37 мектептің технология пәні мұғалімі Астана қаласы Адамды биік шыңға жеткізетін еңбек

№ 37 мектептің технология

Халқымыздың өрнекті өнерінің бірі – шиді жүнмен орап және оны өрнектеп тоқу. Қолөнердің барлық түрлері сияқты ши тоқу, оны түрлі өрнектермен өрнектеу әдісі өте ерте заманнан бері келе жатқан өнер мұрасы. Осы өнерді ұрпақтан – ұрпаққа жалғастыру, үйрету менің негізгі мақсатым. Сондықтан өз іс- тәжірибемде оқушыларды ұлттық қолөнерге баули отырып сәтті өткізген бір сабағымды ұсынамын.

Мен бұл сабақты өткізу үшін мақсат қойдым.

Сабақ барысын 6 бөлікке бөліп құрастырдым.

I Ұйымдастыру кезеңі

II Жаңа тақырыпты баяндау арқылы түсінік беру.

III Сарамандық жұмыс

IV Өткен сабақты қайталау сұрақтары, үйге тапсырма.

V Оқушыларды бағалау, мадақтау.

VI Қорытынды.

/интерактивті тақтаны қолданып, ши өсімдігінің суретін көрсету/.

Ши орау өнері өте ерте заманда 15 ғасырдан бастап дамыған.

4. Ши түрі. Ши бұйымын жалпы сырт көрінісіне карай үш түрге бөледі: ақ ши, ораулы ши, шым ши. Қазақ халқы арасында осы түрлерінің әрқайсысы орын-орнымен қолданылады.

5. Қолданылуы: ақ шиді киіз басуға, сүзгіге, мал сойғанда еттің астына салуға пайдаланады. Шымшиді киіз үйге, ас-су, ыдыс-аяқ тұратын жерге қоршау етеді. Кейде оны түскиіз орнына да ұстайды. Әр жерінен оралған шиді сәндік үшін қолданылады.

ә) Өнебойы тұтас емес, әр жерінен оралатын оралған шиді ораулы ши дейді.

б) Ал, біркелкі оралған өрнекті шиді шым ши деп атайды.

7. Ши орау және тоқу технологиясы.

Ши тоқу үшін қандай құрал-жабдықтар керек?

Ши тоқу үшін ашасы бар екі ағашты белгілі қашыктықта тік қадап, екі ашаға көлденең ағаш қойып арнайы жасалған қарапайым станок пайдаланылады Станоктарды киіз үй ішіне немесе жабық бастырма астына орнатады. Ашаның үстіне қойылған арқалықтың биіктігі 120-130 см, түрегеліп тұрып тоқуға ыңғайлы.

Ши ораудың екі әдісі бар. Біріншісі - тоқулы тұрған даяр шидің өрнегіне сала отырып орау. Екіншісі - жаңа өрнек үлгісімен орау.

Сабақтың басты идеясы: Шым ши қалай жасалады? Деген сұрақтарға оқушылармен бірге жауап іздестірдім./сын түрғысынан ойлау әдісін қолданамын/.

2 топпен сарамандық жұмыс жасалады.

Сұрақ: Ши тоқитын қондырғының құрылысын түсіндір. 1- топ түрлі түсті тоқыма жіпті орайды. 2- топ шиді тоқуды жалғастырады. Шиді орағанда оны түп жағымен шет жағын үнемі кезектестіре салып отыру керек. Сарамандық жұмыс барысында қауіпсіздік ережелерін сақтау, әр оқушының жанына барып түзету жасау, шығармашылық ойына бағыт бағдар беру, түстер үйлесімділігін, сәйкестілігін ескеру.

Сабақ барысында халық күйі «Көкейкесті» баяу ойналып тұрады.

Қазақ тілімен байланыстырдым. Жұмыс барысында 2 топ өнер туралы мақал-мәтел айтудан жарыса отырып, өнегелі сөздің мағынасын түсіндіреді.

Мысалы: Кейбіреулер көрмекке бар, өрнекке жоқ,

Олжаның үлкені үйренгенің.

Үйренгенің өзіңе кұт,

Істегенің еліне құт.

Шебердін қолы ортақ,

Шешеннің сөзі ортақ.

Еңбек өнер өрісі,

Өнер өмір жемісі.

8. Қорытынды.

а) Шидің қолдынылуын және оның түрлерін ата.

ә) Ши тоқу үшін кандай құрал-жабдықтар керек?

б) Сувенирлік шым ши орау жұмыстары қалай орындалады?

в) Не үйрендім? Оқушылардың жасаған жұмыстарынан көрме жасалады.

9. Бағалау. Оқушылар өз жұмыстарын салыстыра отырып бағалайды.

10. Үй тапсырмасы: «Жүннен жасалған бұйымдар» тақырыбында ой толғау шағын шығарма жазу, суреттер салып келу.

Міне, осымен Ши орау өнерімен танысып, көптеген мағлұматтар алдық. Атадан балаға, ұрпақтан ұрпаққа жалғасың тауып келген халық қолөнерін қастерлеп, өзіміз үйреніп болашақта әлі де дамыта беру біздің тікелей міндетіміз.

«Ши орау және тоқу»

тақырыбында өткізілген ашық сабақтан көрініс