Абай поэмалары, Өлеңдерінің идеясын түсіну, саралау, өлең курылысына сатылай талдау

АБАЙ ПОЭМАЛАРЫ,
АБАЙ ПОЭМАЛАРЫ,
ӨЛЕҢДЕРІНІҢ
ӨЛЕҢДЕРІНІҢ
ИДЕЯСЫН Т
ҮСІНУ, САРАЛАУ, ӨЛЕҢ
ИДЕЯСЫН Т
ҮСІНУ, САРАЛАУ, ӨЛЕҢ
ҚҰРЫЛЫСЫНА
ҚҰРЫЛЫСЫНА
САТЫЛАЙ
САТЫЛАЙ
ТАЛДАУ
ТАЛДАУ
Кер мбаева Еркежан
Алиаскарқызы Ақмаржан
Кел с мхан Айдана
Өм рзақ Әсем
Жұмабекова Динара
Мамирова Нодиробегим
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

АБАЙ Ә ЕМ ІК МӘ ЕНИТТІҢ ТҰ ҒАСЫ
. О ЖА ҒЫЗ МӘ ЕНИТЕТТІҢ ҒАНА
ЕМЕС БҮКІ ҚАЗАҚ ЖҰРТЫНЫҢ
ЖҮРЕГІ МЕН ИМАНЫН А САҚТА ҒАН
ІРІ ТҰ ҒА. АБАЙ Ы ЖӘЙ СӨЗБЕН
СИПАТТАЙ СА У- О Ү КЕН БІР
НА АН ЫҚТЫҢ БЕ ГІСІ. СЕБЕБІ, АБАЙ
ҚАРА ҚАЗАҚҚА КЕЗІН ЕГІ НА АН
ХА ЫҚҚА МӘҢГІ ЕСТЕ ҚА АР ЫҚТАЙ
САНА СЕЗІМІНЕ БІ ІМ ОРНАТТЫ. СО
ЗАМАН АҒЫ ХА ЫҚТЫҢ
ЖА ҚАУ ЫҒЫ МЕН ЕНЖАР ЫҒЫН,
САНАСЫЗ БЕН САУАТСЫЗЫН ,
МЕНМЕН ІК ПЕН МАНСАПҚОР ЫҒЫН ,
ХА ЫҚ АРАСЫН АҒЫ РУХАНИ
АЗҒЫН ЫҚТЫ ӨЗ ШЫҒАРМА АРЫН А
СӨЗ ЕТІП, АУЫР БО СА А О АРҒА
ЖЕТКІЗУГЕ ТЫРЫСТЫ.

Шығыстың ек хикаясын «Масғұт» және «Ескенд р»
деген атпен өлеңге айналдырады. Ислам д н не
өз нше сенген д ни таным жайындағы философиялық
көзқарастарын да өлеңмен жетк зед . Абайдың
дүниетанудағы көзқарасы XIX ғасырдың ек нш
жартысында Қазақ халқының экономикасы мен ой-
п к р н ң алға ұмтылу бағытта даму ықпалымен
қалыптасты. Дүниетану жолында сары-орыстың
төңкер сш л демократтарының шығармаларын оқып,
өз дәу р н ң алдыңғы қатарлы ой-п к р н қорытып,
басқаларға қазақ өм р ндег аса маңызды мәселелерд
түс нд руге қолданады. Дүниетану өң р нде ек
қасиетт ң — сез м мен қыйсынның , түйс к пен
ақылдың қатынасын таразылайды. Сондықтан да:
«Ақыл сенбей сенбең з, Б р ске кез келсең з» деп
жазады. Кез келген халықтың тарих сахнасына шығуы
— жүйеге бей мделген б ртектес өм р салттың ғана
нәтижес емес, сонымен б рге қасиетт к деп
саналатын- арман-аңсардың (идеал) да
б ртұтастығына айғақ.
Абай өлең жазуды 10 жасында («К м екен деп кел п ем
түйе қуған...») бастаған. Одан басқа ертеректе жазылған
өлеңдер — «Йузи-рәушән», ек нш с — «Физули, Шәмси».
«Сап, сап, көң л м», «Шәр пке», «Абралыға»,
«Жақсылыққа», «Кең жайлау» өлеңдер 1870 — 80
жылдар аралығында жазылған. Ақындық қуатын
танытқан үлкен шығармасы — «Қансонарда» 1882 ж.
жазылған. Алайда жасы қырыққа келгеннен кей н ғана
көркем әдебиетке шындап ықылас қойып, көзқарасы
қалыптасып, сөз өнер н ң халық санасына тиг зер
ықпалын түс нед . Шығармалары үш жүйемен өрбид :
б р — өз жанынан шығарған төл өлеңдер ; ек нш с —
ғақлия (немесе Абайдың қара сөздер ) деп аталатын
прозасы; үш нш с — өзге т лдерден, әс ресе орысшадан
аударған өлеңдер .Абай өлеңдер түгел дерл к
лирикадан құралады, поэма жанрына көп бой ұрмағаны
байқалады. Ислам д н тараған Шығыс елдер н ң
әдебиет мен жақсы танысу арқылы өз н ң шеберл к —
шалымын одан әр шыңдайды.

АБАЙДЫҢ
ПОЭМАЛАРЫ