Фаза
|
Бригада нөмірі
|
кедергілері
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
zA
|
|
|
|
|
|
|
-jXC
zB
|
|
|
|
|
|
|
zC
|
|
|
|
|
|
|
6.2.2 Жүктеме фазалары, жұлдызша жалғанған кездегі үш фазалы тізбекті зерттеу:
а) нөлдік сымы бар;
б) нөлдік сымы жоқ.
6.2.3 Қабылдағыштың (жүктеменің) келесі режимдерінде:
а) симметриялы жүктеме (zA= zB= zC=r);
б) симметриялы емес жүктеме (zA=r , zB=rк + jXк= zк; zC =-jXC= );
в) фазалық сымның үзілуі.
6.2.4 Орауыштың параметлерін анықтау: толық zк, активті rк және индуктивті ХL кедергілерін, бұрышын № 7 зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауында берілген формулалармен.
6.2.5 Барлық тәжірибелер және сәйкес есептеулер үшін, алынған масштабта токтар мен кернеулердің векторлық диаграммаларын құру.
6.2.6 Есепте, жұмыстың мақсатын және қысқа мазмұнын баяндап, жұмыста қолданылатын электрлік тізбектердің сызбаларын сызып, және орауыш параметрлерін есептеген мәліметтердің кестесін келтіру, векторлық диаграммаларды сызу.
6.3 Жұмысты орындау бойынша нұсқаулар
6.3.1 Зерттеуді «Тақырып» бөлімінің 2 пунктіне сәйкес 6.1 суреттегі сызба бойынша үш фазалы тізбектің әр түрлі жұмыс режимдерінде жүргізеді. Бұнда, жүктеме фазаларындағы UAO', UBO', UCO' кернеулерін, фазалық (сызықты) IA токтарын, IО сымдағы тогын, бейтарап ығысуының UOO' кернеуін өлшейді.
Токты, кернеуді өлшеу, бір амперметрмен және бір вольтметрмен жүргізіледі. Амперметр, электрлік тізбектің сәйкес нүктелерінде орналасқан беткі панеліндегі үяшыққа, амперметрге қосылған штеккері бар сымның орнатуымен қосылады. Вольтметр өлшенетін бөліктерге 2 сым арқылы қосылады.
6.1 Сурет
6.2 кестесіне есептеу қортындыларын жазу.
Әр тәжірибе аяқталған сайын, тізбекті ауыстырып қосқышпен қорек көзінен ағыту керек.
6.2 кесте
|
Аспаптардың көрсеткен мәндері
|
|
IA, A
|
IB, A
|
IC, A
|
I0, A
|
UAB, B
|
UBC, B
|
UCA,B
|
UA0', B
|
UB0', B
|
UC0', B
|
UD0, B
|
1-a
1-б
2-а
2-б
3-а
3-б
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Мысалы, 2-б тәжірибесі үш фазалық тізбектің келесі режиміне сәйкес: нолдік сым ағытылған, ал фаза кедергілері мынадай
zA=r , zB=rк + jXк= zк; zC =-jXC= .
6.3.2 Орауыштың параметрлерін анықтау үшін 6.2 суреттегі сызбаны жинау керек.
6.2 Сурет
Активті қуатты өлшеу үшін, үстелде тұратын ваттметрді пайдаланады.
Тізбектің қорек көзін қосу.
6.3 кестеге аспаптар көрсеткен мәндерді жазу.
Тізбектің қорек көзін ағыту.
6.3 кесте.
Аспаптар көрсеткен мәндер
|
Есептелген мәндер
|
Р, Вт
|
I, A
|
U, B
|
rк, Ом
|
Х, Ом
|
zк, Ом
|
, град
|
|
|
|
|
|
|
|
Бақылау сұрақтары
1. Қандай электрлік тізбек үш фазалы деп аталады?
2. Қандай жағдайларда ЭҚК симметрялы жүйесі, токтардың симметрялы жүйесін туғызады?
3. Жұлдызша жалғанған үш фазалы сызбаны құрып және сол сызбада фазалық және сызықты кернеулер мен токтарды көрсетіңіздер.
4. ЭҚК - тің қандай көп фазалы жүйесі симметрялы деп аталады?
5. Бейтараптың ығысу кернеуі қалай анықталады?
6. Үш фазалы тізбектің барлық фазаларындағы жүктеме сипаттамасы индуктивті болған кезде, кернеулердің және токтардың векторлық диаграммасын салу керек.
7 Зертханалық жұмыс
7.1 Үш фазалы тізбектің үшбұрыштап жалғануы
Жұмыс мақсаты: үшбұрыштап жалғанған жүктеменің сипаттамасы мен шамасы өзгерген кезінде, үш фазалы тізбектің сызықты және фазалық токтарының өзгеру заңдылықтарын зерттеу.
7.2 Тапсырма
7.2.1 7.1 суреттегі сызба үшін, фазалық және сызықты токтар мен кернеулердің векторлық диаграммасын сызу керек. 7.1 кестесіне, әр бригада үшін жүктеме фазаларының кедергілері берілген.
Тапсырманың 1 пунктін, аудиториядан тыс уақытта, зертханалық жұмысқа дайындалғанда орындау керек.
7.1 кесте
Фазалар
|
Бригада нөмірі
|
кедергілері
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
zAB
|
|
|
|
|
|
|
-jXC
zBC
|
|
|
|
|
|
|
zCA
|
|
|
|
|
|
|
7.2.2 Жүктеме фазалары үшбұрыштап жалғанған кезіндегі үш фазалы тізбекті келесі режимдерде зерттеу:
а) симметрялы жүктеме (zAB= zBC= zCA=r);
б) фазалық сымның үзілуі; оқытушының
в) сызықты сымның үзілуі; нұсқауы бойынша
г) симметрялы емес жүктеме.
7.2.3 Орауыш параметрлерін анықтау: zк – орауыштың толық кедергісі, rк – орауыштың активті кедергісі, XL – орауыштың индуктивті (реактивті) кедергісі, төмендегі формулалар бойынша бұрышы анықталады
мұнда
7.2.4 Үш фазалы тізбектің барлық зерттелген режимдері үшін токтар мен кернеулердің векторлық диаграммасын сызу керек.
7.2.5 Есепте, жұмыстың мақсатын және қысқа мазмұнын баяндап, жұмыста қолданылатын электрлік тізбектердің сызбаларын сызып, және орауыш параметрлерін есептеген мәліметтердің кестесін келтіру, векторлық диаграммаларды сызу.
7.3 Жұмысты орындау бойынша нұсқаулар
7.3.1 «Тапсырма» бөлімінің 2 пунктінде көрсетілген режимдерді зерттеу 7.1 суреттегі сызба бойынша жүргізіледі, бұнда сызықты, фазалық токтар және кернеулер өлшенеді. Үшбұрыштап жалғанғанда фазалық және сызықты кернеулер тең болады.
Токты, кернеуді өлшеу бір амперметрмен және бір вольтметрмен жүргізіледі. Амперметр, электрлік тізбектің сәйкес нүктелерінде орналасқан беткі панеліндегі үяшыққа, амперметрге қосылған штеккері бар сымның орнатуымен қосылады. Вольтметр өлшенетін бөліктерге 2 сым арқылы қосылады.
7.2 кестесіне есептеу қортындыларын жазу.
Әр тәжірибе аяқталған сайын, тізбекті ауыстырып қосқышпен қорек көзінен ағыту керек.
7.2 кесте
|
Аспаптардың көрсеткен мәндері
|
|
IAB, A
|
IBC, A
|
ICA, A
|
IA, A
|
IB, A
|
IC, A
|
UAB, A
|
UBC, A
|
UCA, A
|
1
2
3
4
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7.1 Сурет
7.3.2 Орауыш параметрлерін анықтау, 7.2 суреттегі сызба бойынша жүргізіледі.
7.3 кестесіне аспаптар көрсеткіштерін жазу керек.
7.2 Сурет
7.3 кесте
Аспаптардың көрсеткен мәндері
|
Есептелген мәндер
|
Р, Вт
|
I, A
|
U, B
|
rк, Ом
|
XL, Ом
|
zк, Ом
|
, град
|
|
|
|
|
|
|
|
Бақылау сұрақтары
1. ЭҚК – тің қандай көп фазалы жүйесі симметрялы деп аталады?
2. Қандай жағдайларда ЭҚК симметрялы жүйесі токтардың симетрялы жүйесін туғызады?
3. Үшбұрыштап жалғанған үш фазалы симметриялы тізбектің фазалық және сызықты токтары (кернеулері) арасында қандай қатынастар бар?
4. Үш фазалы генератордың ЭҚК лездік мәндері үшін теңдеулер жаз.
5. Комплекті түрде ЭҚК нақты мәндері үшін теңдеулер жаз.
6. ЭҚК үш фазалы жүйсінің векторлық диаграммасын құр.
ЭТН зертханасында қауіпсіздікті сақтау ережелері:
1 зертханалық жұмыстарды орындауға, бірінші зертханалық сабақта өткізілетін қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқаулама өткен студенттер жіберіледі;
2 сызбалардың монтаждауы, оқшауланған сымдармен жүргізіледі. Оқшауланбаған сымдарды қолдануға тиым салынады;
3 оқытушы немесе зертхана тексеруші тексермеген сызбаны қосуға болмайды;
4 ақаулылықты жою, жұмыс тізбегінде ауыстыруларды жүргізу, тек қана кернеуден өшірілген тізбекте жүргізіледі;
5 сызбадағы конденсаторларды жұмыстың басында және соңында разрядтау керек;
6 бригада мүшелері кеткенде, электр тізбекті қосылған қалпында қалтыруға болмайды.
Зертханалық жұмысқа есеп беруді рәсімдеу ережелері.
Зертханалық жұмыстардың есебі А-4 форматты қағазға жазылады және титул беті болады.
Есеп беруде:
- жұмыстың мақсаты;
- тәжірибелер сызбалары, есептеулер мен эксперимент нәтижелерінің кестелері;
- эксперимент қортындыларын өндеу (жұмыс формулалары, графикалық тәуелділіктер, векторлық диаграммалар);
- зертханалық жұмыс бойынша қортынды болуы керек.
Сызбалар, кестелер және векторлық диаграммалар сызу құралдарымен орындалады және сызба элементтерінің стандарттарын, электрлік шамалардың әріптік белгілерін сақтау керек.
Зертханалық жұмысқа есеп әр студентпен жеке жасалады.
Әдебиет
1 Бессонов Л.А. Теоретические основы электротехники: учебник для вузов.–– М.: Высшая школа, 1984.-с.360.
2 Зевеке Г.В., Ионкин П.А., Нетушил А.В., Страхов С.В. Основы теории цепей: учебник для вузов. –– М.: Энергия, 1975.-с.572.
3 Нейман Л.Р., Демирчян К.С. Теоретические основы электротехники: в 2 – х т. Учебник для вузов. ––Л.: Энергоиздпт. Ленинград. Отд- ние, 1981. – 1т.- 536 с., 2 т.-416 с.
Мазмүны
Кіріспе 3
1 Зертханалық жұмыс. Кедергілер шамасын анықтап,
вольтамперлік сипаттамаларды салу 4
2 Зертханалық жұмыс. Тұрақты токтың сызықты
электрлік тізбектерін есептеу 9
3 Зертханалық жұмыс. Айнымалы жүктемесі бар тұрақты
токтың тармақталған тізбегі 17
4 Зертханалық жұмыс. Синусоидалы токтың
тармақталмаған тізбегін зерттеу 21
5 Зертханалық жұмыс. Синусоидалы токтың
тармақталған тізбегін зерттеу 25
6 Зертханалық жұмыс. Үш фазалы тізбектің жұлдызша
жалғануы 29
7 Зертханалық жұмыс – Үш фазалы тізбектің үшбұрыштап
жалғануы 33
ЭТН зертханасында қауіпсіздікті сақтау ережелері 38
Әдебиет 39
Достарыңызбен бөлісу: |