылады. Ол сондай-ақ ақша қаражаттарының болашақ ағындарының бұрынғы бағалауларының дəлме-дəлдігін тексеру кезінде жəне пайдалылық пен ақша қаражаттарының таза қозғалысы жəне бағалар өзгеруінің əсері арасындағы байланысты зерттеу кезінде пайдалы болады. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп кезең ішіндегі ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді оларды операциялық, инвестициялық қызмет немесе қаржы қызметі бойынша жіктей отырып ұсынылуы тиіс. 3-кесте. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің 2021-2022 жылдарға арналған ақшаның қозғалысы туралы есебі (операциялық қызметтен түскен ақша қаражатының қозғалысы), мың теңге
3-кестеде ақша қаражатының қозғалысы көрсетілген. Операциялық қызметтен түскен ақша қаражатының қозғалысы 2021 жылы 6 174 817,8 мың теңге, ал 2022 жылы 4 364 181,3 мың теңгені құрап, 1 810 636,5 мың теңгеге азайған. Оның ішінде Бюджетке түсетін түсімдер 2021 жылы 6 142 398,6 мың теңге, 2022 жылы 4 338 635,6 мың теңгеге дейін азайтып, өзгеріс -1 803 763 мың теңге болды. Трансферттер түсімі 2021 жылы 5 438 750,7 мың теңге, 2022 жылы 3 735 142,6 мың теңгеге азайып, өзгеріс -1 703 608,1 мың теңгені құрады. Салықтар мен бюджетке төленетін төлемдер бөлімінде де азаю байқалады, атап айтсақ, 2021 жылы 131 826,2 мың теңге болса, 2022 жылы 46 680,0 мың теңге болып, екі жылда 85 146,2 мың теңгеге азайған. Жалпы операциялық қызметтен түсетін ақша қаражатының таза сомасы 2021 жылы 26 501,2 мың теңге, ал 2022 жылы 271 856,2 мың теңге болды. 4-кесте. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің 2021-2022 жылдарға арналған ақшаның қозғалысы туралы есебі (инвестициялық қызметтен түскен ақша қаражатының қозғалысы), мың теңге
4-кестеде инвестициялық қызметтен түскен ақша қаражатының таза сомасы 2021 жылы 822 798,6 мың теңге, 2022 жылы 34 540,4 мың теңге болды. Қаржылық қызметтен түскен ақша қаражатының таза сомасында айтарлықтай өзгеріс байқалады. 2021 жылы бұл көрсеткіш 1 041 471,1 мың теңгені құраса, 2022 жылы 18 246,0 мың теңгені құрап, өзгеріс 1 023 225,1 мың теңгеге дейін азайған. 2.3 «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің қаржылық қызмет нәтижелері туралы есебін талдау Қаржылық қызмет нәтижелер есебінің мәні – оның атауына негізделеді. Бір жағынан ол бухгалтерлік есеп әдістерінің бір бөлігі болып саналса, екінші жағынан – жылдық және кезеңдік есеп берулердің бір формасы болып табылады. Қаржылық нәтижелер есебі көбіне ақпараттық формаға жатқызылады. Қаржылық нәтижелер есебін білу – оның әрбір баптарының мазмұнын, бағалау әдістерін, кәсіпорын қызметіндегі алатын орнын, басқа баптармен байланысын білу. Қаржылық нәтижелер есебі арқылы: - талданып отырған кәсіпорын туралы көп көлемде ақпарат алынады; - кәсіпорынның жеке айналым құралдарымен қамтамасыз етілуін анықталады; - айналым құралдарының өзгеріс мөлшерін анықтауға болады; - аналитикалық көрсеткіштерді есептеуінсіз кәсіпорынның жалпы қаржылық жағдайы бағаланады; - жыл ішінде кәсіпорынның қаржылық жағдайында қандай өзгерістер болғаны анық көрінеді. Сондай-ақ, қаржылық нәтижелер есебі коммуникацияның нақты құралы болып табылады, ол арқылы: басшылар ұқсас кәсіпорындар жүйесінде өз кәсіпорны қандай орын алатыны туралы, таңдалған стратегиялық курстың дұрыстығы туралы, пайдаланылатын ресурстар тиімділігінің салыстырмалы сипаттамасы туралы мәлімет ала алады, және кәсіпорынды басқару бойынша әртүрлі сұрақтарға байланысты шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді;аудитор өз тексерісін жоспарлау, аудит жүргізу процесінде дұрыс шешім қабылдау үшін қосымша мәлімет ала алады, есеп жүйесіндегі әлсіз орындарды анықтауға және клиенттің сыртқы есеп берулеріндегі кейбір мүмкін қателіктерді анықтауға мүмкіндік алады;аналитиктер қаржылық анализ бағыттарын анықтай алады. Қаржылық нәтижелер есебі кәсіпорынның мүлкін ақшалай бағамен, белгілі бір сәтке екі топпен: орналасу мен пайдаланылуы бойынша және олардың пайда болу көздері бойынша жалпылай көрсетудің әдісі болып табылады. Қаржылық нәтижелер есебі мынадай маңызды міндеттер атқарады: - меншік иелері мен менеджерлерді шаруашылық субъектінің мүліктік жағдайымен таныстырады; баланстан олар осы кәсіпорын иелік ететін материалдық құралдар қорларының саны мен сапасы туралы ақпарат ала алады; - баланс бойынша кәсіпорын жақын арада үшінші тұлғаның алдында өзіне жүктелген міндеттемелерді орындау мүмкіндігі анықталады; - актив пен пассив баптырының мазмұны, ішкі саясаты, сыртқы пайдаланушыларға қолдануға мүмкіндік береді. Қаржылық нәтижелер есебінің басты формасы ретінде, есептік кезеңге кәсіпорын мүлкінің құрамы мен құрылымын, шығыстары мен ағымдық активтердік айналымдылығын, меншік капиталы мен міндеттемелерін, дебиторлық кредиторлық бережақтардың жағдайы мен динамикасын, кәсіпорынның төлем қабілеттілігін анықтауға мүмкіндік береді[4]. 5-кесте. «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің қаржылық қызмет нәтижелері туралы есебін талдау, мың теңге
5-кестеде «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің қаржылық қызмет нәтижелері туралы есебі берілген. Бұл жерде бірнеше көрсеткіштер көрсетілген. Атап айтатын болсақ, бюджетке түсетін салықтық кірістер 2021 жылы 819 970,1 мың теңгені құрап, 2022 жылы 582 798,2 мың теңгеге азайған, я,ни екі жылдағы айырмашылық 237 171,9 теңгені көрсетті. Басқа салықтық емес түсімдер 2021 жылы 9 953,8 мың теңгені құраса, 2022 жылы 15 110,5 мың теңгеге өсіп, 5156,7 мың теңгеге артқан. Бюджетке трансферттердің түсуі 2021 жылы 5 438 750,7 мың теңге, 2022 жылы 3 735 142,6 мың теңге болып, 1 703 608,1 мың теңгеге азайған. Жалпы кірістер бөлімінің де азайғанын көруге болоады, 2021 жылы 6 337 129,0 мың теңге, 2022 жылы 1 442 394,7 мың теңгеге азайып, 4 894 734,3 мың теңгені құраған. Ал шығыстар кірістерден аз, 2021 жылы мекеменің шығыстары 3 723 792,7 мың теңге, 2022 жылы шығыстар көлемі азайып, 1 278 835,8 мың теңге болды. Бюджеттік төлемдер бойынша шығыстар, оның ішінде: субсидиялар, нысаналы трансферттер, жалпы сипаттағы трансферттер, жеке тұлғаларға трансферттер берілген. 3. ЖЕРГІЛІКТІ БЮДЖЕТТІҢ АТҚАРЫЛУЫ ТУРАЛЫ ЕСЕПТІ ЖАСАУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ 3.1 Жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы есепті жасау тәртібі Муниципалдық білім беру бюджеті (жергілікті бюджет) - (ағылш. local (authority) budget) – жергілікті өзін-өзі басқару органдарын жүргізу пәндеріне жатқызылған міндеттер мен функцияларды қаржылық қамтамасыз етуге арналған ақша қаражаты қорын құру және жұмсау нысаны. Муниципалитеттің бюджеті-жергілікті өзін-өзі басқарудың қаржылық ресурстарының негізі (қала, аудан, кент, ҚР субъектілерінің заңнамасында белгіленген басқа муниципалитеттер). Муниципалитеттің бюджетінде муниципалитеттер болып табылмайтын жекелеген елді мекендер мен аумақтардың кірістері мен шығыстарының сметасының ажырамас бөлігі ретінде қарастырылуы мүмкін. Жергілікті өзін-өзі басқару органдары ҚР Конституциясына және «ҚР-да жергілікті өзін-өзі басқаруды ұйымдастырудың жалпы қағидаттары туралы» Мемлекеттік заңға сәйкес жұмыс істейді. Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттіктері ҚР субъектілерінің мемлекеттік билік органдарының нормативтік-құқықтық актілерімен айқындалады. Қазақстандық заңнама жергілікті өзін-өзі басқару органдарының муниципалдық білім беру бюджетін дербес қалыптастыру, бекіту және орындау, оның орындалуын бақылау құқығын бекітеді. Бюджеттің атқарылуы-болжамды болжамдар, жоспарлар, бағдарламалар іске асырылатын бюджет процесінің маңызды кезеңі. Бюджет қаражатын тиімді және үнемді пайдалану тұтастай алғанда мемлекеттің, ҚР әрбір субъектісінің және муниципалдық білім берудің бюджет саясатының басым ережелерін жүзеге асыру мүмкіндігін айқындайды. Бюджеттердің атқарылу нәтижелері бойынша ҚР Қаржы министрлігі бекітетін көлемде және нысандар бойынша есеп жасалады. Бюджеттің атқарылуы туралы есепті заң (шешім) нысанында Заң (өкілді) органы бекітеді. Бюджеттік есепке алу ҚР, ҚР субъектілері мен муниципалдық құралымдардың қаржылық және қаржылық емес активтері мен міндеттемелерінің жай-күйі туралы, сондай-ақ көрсетілген активтер мен міндеттемелерді өзгертетін операциялар туралы ақпаратты ақшалай түрде жинаудың, тіркеудің және жинақтаудың ретке келтірілген жүйесін білдіреді. Бюджеттік есепке алу ҚР бюджеттік сыныптамасын қамтитын шоттар жоспарына сәйкес жүзеге асырылады. Оны жүзеге асыратын органдар есепке алуға жататын бюджетті атқару жөніндегі Қаржы-шаруашылық операциялар бюджеттік есепке алу объектілері болып табылады. Жергілікті бюджеттердің атқарылуын бюджеттік есепке алу объектілері: - бюджеттің кірістері мен шығыстары; - кәсіпкерлік және өзге де қызметтен алынған қаражат бойынша кірістер мен шығыстар; - кредиттік ұйымдардағы шоттардағы бюджеттің ақша қаражаты; - бюджеттік қаражат, бюджеттік міндеттемелердің лимиттері, бюджеттің расталған міндеттемелері; - бюджет тапшылығын қаржыландыру көздері; - қайтарымды негізде бюджеттен қаражат беру жөніндегі міндеттемелер; - бюджеттің атқарылуы барысында туындайтын есептер; - бюджеттің атқарылу нәтижелері. Бюджеттің атқарылуы туралы есеп беру – бұл барлық деңгейдегі (республикалық, аймақтық, жергілікті) бюджеттердің атқарылуы туралы уақыт кезеңі мен ақпарат көлемі бойынша әртүрлі есептердің жиынтығы. Ол белгілі бір жүйеге келтірілген және белгілі бір уақыт кезеңіндегі бюджеттің орындалуын сипаттайтын жоспарлы және нақты көрсеткіштерді жалпылау және салыстыру негізінде жасалады. Барлық деңгейдегі бюджеттердің атқарылуы туралы есептіліктің бірыңғай әдіснамасын ҚР Үкіметі белгілейді. ҚР Қаржы министрлігі туралы ережемен барлық деңгейдегі бюджеттердің атқарылуын ескере отырып, оның ішінде бухгалтерлік есептілікті жасау мәселелері бойынша әдіснамалық басшылық жөніндегі функциялар ҚР Қаржы министрлігіне жүктелген. Барлық деңгейдегі бюджеттердің атқарылуы туралы есептердің нысандарын, оларды жасау және ұсыну тәртібін ҚР Қаржы министрлігі жыл сайын шығарылатын нормативтік құқықтық актілерде айқындайды. Құрастыру мерзімділігі бойынша айлық, тоқсандық және жылдық есептер бар. Тиісті бюджеттердің атқарылуы туралы есептерді мемлекеттік биліктің атқарушы органдары мен жергілікті өзін-өзі басқару органдары жасайды. Есептерді жасау бойынша тікелей жұмысты республикалық қазынашылық органдары мен қаржы органдары жүргізеді. Бюджеттік есептілікке мыналар кіреді: 1) бюджеттің атқарылуы туралы есеп; 2) бюджеттің атқарылу балансы; 3) қызметтің қаржылық нәтижелері туралы есеп; 4) ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп; 5) түсіндірме жазбаны қамтиды. Бюджеттің атқарылуы туралы есеп ҚР бюджеттік сыныптамасына сәйкес бюджеттің кірістері, шығыстары және бюджет тапшылығын қаржыландыру көздері бойынша бюджеттің атқарылуы туралы деректерді қамтиды. Бюджеттің атқарылу балансында қаржылық емес және қаржылық активтер, ҚР міндеттемелері, ҚР субъектілері және муниципалдық құрылымдар туралы есепті кезеңнің бірінші және соңғы күндеріне бюджеттік есепке алу шоттары бойынша деректер бар. Қызметтің қаржылық нәтижелері туралы есеп Есепті кезеңдегі қызметтің қаржылық нәтижесі туралы деректерді қамтиды және мемлекеттік басқару секторының операциялары сыныптамасының кодтары бойынша жасалады. Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп мемлекеттік басқару секторының операциялар сыныптамасының кодтары бойынша бюджеттер шоттары бойынша операцияларды көрсетеді. Түсіндірме жазбада бюджеттің атқарылуын және бюджеттік есептілікті талдау, сондай-ақ мемлекеттік (муниципалдық) тапсырманың орындалуы және (немесе) есепті қаржы жылында бюджет қаражатын бас басқарушылардың (иеленушілердің, алушылардың) бюджет қаражатын пайдаланудың өзге де нәтижелері туралы мәліметтер қамтылады. Бюджеттердің атқарылуы туралы есептер мемлекеттік биліктің атқарушы органдарына және жергілікті өзін-өзі басқару органдарына ұсынылады. Есепті қарау кезінде есептің ішкі аудиті тағайындалуы мүмкін. Атқарушы органдар мақұлдаған есеп тиісті заң шығарушы (өкілді) органға немесе жергілікті өзін-өзі басқару органына заң немесе шешім түрінде ұсынылады. Есеп бюджетті бекіту кезінде қолданылған сол құрылымда және бюджеттік жіктемеде жасалуға тиіс. Есепті заң шығарушы (өкілді) органда қарағанға дейін сыртқы аудитті тиісті деңгейдегі бақылау-есеп органы - ҚР Есеп палатасы, заң шығарушы органдардың бақылау-есеп органдары жүргізеді. Аудиторлық қорытынды жасалғаннан кейін олар есеп (бекіту немесе қабылдамау) туралы шешім қабылдайды. Есепті қарау басталғанға дейін бақылау органы есепті сыртқы тексеруді жүзеге асырады. Муниципалды кеңес бюджетті атқарушы органға берілген құқықтардан асып кеткен жағдайда бюджеттің орындалуы бюджет туралы қабылданған қаулыға сәйкес келмеу жағдайларын тексеру үшін ҚР прокуратура органдарына жүгінуге құқылы. Айлық және тоқсандық есептер бойынша ақпарат беру тәртібі биліктің тиісті заң шығарушы (өкілді) органдарының құқықтық актілерімен айқындалады. Сонымен қатар, муниципалитеттер өз бюджеттерінің орындалуы туралы ақпаратты ҚР Статистика жөніндегі мемлекеттік комитетіне ұсынады. Бюджетті пайдалану туралы есептілік бюджеттік мекемелердің кірістер мен шығыстар сметаларының атқарылуы туралы есептілігінің негізінде жасалады. Есептерде белгілі бір кезеңдегі кірістер мен шығыстар сметасының орындалуы туралы жоспарлы, қаржылық және есептік деректер, сондай-ақ білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қамсыздандыру, мәдениет, ғылым, басқару органдарының және т. б. нақты мекемелер мен ұйымдардың өндірістік қызметін сипаттайтын көрсеткіштер белгілі бір жүйеге келтіріледі. несиелік мекемелер мен ұйымдар. Кірістер мен шығыстар сметаларының орындалуы туралы есептер жасау - тиісті кезеңдегі бюджеттік мекемелер мен орталықтандырылған бухгалтериялардың бухгалтерлік жұмысының олардың қызметін көрсететін соңғы кезеңі. Бюджеттік мекемелердің есептілігінде барлық деңгейдегі бюджеттердің, мемлекеттік бюджеттен тыс қорлардың және бюджеттен тыс қаражаттың есебінен төленетін шығыстар, ақша қаражатының, материалдық құндылықтардың қозғалысы, өндірістердің орындалуы туралы мәліметтер, көрсеткіштер келтіріледі. Бюджеттік мекемелердің есептілігі ол жасалатын мазмұны мен кезеңіне қарай кезеңдік (айлық, тоқсандық, жартыжылдық) және жылдық; мекемелерді қамту бойынша – жеке және жиынтық болып бөлінеді. Жеке есептерде қаржы қызметінің көрсеткіштері және әрбір бюджеттік мекеменің желісі, штаты және контингенті бойынша көрсеткіштердің орындалуы туралы деректер көрсетіледі. Жиынтық есептілікті атқарушы билік органы немесе ведомстволық бағынысты мекемелері мен ұйымдары бар бюджет қаражатын өзге алушы ҚР Қаржы министрлігіне немесе қаржы органына ұсынады. ҚР субъектісінің атқарушы билік органы немесе жергілікті өзін-өзі басқару органы жанында, сондай-ақ кез келген өзге де бюджеттік мекеме жанынан құрылған Орталықтандырылған бухгалтериялар шығыстардың топтары, кіші топтары, пәндік баптары, ішкі баптары және экономикалық шығыстардың элементтері бөлінісінде қызмет көрсетілетін барлық мекемелер бойынша жиынтық түрде кірістер мен шығыстар сметасының орындалуы туралы айлық, тоқсан сайынғы, жартыжылдық және жылдық есептілікті жасайды ҚР бюджеттік сыныптамасы бюджеттері шығыстарының сыныптамасы. Бюджеттік мекемелердің есептілігін ұсыну мерзімдерін бюджет қаражатының бас иеленушілері және бюджет қаражатының иеленушілері белгілейді. Бюджеттік мекемелер мен ұйымдардың қарамағындағы кәсіпорындар, ұйымдар коммерциялық ұйымдар үшін белгіленген тәртіппен және нысандар бойынша есептер жасайды. Бюджеттік мекемелердің есептілігі кірістер мен шығыстар сметасының орындалуын, бюджет қаражатын тиімді және орынды пайдалануды бақылауға мүмкіндік береді, қаржы-бюджет тәртібін нығайтуға көмектеседі, экономикалық талдауға және келесі жылға негізделген сметалық-бюджеттік жоспарлауға ықпал етеді. Жергілікті әкімшілік ағымдағы жылдың 1 сәуірінен кешіктірмей оған қорытынды әзірлеу үшін жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы есеп береді. Жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы жылдық есепке қорытынды дайындау бір айдан аспайтын мерзімде жүргізіледі. Жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы жылдық есепті муниципалдық кеңес бекітуге және кейіннен МҰ-дағы бюджет процесі туралы Ережеде белгіленген тәртіппен жариялауға жатады. Егер бюджеттің атқарылуы туралы есеп қабылданбаса, онда МО жарғысына сәйкес ЖӨБ органы тиісті атқарушы органға және оның лауазымды адамдарына сенімсіздік білдіру рәсімін қозғауға құқылы. Бюджеттік есептілік мынадай талаптарға жауап беруге тиіс: объективтілік, анықтық, дәлдік, қысқалық, ашықтық, уақтылық. Есептілікті ұсыну тәртібі мен Мекенжайы ҚР Бюджет кодексімен белгіленеді. 3.2 Жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы есепті жасаудың стратегиялық жоспары Жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы есепті жасау кезіндегі негіз қалаушы құжат «ҚР Бюджет жүйесі бюджеттерінің атқарылуы туралы жылдық, тоқсандық және айлық есептілікті жасау және ұсыну тәртібі туралы нұсқаулық» болып табылады, ол ҚР Бюджет Кодексінің 165-бабы негізінде және ҚР Бюджет жүйесі бюджеттерінің атқарылуы туралы есептілікті жасау мен ұсынудың бірыңғай тәртібін белгілеу мақсатында қолданылады. Осы Нұсқаулық 2009 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енді. Бұл нұсқаулық келесі бөлімдерден тұрады: Жалпы ережелер; Бас басқарушының, бюджет қаражатын иеленушінің, алушының, бас әкімшінің, бюджет тапшылығын қаржыландыру көздері әкімшісінің, бас әкімшінің, бюджет кірістері әкімшісінің, қаржы органының бюджеттік есептілікті жасау тәртібі; Қаржы органының ҚР бюджет жүйесінің шоғырландырылған бюджетінің атқарылуы туралы бюджеттік есептілікті жасау тәртібі; Бюджеттің атқарылуына кассалық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын органның бюджеттің атқарылуына кассалық қызмет көрсету жөніндегі бюджеттік есептілікті жасау тәртібі; ҚР Бюджет жүйесі бюджеттеріне түсетін түсімдер әкімшілерінің бюджеттік есептілікті жасау және ұсыну ерекшеліктері; Бюджет қаражатын алушыны қайта ұйымдастыру немесе тарату кезінде бюджеттік есептілікті қалыптастыру ерекшеліктері. Тиісті органдар Нұсқаулыққа қосымшаға сәйкес нысандар бойынша ҚР Бюджет жүйесі бюджеттерінің атқарылуы туралы жылдық, тоқсандық және айлық есептілікті жасайды және ұсынады. Бюджеттік есептіліктің құрамына есептердің мынадай нысандары енгізіледі: Бас басқарушы, басқарушы, бюджет қаражатын алушы, бас әкімші, бюджет тапшылығын қаржыландыру көздерінің әкімшісі, бас әкімші, бюджет кірістері әкімшісі үшін: Бас басқарушының, басқарушының, бюджет қаражатын алушының, бас әкімшінің, бюджет тапшылығын қаржыландыру көздері әкімшісінің, бас әкімшінің, бюджет кірістері әкімшісінің балансы; Шоғырландырылған есептер бойынша анықтама; Есепті қаржы жылының бюджеттік есепке алу шоттарының қорытындысы бойынша анықтама; Бас әкімшінің, бюджет қаражатын иеленушінің, алушының, бас әкімшінің, бюджет тапшылығын қаржыландыру көздері әкімшісінің, бас әкімшінің, бюджет кірістері әкімшісінің бюджеттің атқарылуы туралы есеп; Бюджет қаражатын бас иеленушінің, иеленушінің, алушының кіріс әкелетін қызметі бойынша кірістер мен шығыстар сметаларының орындалуы туралы есеп; Қызметтің қаржылық нәтижелері туралы есеп; Түсіндірме жазба; Бас басқарушының, бюджет қаражатын иеленушінің, алушының, бас әкімшінің, бюджет тапшылығын қаржыландыру көздері әкімшісінің, бас әкімшінің, бюджет кірістері әкімшісінің бөлу (тарату) балансы; Қаржы органы үшін: Бюджет қаражатының түсімдері мен шығыстары бойынша Баланс; Бюджеттің атқарылу балансы; Шоғырландырылған есептер бойынша анықтама; Есепті қаржы жылының бюджеттік есепке алу шоттарының қорытындысы бойынша анықтама; Бюджет қаражатының кассалық түсуі және шығуы туралы есеп; Кіріс әкелетін қызметтен түскен қаражаттың кассалық түсуі және шығуы туралы есеп; Бюджеттің атқарылуы туралы есеп; Кіріс әкелетін қызмет бойынша кірістер мен шығыстар сметаларының орындалуы туралы есеп; Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп; Қызметтің қаржылық нәтижелері туралы есеп; Түсіндірме жазба; ҚР тиісті шоғырландырылған бюджетінің атқарылуы туралы бюджеттік есептілікті қалыптастыруға уәкілетті қаржы органы үшін: ҚР субъектісінің шоғырландырылған бюджетінің және аумақтық мемлекеттік бюджеттен тыс қор бюджетінің атқарылу балансы; Шоғырландырылған есептер бойынша анықтама; ҚР субъектісінің шоғырландырылған бюджетінің және аумақтық мемлекеттік бюджеттен тыс қор бюджетінің атқарылуы туралы есеп; ҚР субъектісі мен муниципалдық құралымдардың кіріс әкелетін қызметі бойынша кірістер мен шығыстар сметаларының орындалуы туралы шоғырландырылған есеп; Ақша қаражатының қозғалысы туралы шоғырландырылған есеп; Қызметтің қаржылық нәтижелері туралы шоғырландырылған есеп; Есепті қаржы жылының бюджеттік есепке алу шоттарының қорытындысы бойынша анықтама; Шоғырландырылған бюджеттің атқарылуы туралы есепке түсіндірме жазба. Бюджеттің атқарылуына кассалық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын орган үшін: Бюджеттің атқарылуына кассалық қызмет көрсету операциялары бойынша Баланс; Шоғырландырылған есептер бойынша анықтама; Есепті қаржы жылының бюджеттік есепке алу шоттарының қорытындысы бойынша анықтама; Түсімдер мен шығулар бойынша есеп; Кассалық түсімдер мен шығыстар туралы шоғырландырылған есеп; Мемлекеттік қазынашылық органдары ескеретін ҚР Бюджеттік жүйесіне түсімдер бойынша операциялар туралы есеп; Түсіндірме жазба. Бюджеттік есептілікті бюджет қаражатын бас иеленушілер, иеленушілер, алушылар, бюджеттер кірістерінің бас әкімшілері, әкімшілері, бюджеттер тапшылығын қаржыландыру көздерінің әкімшілері, Қаржы органдары, бюджеттердің атқарылуына кассалық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын органдар мынадай күндерге жасайды: айлық - есепті айдан кейінгі айдың бірінші күніне, тоқсандық - 1-жағдай бойынша. ағымдағы жылдың сәуір, 1 шілдесі және 1 қазаны, жылдық - есепті жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарына. Күнтізбелік жыл есепті жыл болып табылады - 1 қаңтардан бастап 31 желтоқсанды қоса алғанда. Жылдық бюджеттік есептілікті жасау алдында белгіленген тәртіппен активтер мен міндеттемелерге түгендеу жүргізілуге тиіс. Бюджеттік есептілік жыл басынан бастап өсу қорытындысымен рубльмен үтірден кейінгі екінші ондық белгіге дейінгі дәлдікпен жасалады. Жекелеген көрсеткіштер бойынша деректердің сандық мәні болмаған жағдайда, тиісті бағандар сызықшамен толтырылады. Егер бюджеттік есепке алу бойынша көрсеткіштің теріс мәні болса, онда осы Нұсқаулықта көзделген жағдайларда бюджеттік есептілікте бұл көрсеткіш теріс мәнде - «алу»белгісімен көрсетіледі. Бюджеттік есептілік Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ақпаратты қорғауды міндетті қамтамасыз ете отырып, қағаз жеткізгіштерде және (немесе) электрондық құжат түрінде, электрондық жеткізгіштерде ұсына отырып немесе телекоммуникациялық байланыс арналары арқылы беру жолымен ұсынылады. Бюджеттік есептілік жасалады: - бас кітаптың және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген бюджеттік есепке алудың басқа да тіркелімдерінің деректері негізінде бюджет қаражатын алушылар, бюджеттер кірістерінің әкімшілері, бюджеттер тапшылығын қаржыландыру көздерінің әкімшілері, Қаржы органдары, бюджеттердің атқарылуына кассалық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын органдар үшін талдамалық есепке алу тіркелімдері бойынша айналымдар мен қалдықтарға айналымдар мен қалдықтарды міндетті түрде салыстырып тексеруді синтетикалық есепке алу регистрлеріне; - бюджет қаражатын алушылар, билік етушілер, бас билік етушілер, әкімшілер, бюджет кірістерінің бас әкімшілері, әкімшілер, бюджет тапшылығын қаржыландыру көздерінің бас әкімшілері, Қаржы органдары, бюджеттің атқарылуына кассалық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын органдар ұсынған бюджеттік есептілік нысандарының көрсеткіштері негізінде, осы Нұсқаулықта белгіленген тәртіппен бюджеттік есептілік нысандарының шоғырландырылған позициялары бойынша өзара байланысты көрсеткіштерді алып тастай отырып, тиісті жолдар мен бағандар бойынша аттас көрсеткіштерді жиынтықтау жолымен жинақталған. Осылайша, жергілікті бюджеттердің атқарылуының бухгалтерлік есебі «ҚР Бюджет жүйесі бюджеттерінің атқарылуы туралы жылдық, тоқсандық және айлық есептілікті жасау және ұсыну тәртібі туралы нұсқаулық» негізінде жүргізіледі. ҚОРЫТЫНДЫ Қалалық әкімшілігінің қаржы басқармасы бүкіл аумағында бірыңғай қаржылық, бюджеттік, салық саясатын жүргізуді қамтамасыз етеді. Оның ұйымдық құрылымы мемлекеттік кірістерді талдау және жоспарлау бөлімімен, бюджет бөлімімен және бухгалтериямен ұсынылған. Бюджеттік есептілік мынадай талаптарға жауап беруге тиіс: объективтілік, анықтық, дәлдік, қысқалық, ашықтық, уақтылық. Есеп беру тәртібі мен мекен-жайы ҚР Бюджет кодексімен белгіленеді. Жергілікті бюджеттердің атқарылуының бухгалтерлік есебі «ҚР Бюджет жүйесі бюджеттерінің атқарылуы туралы жылдық, тоқсандық және айлық есептілікті жасау және ұсыну тәртібі туралы нұсқаулық» негізінде жүргізіледі. Халықаралық қызметтегі көптеген процестер жаһандануға байланысты. Бүгінгі таңда ешбір ел, қаншалықты бай болса да, әлемнің қалған бөліктерінен оқшауланған жағдайда сәтті дами алмайды. Керісінше, табыс әлемдік экономикаға саналы, сауатты және серпінді интеграцияланған мемлекеттермен бірге жүреді. Мемлекеттік қаржыны басқару жүйесі жаһандану процесінен де тыс қалмайды, ол бюджет құқығы алдында оның барлық негізгі элементтерін, оның ішінде бюджет процесінің есепті сатысын барабар және қазіргі заманғы құқықтық реттеу міндетін қояды. Сондай-ақ, бюджет процесінің есептік кезеңін жетілдірудің негізгі бағыттары қоғамның өзгеретін сұраныстарына сәйкес келуі керек екенін атап өткен жөн. Бюджет процесінің есепті кезеңі перспективада барған сайын маңызды бола түседі, өйткені ол мемлекеттік қаржы саласындағы нақты жағдай туралы ақпаратқа қызығушылықты қанағаттандыруға мүмкіндік береді.бюджеттік заңнама жақында бюджеттік есептілікті қалыптастыру, сыртқы тексеру және бекіту мәселелеріне көбірек көңіл бөледі. 1998 жылы бірнеше мақалалардан бастап, 2008 жылы ҚР Бюджет кодексі есеп беру кезеңіне екі тараудан тұратын бүкіл бөлімді арнады. ҚОЛДАНЫЛҒАН ДЕРЕККӨЗДЕР ТІЗІМІ «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі туралы ЕРЕЖЕ «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің 2021 жылға арналған шоғырландырылған қаржылық есептілігі «Жангелдин ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің 2022 жылға арналған шоғырландырылған қаржылық есептілігі Пронина Л. И. жергілікті бюджеттердің қаржылық базасын нығайту туралы / Л. И. Пронина // Қаржы. – 2009. - №5. Сулима О. Ю. Дағдарыс кезіндегі Бюджет-орындау тиімділігін арттыру / О. Ю. Сулима / / Қаржы. – 2009. - №4. – С. 8-11. ҚОСЫМШАЛАР Қосымша А Қосымша Б Қосымша В Қосымша Г жүктеу/скачать 1.02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||