8 Қарыз алушының несиелік қабілетін бағалау жүйесі



Дата28.05.2024
өлшемі14.9 Kb.
#502018
8 тақырып. Қарыз алушының несиелік қабілетін бағалау жүйесі


8 Қарыз алушының несиелік қабілетін бағалау жүйесі
1 Заңды тұлғаның несиелік қабілетін бағалау және кәсіпорынның несиелік қабілетін бағалау көрсеткіштері
2 Жеке тұлғаның төлем қабілетін бағалау


1 Заңды тұлғаның несиелік қабілетін бағалау және кәсіпорынның несиелік қабілетін бағалау көрсеткіштері
Қарыз алушының несиелік қабілеті – бұл қарыз алушының өзінің қарыз міндеттемелері бойынша толық және уақытылы есеп айырысу қабілеті. Қарыз алушының алдағы уақыттардағы қарызды өтеу қабілетін болжанады. өткен уақыттардағы қарыз алушының төлем қабілетсіздігінің дәрежесі клиенттің несиелік қабілетін бағалау барысында иек артатын ең бір формальды көрсеткіш болып табылады. Қарыз алушының капиталы оның несиелік қабілетінің біршама маңызды критерийі болып табылады. Оны бағалауда екі шарт маңызды:
- оның жеткіліктілігі, яғни орталық банк тарапынан жарғылық қордың ең төменгі мөлшеріне қойылатын талабы және қаржы левередж коэффиценті негізінде талданады;
- несиеленетін операцияларға меншікті капиталды жұмсау дәрежесі, яғни банк пен қарыз алушының арасындағы тәуекелдің болуын куәләндырады.
Қарыз алушы кәсіпорынның несиелік қабілетін бағалау көрсеткіштері. Қарыз алушының қаржылық жағдайы оның мыныдай төлем қабілетіне байланысты:

1 шаруашылық шарттарына сәйкес төлем талаптарын уақтылы
қанағаттандыру;
2 несиені қайтару;
3 жұмыскерлер мен қызметткерлерге жалақы төлеу;
4 бюджетке төлемдерді және салықты төлеу.
Қарыз алушының қаржылық жағдайы жақсы болса, ол барлық міндеттері бойынша есеп айырыса алады.
Кәсіпорынның қаржы - экономикалық жағдайын талдау үшін негізгі көздер ретінде қаржы Министрлігі бекіткен келесідей жылдық бухгалтерлік есеп формалары қызмет етеді: “Кәсіпорын балансы” (№1 форма); “Қаржы есебі және пайдалану туралы есебі” (№2 форма); Кәсіпорын балансына қосымша бет (№3 форма); сондай-ақ ҚР статистикалық формасы “Кәсіпорынның (ұйымның) қаржылық қызметінің негізгі көрсеткіштері туралы есебі” (№1 форма – мерзімді – тоқсандық формалары) және “Кәсіпорның (ұйымның, мекменің) өнімнің (жұмыстар, қызмет) кеткен шығндары туралы есебі” (№5-з – мерзімді – тоқсандық - жылдық формалары).

Кесте 2 - Қарыз алушының несиелік қабілетін бағалауда негізгі көрсеткіштер





Көрсеткіш аттары

Есептеу алгоритмі

1

2

3

1

Ағымдағы өтімділік коэффициенті

Ағымдағы активтер / ағымдағы міндеттеме

2

Мерзімді өтімділік коэффициенті

Ағымдағы активтер – запастар / ағымдағы міндеттеме

3

Активтер рентабельдігі

Пайда / кәсіпорын активтері

4

Рентабельділік сауда

Өнімді сатудан түскен пайда / өнімді сатудан түскен түсім

5

Неізгі құралдар мен басқа айналымнан
тыс активтер рентабельдігі

Пайда / негізгі құралдар + айналымнан тыссактивтер

6

Меншікті капитал рентабельдігі

Пайда / меншікті капитал








2 – кестенің жалғасы

1


2

3

7

Ұзақ мерзімді міндеттеме
рентабельдігі

Пайда / ұзақ мерзімді несие және займдар

8

Қаржы тұтқасы коэффициенті

Заемдық қаражаттар / меншікті қаражаттар

9

Тіркемелі активтерді өтеу коэффициенті

Тіркемелі активтерді (ғимараттар және құрылғылар - амортизация) / қамтамасыз етілген несиелер

10

Қарызға қызмет ету коэффициенті

Пайда / қарыз бойынша шығындар

11

Қор қайтарымы

Жалпы пайда – түсім / активтер



2 Жеке тұлғаның төлем қабілетін бағалау
Қазіргі кезде екінші деңгейдегі банктердің жеке тұлғаларға беретін несиелеріне тұтыну және ипотекалық несиелер жатады.
Тұтыну несиесінің мынадай түрлері қолданылуда: автомобильдік несие; ұзақ мерзімде пайдаланатын тауарлар сатып алуға берілетін несие; тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына берілетін; кейінге қалдымайтын қажеттіліктерге (оқу, емделу, демелу және т.с.с.) берілетін несие.

Достарыңызбен бөлісу:




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет