39. Бауырдың, ұйқы безiнiң, бүйректiң, iшкi секреция безiнiң, бүйректiң, iшкi секреция бездерiнiң, өкпенiң, миокардтың, бас мидың және жұлынның, шеттiк нервтердiң регенерациясы.
Ағзалардың мамандандырылған эпителийінің (бауыр, бүйрек, ішкі секреция бездері, өкпе альвеолалары) регенерациясы регенеративті гипертрофия түріне сәйкес жүзеге асырылады: зақымдалған жерлерде тін тыртықпен ауыстырылады, ал паренхима жасушаларының гиперплазиясы мен гипертрофиясы. Оның перифериясында кездеседі. Бауырда некроз аймағы әрқашан тыртықтануға ұшырайды, бірақ органның қалған бөлігінде қарқынды жаңа жасушалар пайда болады, сондай-ақ олардың гипертрофиясымен бірге жүретін жасушаішілік құрылымдардың гиперплазиясы. Нәтижесінде органның бастапқы массасы мен қызметі тез қалпына келеді. Бауырдың регенеративті мүмкіндіктері дерлік шексіз. Бүйректерде өзекшелер эпителийінің некрозы кезінде тірі қалған нефроциттер түтікшелерді көбейтеді және қалпына келтіреді, бірақ тек түтікшелі базальды мембрананы сақтау арқылы. Ол бұзылған кезде (тубулоргексис) эпителий қалпына келтірілмейді және түтікше дәнекер тінімен ауыстырылады. Түтікшенің өлі эпителийі түтікшемен бірге тамыр шумақтары өлген жағдайда да қалпына келтірілмейді. Бұл кезде өлі нефронның орнына тыртық дәнекер ұлпасы өсіп, айналасындағы нефрондар регенеративті гипертрофияға ұшырайды. Ішкі секреция бездерінде қалпына келтіру процестері толық емес регенерациямен де ұсынылған. Өкпеде жеке лобтарды алып тастағаннан кейін қалған бөлігінде тін элементтерінің гипертрофиясы мен гиперплазиясы пайда болады.
Жүйке жүйесінің әртүрлі бөліктерінің регенерациясы екіұшты түрде жүреді. Ми мен жұлында ганглиондық жасушалардың ісіктері пайда болмайды, ал олар жойылған кезде функцияны қалпына келтіру қалған жасушалардың жасушаішілік регенерациясының арқасында ғана мүмкін болады. Нейроглия, әсіресе микроглия, регенерацияның жасушалық түрімен сипатталады, сондықтан ми мен жұлындағы тіндердің ақаулары әдетте пролиферацияланатын нейроглия жасушаларымен толтырылады – глиальды тыртықтар пайда болады. Вегетативті түйіндер зақымдалғанда жасуша ультрақұрылымдарының гиперплазиясымен бірге олардың ісіктері де пайда болады. Перифериялық нервтің тұтастығы бұзылған жағдайда жасушамен байланысы сақталған орталық сегмент есебінен регенерация жүреді, ал шеткергі сегмент өледі. Өлі перифериялық жүйке сегментінің Шванн қабықшасының көбейткіш жасушалары оның бойында орналасады және регенерацияланатын осьтік цилиндрлер өсетін корпусты құрайды.
Достарыңызбен бөлісу: |